Borges’den Mangan’a yolculuk: Bilmek başka, olmak başka!

Şair Adem Turan’ın “Mangan Mangan” isimli şiir kitabı, yakın zaman önce Hece’den çıktı.

Alt başlığı, “Gün Batarken Gün Doğumu” muhtevayı da özetliyor, İrlandalı şair Mangan’ı da.

Faruk Uysal’ın harika sunuşuyla başlayan kitap, bir parantezin kapanışı anlamına geliyor bir bakıma.

Parantezin açılışı ise, beş yıl kadar önce İz’den çıkan “Borges Borges” kitabıydı.

Onun alt başlığı da aynı nitelikte. Hem kitabın, hem şairin tanımı sayılır: “Gün Doğarken Gün Batımı”.

Adem Turan’ın, uzun soluklu yürüyüşüne işaret eder bu iki eser.

*

Nereden merak sardın bu iki şaire? Yazacak başka kimse mi yoktu?

Niye Yunus’u, Mevlana’yı, Şeyh Gâlib’i veya Fuzuli’yi yazmadın da elin adamlarına şiirler döktürdün?

Okumaya başlamadan önce veya başlarken böyle sorular gelir aklımıza.

Sormaya çekinir tabii insan.

Şairi bulacaksın, ya terslerse endişesini bir kenara bırakıp sebebini kurcalayacaksın.

Merak etmeyin, aksi bir cevap vermez. Sordum da oradan biliyorum. Keyifle anlattı şair.

*

O zamanlar gençtik diye söze başladı. 82-83 yıllarına kadar götürdü hikâyeyi.

Marquez Nobel ödülü almış, herkesin ilgisini çekmişti.

“Biz de şiirler ve hikâyeler yazan gençler olarak, Güney Amerika yazarlarına eğilmiştik.

Harıl harıl okuyorduk. Büyülü gerçekçilik akımı, bizi gerçekten büyülemişti.

Borges de onlardan biriydi. Özellikle Kum kitabındaki hikâyelerden çok etkilenmiştim…”

Borges, şiir, hikâye ve deneme yazmış biri. Gayet ilginç bir hayatı var. Kimin hayatı sıradan ki?

Ama şair yazar olarak önce çıkınca, hayat hikâyesi daha bir dikkat çekiyor tabii.

*

Adem Turan aradan seneler geçtikten sonra, günün birinde içinde –belki de farkında olmadan– biriken Latin Amerika edebiyatı tortusundan, birkaç tane şiir yazmış. Hepsi de Borges’e dair.

Hiçbir emek boşa gitmiyor, bunu şuracığa not etmiş olalım.

Seneler evvel okunmuş bazı eserler, bir gün aniden çıkıp kendini hatırlatır.

Şiir gelince, kim tutabilir? İnsan öksürüğünü tutamıyor.

*

“Yazdım ama” diyor şair, “nasıl karşılanacağından pek de emin değilim.”

Görüşüne değer verdiği birilerine danışma ihtiyacı hisseder.

2010 yılı şubat tatiliydi. Bursa’da bir şiir programı var. Arkadaşlarla bir aradayız. Tophane’de yemek yiyoruz. Cebimde şiirler, içimde tereddütler.

Çıkardım, sevgili ağabeyim Arif Ay’a uzattım. O zamanlar Edep dergisini çıkarıyordu.

Okudu, okudu. Ben nefesimi tuttum.

*

Kafasını kaldırdı. “Adem” dedi, “Bunlar çok güzel şiirler.”

Dergide yayınlamak istediğini söyledi. Ben uçtum mutluluktan.

Dedim ki içimden; artık şiir yazmasam bile olur. Bunları yazdım ve bu övgüleri Arif Ay’dan aldım ya…

Fakat o “Devam et” dedi, “Bu şiirlerin gerisini getir.”

İşte böylece bir sorumluluk yüklendi omuzlarıma.

Borges üzerine dört beş tane şiirle yetinirim sanıyorken.

Sonra, daha yoğun şekilde Borges okudum.

Bir sene boyunca ancak dört şiir daha yazabildim.

Borges, Doğu’yu çok iyi biliyor. Fakat Batılı biri ve öyle de kalmış.

Şair haklı; bilmek başka, olmak başka.

*

İşte Borges Borges/ Gün Doğarken Gün Batımı, yıllar içinde böyle tamamlanmış. Ne de iyi olmuş.

Adem Turan’ın Borges şiirleri, çarpıcıdır. Gayet yalın anlatır. Borges kendi ağzından söylüyor zanneder okuyan.

Derken günün birinde arkadaşı İlhan Akkurt, “Bırak bu Arjantinliyle uğraşmayı. Yazacaksan şunu yaz” deyip Mangan’ı işaret eder.

İrlandalı şair Mangan’ın hikâyesi çok daha yukarılarda bir yerde şüphesiz. Şairimiz de etkilenmiş ki ciddiyetle eğilmiş ve “Mangan Mangan/Gün Batarken Gün Doğumu” diye yazmış.

*

İki kitap tamamlandığına göre, sırada ne var, merak edenler için bilgi verelim.

Sırada Hafız var. Elbette “Hafız Hafız” şeklinde.

Alt başlık ise, yine günle, güneşle alakalı.

“Işık Doğu’dan Gelir” diyecek bu defa. Çok da yakışacak.

Meraklısına müjde sayılır. Aynı zamanda parantezin içi belki.