Şu sıralar aklıma takılmıştı. Buldum. Her Hadis gibi o da muhteşem…Ebu Hureyre’nin (ra) bildirdiğine göre Resulullah şöyle buyurdu:“‘Gıybet nedir bilir misiniz?’ Sahabeler: ‘Allah ve Resulü daha iyi bilir’ dediler. Hz. Peygamber (sav) de: ‘Din kardeşini hoşlanmadığı bir şeyle anmandır’ buyurdu. ‘Şayet kardeşimde söylediğim ayıp varsa ne dersiniz?’ diye sorulması üzerine Resulullah: ‘Eğer söylediğin şey onda varsa gıybet ettin, yoksa o zaman ona iftira etmiş olursun’ buyurdu.” (Müslim, Birr, 70,
Şu sıralar aklıma takılmıştı. Buldum. Her Hadis gibi o da muhteşem…
Ebu Hureyre’nin (ra) bildirdiğine göre Resulullah şöyle buyurdu:
“‘Gıybet nedir bilir misiniz?’ Sahabeler: ‘Allah ve Resulü daha iyi bilir’ dediler. Hz. Peygamber (sav) de: ‘Din kardeşini hoşlanmadığı bir şeyle anmandır’ buyurdu. ‘Şayet kardeşimde söylediğim ayıp varsa ne dersiniz?’ diye sorulması üzerine Resulullah: ‘Eğer söylediğin şey onda varsa gıybet ettin, yoksa o zaman ona iftira etmiş olursun’ buyurdu.” (Müslim, Birr, 70, Riyasussalihin’den: 1524 nolu Hadis).
Demek ki gıybet kardeşi hakkında illa da kötü bir şey söylemek, onu çekiştirmek anlamına gelmiyor. O kimsenin hoşlanmadığı bir şeyle anılması gıybet sayılıyor.
Buradan yola çıkarak şu sonuca ulaşmak imkân dâhiline giriyor: kardeşinin hoşlanmadığı şeyin ne olduğunu bilmek... Bunu bilebilmek için de o kimseyi tanımış olmak gerekiyor. Başkasının hoşuna gidebilecek olan bir anma biçimi onun hoşuna gitmiyorsa orada gıybet tehlikesi var demektir.
Başkasının umursamayacağı bir hitap biçimi, bir anma biçimi o kimsenin hoşuna gitmeyebilir. Ama bu inceliği hissedebilmek ve oradaki ince çizgiyi dikkate almak, o çizginin gereğini yerine getirebilmek için kişinin kardeşini tanıması, bilmesi gerekiyor.
Resulullah o kimsenin “hoşlanmadığı bir şeyle anma” halini söz konusu ederken, Sahabe bu durumu söylenen şeyin o kimsenin “ayıbını” dile getirme olarak yorumluyor. Resulullah bu “açıklamanın” üstünde durmuyor, fakat farklı bir görüngüden soruyu cevaplandırarak gıybet ve iftira hakkındaki farkı açıklığa kavuşturuyor.
Gıybette, kişinin gıyabında konuşulan şey doğru olacak ve fakat o konuşma o kişinin hoşuna gitmeyen bir şey olacak... Eğer konuşulan husus o kimsede bulunmuyorsa durumun mahiyeti değişiyor ve gıybet iftiraya dönüşüyor.
Burada İslam’ın insan ilişkilerinde gözettiği ince çizgiyi dikkate alma gereği ortaya çıkıyor. Söylenen şey zahiren o kimseyi övücü bile sayılsa, dahası, adil, hakkaniyetli bile kabul edilse, önemli olan söylenen sözün o kimsenin hoşlanmamasıyla ilişkilendiriliyor. Zahirdeki anlayış değil dikkat edilecek husus, o kimsenin kendinden öyle bahsedilmesini incitici sayıp saymaması ön alıyor...
#Hadis
#Gıybet
#İftira
