Kiracısının 6 yaşındaki kızına en büyük hayalin ne diye sorduğunda okula o sene başlayacak olan küçük kız hiç düşünmeden “En büyük hayalim evimizin olması” cevabını vermiş. Evde o yaşta çocukların hayali, anne babaların hayalidir. Anne baba evde ne konuşuyorsa çocuklar da onu öğrenir, ne istiyorsa onu ister, neyi beğeniyorsa onu beğenir. İhtiyar ev sahibinin kız çocuğundan aldığı bu cevap onun kiracılara olan bakışını etkilemiş. Mahallede en ucuz kiralık ev hep onun olmuş. Geçen yıl vefat eden işe
Kiracısının 6 yaşındaki kızına en büyük hayalin ne diye sorduğunda okula o sene başlayacak olan küçük kız hiç düşünmeden “En büyük hayalim evimizin olması” cevabını vermiş.
Evde o yaşta çocukların hayali, anne babaların hayalidir.
Anne baba evde ne konuşuyorsa çocuklar da onu öğrenir, ne istiyorsa onu ister, neyi beğeniyorsa onu beğenir.
İhtiyar ev sahibinin kız çocuğundan aldığı bu cevap onun kiracılara olan bakışını etkilemiş.
Mahallede en ucuz kiralık ev hep onun olmuş.
Geçen yıl vefat eden işe yarayan adamın hanımı bugün ondan kalan dul maaşıyla geçiniyor.
Bir de bir tane kiracısından gelen gelirle yaşıyor.
-“Kira ne kadar alıyorsun” diye sordum.
-“Bin 500 lira” dedi.
-“Şehrin ortasındaki müstakil bahçeli ev için çok ucuz değil mi” dedim.
-“Yoo o da işsiz, emekli maaşıyla geçiniyor” dedi.
Geçen yıl bin liraymış kira bedeli.
Kiracısı üst katta oturan ev sahibine geçen ay gelmiş, “Annecim kirayı enflasyon oranında artırsam olur mu” demiş.
O da “Olur oğlum sen kendini sıkma” demiş.
Bin liralık kira bedeli bin 500 lira olmuş.
Kiracı ev sahibine anne, ev sahibi de kiracısına oğlum diye hitap ediyor.
**
Şimdi ev sahibi kiracı ilişkisi belki de en kötü dönemini yaşıyor.
Kiracı bu parayı verebilir mi, evimin kira değeri gerçekte ne kadardır.
Haksızlık yapmayayım gibi soruların rafa kalktığı bir dönem.
Gözünü para hırsı kör etmiş emlakçıların da azdırdığı kira fiyatları ödenebilir olmaktan çıktı.
Fiyat azgınlığı İstanbul’dan Anadolu’ya hızla yayıldı.
Anadolu’da ilçelerde bile ev sahipleri evini boğazdaymış gibi görüyor.
Hepsinin ağzındaki cümle şu; “Piyasa böyle”.
**
Gerçekten piyasa böyle mi?
Ipsos araştırma şirketinin “kiracılar ve ev sahipleri” araştırmasına göre, yüzde 25 kira artış sınırı olduğu 2024 yılının ilk 5 ayında, kontratı yenilenen kiracıların yarısının kira artışı yüzde 50’nin üzerinde olmuş.
Kira sınırlamasının kalktığı ve kira artışlarının TÜFE’ye göre yapılmaya başlandığı Temmuz ve Ağustos aylarında kiraları yenilenen kiracıların yüzde 35’inin kira artışı bu oranın üzerinde gerçekleşmiş.
Araştırmaya katılanlar kira artışlarının gelirlerinin üzerinde arttığını belirtirken, her 10 kiracıdan 8’i bugün taşınmak zorunda kalsa bütçesine uygun bir ev bulamayacağını düşünüyor.
Ve her 10 kiracıdan 9’u bu hesaplamanın adil olmadığını düşünüyor.
Taşınma masraflarını da düşündüğünde ev sahibinin istediği fahiş kira bedeline boyun eğmek zorunda kalıyor.
Yeni kira artış oranına rağmen her üç ev sahibinden 2’si evinde mevcut kiracı olmasından dolayı maddi kaybı olduğunu düşünüyor.
“Piyasa böyle” mantığıyla evini daha yüksek bedele veremeyen yeni olduğu için kiracısını da çıkaramayan ev sahipleri zarar ettiklerini düşünerek üzülüyor.
Bu haksız ve adaletsiz esen fahiş kira artış rüzgarında en çok savrulanlar 10 yıl üzeri eski kiracılar.
Ev sahiplerinin kendilerini daha kolay çıkarma imkanına sahip oldukları için mevcut yüksek kiraya itiraz bile edemiyorlar.
Taşınma masraflarını da kaldıramayacakları için enflasyonun üstünde yüksek zamma boyun eğiyorlar.
Araştırmaya göre evi kirada olan ev sahiplerinin yüzde 42’si yeni kira artış oranı uygulamasında kira artışlarını, evlerinin bulunduğu semtteki ortalama kira oranında yapacağını belirtmişler.
Ama zam oranına bakınca görünen şu; Bütün ev sahipleri evlerinin saray olduğunu, çok iyi bir muhitte olduğunu ve İstanbul boğazının kıyısında olduğuna filan düşünüyor.
Temmuz ayından itibaren kira artışlarındaki yüzde 25 sınırlandırılmasının kaldırılması konusunda kiracılar ve kirada evi olanların görüşleri oldukça farklı.
Araştırma sonuçlarını değerlendiren Ipsos CEO’su Sidar Gedik, geçen sene kiracı ve ev sahiplerine ilişkin araştırmanın ortaya koyduğu sonucun kiracıların ve ev sahiplerinin bir kısır döngü içinde olduğunu belirterek şunları söylüyor; “Ev sahipleri ve kiracılar arasındaki ilişkiler sıcaklığını koruyor. Enflasyondaki artışın yavaşlamasına paralel olarak konut fiyatlarının da dengeye oturması birkaç yılı bulacak. Maalesef, bu süreçte ev sahipleriyle kiracılar arasındaki tansiyon bir süre daha yüksek kalacak”.
**
Aslında en büyük ev sahibi kiracı gerginliği Filistin topraklarında yaşanıyor.
Bugün dünyanın kiracı olarak geldikten sonra ev sahibi Filistinlileri kovan, gitmeyenleri çoluk çocuk katleden İsrail gibi bir sorunu var.
Bu sorun çözülmeden hiçbir sorun çözülmez.
Çözülmesin de.
#Ekonomi
#Toplum
#Yaşar Süngü
