Afganistan Orta Asya’nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülke. Doğu ve güneydePakistan; batıdaİran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda iseÇinile komşu.652.000 km2 yüz ölçümüyle dünyanın 41. Büyük ülkesi.Başkenti ve en büyük şehriKâbil.Yaklaşık 32 milyonluk nüfusunun çoğunluğunuPeştunlar (Çoğu Taliban),Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturuyor.Afganistan son derece fakir bir ülke. Tarıma (esas olarak haşhaş-afyon hammaddesi) ve sığır yetiştiriciliğine çok bağımlı.Nüfusun
Afganistan Orta Asya’nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülke. Doğu ve güneyde
Pakistan
; batıda
İran
; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise
Çin
ile komşu.
652.000 km2 yüz ölçümüyle dünyanın 41. Büyük ülkesi.
Başkenti ve en büyük şehri
Kâbil
.
Yaklaşık 32 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu
Peştunlar (Çoğu Taliban),
Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturuyor.
Afganistan son derece fakir bir ülke. Tarıma (esas olarak haşhaş-afyon hammaddesi) ve sığır yetiştiriciliğine çok bağımlı.
Nüfusun çoğu yeterli gıda, giyecek, barınma ve sağlık hizmetlerine sahip değil ve bu sorunlar
iç savaş ve işgal
yüzünden daha da ağırlaşıyor.
Nüfusun üçte ikisi günde
iki doların
altında yaşıyor.
Başkent
Kabil
ülkenin en büyük kenti; diğer önemli kentler batıda
Herat
, güneyde
Kandahar
ve kuzeyde
Mezar-ı Şerif.
Yerel ve ulusal düzeyde bütünleşme zayıf.
Ülke 34 il'e ayrılmış.
51 adet havaalanı bulunan Afganistan’ın en büyük havaalanı
Kabil Uluslararası Havaalanı.
Eğitim alanında
kadın-erkek ayrımı yok.
7 yaşına gelen her çocuk devlet okullarından
parasız
yararlanma hakkına sahip.
**
İslam’la tanışmaları 7. yüzyılda oldu.
Harezmşah, Halaci, Timurlu, Ludî, Surî, Babür ve Safevî
imparatorlukları tarafından yönetildi.
III. İngiliz-Afgan
Savaşı’nın ardından, 1919’da bağımsızlığını kazandı.
Aynı tarihlerde
İngilizler
Osmanlı devletinin başkenti İstanbul’u işgal etmiş, biz de Anadolu’da Kurtuluş Savaşı başlatmıştık.
50 yıllık krallığın ardından 1978’de darbeyle sosyalist bir devlete dönüştü.
1980’li yıllarda
Rusya
işgal etti.
Pakistan ve ABD’nin silah desteğiyle güçlenen Afganlı öğrencilerden
oluşan
Taliban’a
direnemeyen Rusya Afganistan’dan çekilmek zorunda kaldı.
1996 yılından 2001 yılına kadar yani 5 yıl ülkeyi
Taliban
yönetti.
Taliban’dan beklediği desteği bulamayan
ABD, Afganistan’a
müdahale etmek için kendi gerekçesini üretmekte gecikmedi.
2001’de ABD’de iki yolcu uçağının kaçırılarak ikiz kulelere çarptırılması sonucu 2 binin üzerinde insanın ölümüne yol açan olayın sorumluluğunu El Kaide örgütüne yükleyerek Afganistan’ı işgal etti. 20 yıl süren ABD’nin fiili işgali bu hafta sona erdi.
ABD tıpkı İngiltere ve Rusya
gibi Afganistan’dan çekilmek zorunda kaldı.
**
Afganistan,
eroinin
üretildiği halüsinojenik içerikli bir bitki olan dünyanın en büyük
afyon üreticisi.
2007 yılında, dünya pazarındaki
farmasötik
olmayan
dereceli opiyatların (keyif verici ilaç türü)
yüzde 92’si Afganistan’dan çıkıyor.
Bu, dörtte biri afyon çiftçileri tarafından kazanılan ve geri kalanı bölge yetkilileri, savaş ağaları ve uyuşturucu kaçakçıları tarafından paylaşılan yaklaşık 4 milyar dolarlık bir ihracat değerine eşit. Afganistan aynı zamanda dünyadaki en büyük
esrar üreticisi.
**
Amerika Birleşik Devletleri Jeolojik Araştırmaları tarafından 2007 yılında bulunan
keşfedilmemiş
maden yataklarının
900 milyar dolar ile 3 trilyon dolar arasında olduğunu tahmin ediliyor.
ABD Enerji Enformasyon İdaresi
(EIA) verilerine göre Afganistan’ın doğalgaz rezervi 5 trilyon metre küp civarında.
Nükleer enerjide kullanılan
uranyum
madeni zengini Afganistan’da Bolivya’dan sonra ikinci büyük
lityum
rezervi yer alıyor.
Lityum
akıllı telefonlarda ve elektrikli otomobillerde kullanılan şarj edilebilir bataryaların önemli bir bileşeni.
Güney Afganistan’daki Aynak
bakır yatağı
Avrasya’daki en büyük yatak ve konumu Kabil’e sadece 40 kilometre mesafede.
Hacıgak’taki yüksek kalitedeki
demir cevher
i rezervlerinin 500 milyon ton olduğu tahmin ediliyor.
Kunduz yakınlarında bakır, kurşun, çinko, Konar-ı Has'ta berilyum, Bedahşah'da
yarı-değerli lacivert taşı
kaynakları var.
Bu kadar kaynağı var ama elektrik üretimi 905 milyon kWh. Tüketim 1.042 milyar kWh. 200 milyon kWh
elektrik ithalâtı
yapıyor.
**
İngilizlerin, Rusların ve ABD’nin
arasındaki menfaat ve çıkar savaşlarının alanı olmuş,
yoksulluk, cehalet ve kardeş kavgasıyla
yönetilen talihsiz bir ülke Afganistan. Tıpkı diğerleri gibi.
#Afganistan
#ABD
#Rusya
#İngiltere
