Darbeli iklim mahreçli, unutulmaz cümleler

“Sizi ben bile kurtaramam.” —İsmet İnönü, 27 Mayıs 1960 darbesinden önce—

“Sizi buraya tıkan irade böyle istiyor.” —27 Mayıs darbesinden sonra, Yassıada Mahkemesi Hâkimi—

“Darbe şartlarının olgunlaşmasını bekledik. Bir sağdan bir soldan astık. Asmayacaktık da besleyecek miydik?”

—80 darbesinden sonra Kenan Evren—

“Hendek kazan, barikat kuran arkadaşlar…” —Hendekli isyan günlerinde, bir siyasetçi—

“Biz arkamızı pyd’ye ypg’ye yasladık.” —İsmi lâzım değil, bir tür eşbaşkan—

“Darbe olursa tankın üstüne ilk çıkacak olan benim.” —Malûm siyasetçi, 15 Temmuz darbe teşebbüsünden önce—

“Tank nerede? Hani tank? Tank getirsinler çıkayım.” —Aynı şahıs, 15 Temmuz sonrası—

“YPG Fırat’ı geçecek, sen de mal mal bakacaksın.” —Parlak çocuk—

“Herkes kendi evini düzene sokmazsa, dış müdahale kaçınılmaz olur.” —Abdullah Gül—

“Apo’nun heykelini dikeceğiz, heykelini…” —O şimdi içeride—

“Geniş bir mutabakat sağlanamadığı için cumhurbaşkanlığına aday değilim.” —Mutabakatsız aday adayı—

“Allah onların evlerine ateşler salsın. Yuvalarını yıksın. Dirliklerini bozsun.” —Darbecilerin efendisi—

“İnsan gerçekten hayret ediyor.” —Hayretlerin efendisi—

Delikanlı üniversiteyi bitirmiş, iş başvurusu kabul edildiği gün, metrobüs durağında üç tinerci tarafından bıçaklanıyor ve ölüyor. Cinayeti işleyenler yakalanıyor.

Mahkemede ikisi delil yetersizliğinden beraat ediyor, birine 7 yıl ceza veriliyor. Cezada indirim yapılıyor. Sebep, mahkemede iyi hali görülmüş.

Üç dört yıl ya yatar, ya yatmaz. Çıkınca kimi bıçaklayacağı meçhul.

Cinayet işle, mahkemede kravat tak, boynunu bük, pişmanım hâkim bey de, al sana iyi hal.

Giden, gitti. Allah rahmet eylesin.

İyi hal nedir, iyi insan nasıl olunur, küçük bir örnek arz edeyim.

Bir pastane. Kapalı kısımda soba yanıyor. Dışarıdaki masalar fazla kalabalık değil. Hava soğuk.

Kapıya yakın bir yerde ihtiyar biri oturmakta.

İçeriden çıkanlardan biri kapıyı aralık bıraktı. İhtiyar yerinden kalktı, iki üç adım attı, kapıyı çekip kapattı, yerine döndü.

Az sonra birinin daha kapıyı açık bırakması üzerine, ihtiyar yine kapıyı kapattı.

Aynı şey, on beş dakika içinde dört defa tekrarlandı.

İhtiyar, kimseye bir şey demeden, kapıyı açık bırakanlardan hiç birine özel bir bakış fırlatmadan, kendi kendine bile söylenmeden, göreviymiş gibi kalkıyor, aralık bırakılan kapıyı çekiyor, kapatıyor, yerine oturuyordu.

*

Dedim ki bu iyi bir adam. Kendiyle barışık, toplumla barışık.

Lâkin insanların kolay terbiye edilemeyeceğinin de farkında.

Yıllar geçerken, yalnızca yüzüne çizgiler kondurmakla kalmamış, aynı zamanda bir hayat tecrübesi kazandırmış.

Yokluk görmüş, varlık görmüş, kıymet biliyor.

İnsanları tanımış. İnsanların kolay kolay lâftan-sözden anlamayacağını idrak etmiş. Davranış bakımından örnek olmanın bile, almak istemeyenlere, kapasitesi müsait olmayanlara fayda etmeyeceğinin farkında.

*

Tekrar edeyim…

Amcamız kapalı mekânda oturmuyor. Dış kısımda. Açık havada. Hava da soğuk, söylemiş miydim?

Kapı açık kaldığı zaman, ona dokunan bir yanı yok. O sebeple üşümesi söz konusu değil.

Belli ki gönlü geniş. Gönlü ne kadar geniş olsa da içeride yanan sobanın boşa gitmesine razı gelmiyor.

*

Gençlerden biri duvara yazmış: “Saygıda mecbur, sevgide özgürsünüz.”

Durdum, fotoğrafını çektim. 12’den vurmuş, tam isabet.

Toplumun ahengi bu basit kurala bağlı… Biz bilsek de bilmesek de… Farkına varsak da varmasak da…

Trafikte de bu basit kural geçerli, apartmanda da, okulda, hastanede, bankada…

*

Dakika başı yerinden kalkıp art arda beş defa kapıyı kapatan o ihtiyar, bu kuralın somut örneği.

Haliyle, hareketiyle diyor ki saygı şart. Gösteriyor da insana ve emeğe saygı duyduğunu.

Emeğe, oduna kömüre, yanan sobaya…

Sıcak havanın dışarı çıkıp ziyan olmasından rahatsızlık duyuyor.

Saygı duymakla kalmıyor, görünen o ki bir de insanları seviyor.

Onlara değer veriyor. İnsanlık, onun gibiler sayesinde ayakta.