Sultan II.Abdülhamit, Abidin Paşa’yı Osmanlı coğrafyasında nerede bir sıkıntı varsa orada görevlendiriyordu. Padişahın o dönemde güvenebileceği nadir insanlardan biriydi.Osmanlı Devleti’nin son döneminde hizmet etmiş önemli devlet adamlarından biridir. Arnavut’tur.Doğduğu yer olan Preveze’de mutasarrıf muavinliğinden sonra Merkez Kaymakamlığı ve Narda Kaymakamlığı yaptı.İzmir Temyiz Meclisi İkinci Başkanlığı, İzmir’de kurulan Olağanüstü Komisyon Başkanlığı; Tekfur Dağı (Tekirdağ), Varna, Sofya ve
Sultan II.Abdülhamit, Abidin Paşa’yı Osmanlı coğrafyasında nerede bir sıkıntı varsa orada görevlendiriyordu. Padişahın o dönemde güvenebileceği nadir insanlardan biriydi.
Osmanlı Devleti’nin son döneminde hizmet etmiş önemli devlet adamlarından biridir. Arnavut’tur.
Doğduğu yer olan Preveze’de mutasarrıf muavinliğinden sonra Merkez Kaymakamlığı ve Narda Kaymakamlığı yaptı.
İzmir Temyiz Meclisi İkinci Başkanlığı, İzmir’de kurulan Olağanüstü Komisyon Başkanlığı; Tekfur Dağı (Tekirdağ), Varna, Sofya ve çeşitli kazalarda mutasarrıflık görevlerinde bulundu.
1873 yılında kurulan Dersaadet Tahvilat Borsası’nın ilk komiserliğini yaptı.
Rumeli Beylerbeyi rütbesini aldı, Doğu Anadolu Islahatı göreviyle Elazığ -Diyarbakır ve Sivas Komiserliği’nde görevlendirildi.
Selanik, Adana, Sivas, Ankara ve Akdeniz Adaları Valiliği’nde bulundu.
Abdülhamit onu sadrazam yani başbakan yapmak istiyordu ancak o sırada Abidin Paşa 37 yaşındaydı. Yaşının küçüklüğü sarayda sıkıntıya neden olunca Hariciye Nazırlığı’na (Dışişleri Bakanlığı) getirildi (1880).
Kabri Fatih Türbesi avlusunda.
Aynı zamanda ehl-i tarik olan Abidin Paşa, tarik-i Halvetiyye’den İstanbul’da Merkez Efendi dergâh-ı şerifi post- nîşîni merhum Nûreddin Efendi’ye mensuptu.
Ana dilleri olan Türkçe, Arnavutça ve Yunanca dışında Arapça, Farsça, Fransızca, İtalyanca biliyordu. Bu dillerin edebiyatlarına da vakıftı.
En bilinen eseri, Mesnevi’nin birinci cildinin tercüme ve şerhidir.
Borsa işlemlerini anlatan Hava Oyunları risalesi konusunda temel kaynaktır.
Paşanın torunları daha sonra Dino, İleri ve Talu soyadlarını aldılar.
Nazım’ın, “Mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin” dediği ünlü ressam Abidin Dino paşanın torunlarındandır.
**
Türkiye’nin önemli bir borsa geçmişinin olduğu ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın tarihinin 19. yüzyıla kadar gittiği yönündeki ifadeler adeta bir tekerleme olarak söylenegelmekle birlikte, bu hususta referans gösterilen kaynaklar bir elin parmaklarını geçmez.
Ülkemizin 19. Yüzyıl’daki finansal şartlarına ilişkin Türkçe’de mevcut birincil kaynaklar oldukça yetersiz. Bu tespitle söze başlayan Celali Yılmaz’ın Osmanlıca’dan günümüz Türkçe’sine uyarladığı Borsa Komiseri Abidin Paşa’ya ait sıradışı bir metin Hava Oyunları.
Nam-ı diğer; Konsolidenin Hava Oyunlarıyla Sair Muamelat Hakkında Müstakrazat-ı Maliyyeye Dair Risale.
1969 Tekirdağ Malkara doğumlu Celali Yılmaz önemli bir kaynak eseri günümüze aktarmış.
Çeşitli üniversitelerde finans ve tarih hocalığı var.
Sermaye Piyasası Kurulu’nda birçok kademede görev yapmış.
Sermaye piyasasında vergilendirme, finans ve tarih konularında basılmış altı kitabı, çok sayıda makalesi, Osmanlıca ve İngilizce’den çevirileri var.
Evli ve iki çocuk babası.
**
Vakıfbank Kültür Yayınları’ndan çıkan Dersaadet Tahvilat Borsası’nın ilk komiseri (ilk borsa başkanı) olan Abidin Paşa’nın kendisi küçük, önemi büyük çalışması borsa tarihi açısından en önemli kaynak.
Kitapta Türk finans piyasalarının tarihsel olarak çözülememiş olan iki temel problemine değiniliyor: Finansal piyasalarda güven (eksikliği) ve kamu borçlanmaları (fazlalığı) sorunları.
Abidin Paşa’nın 1874’te yazdığı Hava Oyunları’nda borsanın örnek olaylarla canlı tasviri de yapılmış.
Kitapta Osmanlı’nın iç ve dış borçlanma hikayesini, yüksek faizle nasıl borçlandığını, devlete yüksek faizle borç para veren Galata bankerlerini, yatırım yerine “Borsada oynamak” tabirinin o dönemde de kullanıldığını, büyük hissedarların küçük hissedarları nasıl kandırdığını, küçük hisse sahiplerinin yüksek kazanç hırsıyla (Maalesef bugün de öyle) hareket ettikleri için nasıl battıklarını öğreniyoruz.
19. Yüzyıl’da Avrupa ve Osmanlı devletinde “Hava oyunu” kavramı vadeli ve türev işlemler için yaygın olarak kullanılıyordu.
Devlet tahviline konsolid diyorlardı.
Kitapta bu konular ayrıntılı ve gerçek örneklerle anlatılıyor.
**
O günden bugüne finans piyasalarında ve borsalarda değişen bir şey yok.
150 yıl önce borsadaki tellaklar broker, gömlekçiler spekülatör, mübâyaacılar dealar oldu.
Borsada dönen oyun havaları hep aynı, değişen sadece oyuncular.
Her alanda olduğu gibi borsada da hırs kaybettiriyor, sabreden, aza kanaat eden her zaman kazanıyor.
#Osmanlı Devleti
#Vakıfbank
#Devlet
#Avrupa
