Yeni Şafak·Yaşar Süngü - Yüzde 253 kazananlarGıda ihtiyacımızı karşılamak istediğimizde üretici ile bizim aramıza girenler her zaman olduğu gibi eylül ayında da yineaşırı kazançsağlamışlar.Üretici ve bizler yani müşterilerin konumunda bir değişiklik yok, her zamanki gibikaybedenler sınıfındayaşayarak ve bizzat tecrübe ederek eğitim görmeye devam ediyoruz.Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin(TZOB)açıkladığı eylül ayı üretici ile market arasındaki fiyat farklılıkları ile girdi fiyatlarına baktığımızda
Gıda ihtiyacımızı karşılamak istediğimizde üretici ile bizim aramıza girenler her zaman olduğu gibi eylül ayında da yine
aşırı kazanç
sağlamışlar.
Üretici ve bizler yani müşterilerin konumunda bir değişiklik yok, her zamanki gibi
kaybedenler sınıfında
yaşayarak ve bizzat tecrübe ederek eğitim görmeye devam ediyoruz.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin
(TZOB)
açıkladığı eylül ayı üretici ile market arasındaki fiyat farklılıkları ile girdi fiyatlarına baktığımızda ekonomideki helal kazançları yutan kara delikler tek tek görünüyor.
**
Eylül ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 252,9 ile maydanozda görülmüş.
Maydanozdaki
fiyat farkını yüzde 231,1 ile
marul
, yüzde 219,4 ile
domates
, yüzde 218,3 ile
limon
, yüzde 205 ile
elma
takip ediyor.
Geçtiğimiz ay yani Eylül ayında bu ülke insanına
maydanoz
3,5 kat
, marul 3,3 kat, domates ve limon 3,2 kat, elma ise 3 kat fazlaya satılmış.
Aracılar onlar her kimse, üreticiden maydanozu 1 lira 36 kuruşa almışlar bize 4 lira 80 kuruşa satmışlar.
Marulu
3 lira 79 kuruşa almışlar, bize 12 lira 55 kuruşa satmışlar.
Domatesi
5 lira 30 kuruşa almışlar, bize 16 lira 93 kuruşa satmışlar.
Limonu
6 lira 67 kuruşa almışlar, bize 21 lira 23 kuruşa satmışlar.
Elmay
ı 4 lira 60 kuruşa almışlar, bize 14 lira 3 kuruşa satmışlar.
**
Maydanozu
1 lira 36 kuruşa satan üretici bu fiyatın içine mazotu, elektriği, gübreyi, işçilik maliyetini koyduğu halde az da olsa kazanıyor.
1 lira 36 kuruşa maydanozu alan aracılar ise bu kadar maliyet giderleri olmadığı halde bu fiyatın üstüne yüzde 253 koyup öyle satıyorlar.
Bunun adına ticaret denmez, serbest piyasa hiç denmez.
Bunun adı
vurgunculuktur.
**
TZOB’un verilerine bakmaya devam edelim;
Eylül ayında markette 37 ürünün 27’sinde fiyat artarken, 10’unda fiyatlar düşmüş.
Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 92,6 ile
sivri biber
olurken sivri biberdeki fiyat artışını yüzde 73,6 ile
domates
, yüzde 39,6 ile
salatalık
, yüzde 32,4 ile
patlıcan
, yüzde 29 ile
marul
, yüzde 28,2 ile
kabak
takip etmiş.
Markette fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 14,4 ile elma.
Elmadaki
fiyat düşüşünü yüzde 9,6 ile
patates
, yüzde 8,7 ile
mısırözü yağı
, yüzde 6,7 ile
kuru soğan
, yüzde 6,5 ile
yeşil mercimek
izlemiş.
**
Ziraat Odaları Birliği’nin verileri arasından bir de üretici tarafında ne değişiklikler var, ona da bakalım;
Eylül ayında üreticide fiyatı en fazla düşen ürün, yüzde 41,2 ile
yeşil soğan
olmuş.
Yeşil soğandaki fiyat düşüşünü yüzde 22,5 ile
kuru soğan
, yüzde 9,1 ile
kuru kayısı
, yüzde 8,1 ile
maydanoz
, yüzde 5,1 ile
patates
, yüzde 5 ile
havuç
izlemiş.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 149,5 ile
sivri biberde.
Sivri biberdeki fiyat artışını yüzde 130 ile
elma
, yüzde 125 ile
pirinç
, yüzde 79,3 ile
kuru üzüm
, yüzde 69 ile
taze fasulye
, yüzde 62 ile
marul
, yüzde 59,7 ile
kabak
, yüzde 54,5 ile
domates
, takip etmiş.
Eylül ayında üreticide 28 ürünün 22’sinde fiyat artışı olurken, 6 üründe ise fiyat düşmüş.
**
Fiyat değişimlerinin normal sebepleri neler? Bunu da eldeki verilerden öğrenelim;
“Arz fazlalığı
patates
ve
kuru soğan
fiyatlarını düşürmüş.
Havuç
fiyatındaki düşüşün sebebi talepteki azalma.
Kuru kayısı
arzındaki artış fiyat düşürmüş.
Sivri biber, domates, salatalık, patlıcan, kabak, marul ve taze fasulyede arzdaki azalma ürünlerin fiyatlarını yükseltmiş.
Elma ve pirinçteki
yüksek fiyat, ürünün yeni sezona ait olması ve maliyetlerinin artmasından kaynaklanmış. Yeni sezonun başlaması ve
TMO’nun
açıkladığı alım fiyatı piyasada
kuru üzüm
fiyatlarının yükselmesine yol açmış.
Bunlar arz talep yasası ile çalışan bir serbest piyasada fiyatların iniş çıkışının normal sebepleri.
Bir de fiyat değişimlerinin arka planda gizli kalan
anormal sebepler
var. O da şudur: Gıdada yüzde 253’e kadar çıkan fiyat farklarının tek sebebi piyasaya vurguncuların, büyük sermayenin ve tekelcilerin hâkim olması ve bunun
önlenememesidir.
Aracıların sayısını azaltan bir ekonomik sistem kuramazsak üretici kârın tokluğuna çalışır, müşteri de pahalı beslenir.
Ne diyordu ünlü sosyolog
Zygmunt Bauman
; Devlet ve piyasa arasındaki iş birliği kapitalizmde bir kuraldır. Aralarındaki çatışmaysa bir istisna.
Ne yazık ki istisnalar da kaideyi bozmuyor.
#Zygmunt Bauman
#TZOB
#TMO
#Fiyat
