Korona ölümleri neden bu kadar yükseldi? Yoksa aşılar etkili olmuyor mu?

Hacettepe Üniversitesi’nden Profesör Mehmet Ceyhan’ı arayıp “Hocam, tünelin sonunu hâlâ göremiyor muyuz” diye sordum.

Telefon görüşmesini yaptığımız saatlerde 19 Nisan’daki günlük koronavirüs tablosu açıklanmış, son 24 saat içinde hayatını kaybedenlerin sayısı 341’e yükselmişti.

Bu rakam, bir gün içinde vefat edenlerin sayısı bakımından yeni bir rekor anlamına geliyordu.

Ayrıca, ağır hasta sayısı 3 binlerin üzerine çıkmış durumda ve tablo gerçekten ürkütücü bir noktada.

Mehmet Ceyhan Hoca soruma, “Tünelin ucunu görüyoruz ama oraya gidişimizde sıkıntı var” şeklinde bir cümle kurarak cevap vermeye başladı.

Devamında sözü, korona ile savaşta en güçlü silah olarak gösterilen, aşılar meselesine getirdi.

Dedi ki:

“Aşının bir yıl gibi kısa bir süre içinde geliştirileceğine dair başlangıçta umudumuz yoktu. Ama oldu. Toplumun yüzde 70’ini aşılayabilirsek, pandemiyi söndürebileceğiz. Tünelin ucundaki ışık bu, biz onu görebiliyoruz. O zamana kadar dişimizi sıkabilirsek, gerek vatandaş açısından, gerek devlet açısından, bitecek bir salgından söz ediyoruz.”

Profesör Ceyhan’a, ölüm ve ağır vaka sayıları bu kadar yükseldiyse, aşılar istenildiği gibi etki göstermiyor mu şeklinde bir başka soru yöneltince, geçen hafta Şili’den gelen rakamları anlattı.

Bizim dışımızda Endonezya ve Brezilya’nın Çin’den gelen bu aşıları kullandığını biliyorduk.

Demek ki başka ülkeler de varmış.

Şili de 10,5 milyon Sinovac aşısı kullanmış ve kullanılan bu aşılarla ilgili açıklanan veriler, Türkiye’de uygulanan aşılama sonuçlarına da uyarlanabileceği için kıymet arz ediyor.

Malum, Hacettepe Üniversitesi Sinovac aşısıyla ilgili 10 bin 216 kişinin gönüllü katılımıyla Faz-3 çalışması yapmış, bu çalışmanın sonuçları açıklandığında, aşının koruyuculuğu yüzde 83, hastaneye yatışları engelleme oranı ise yüzde 100 olarak açıklanmıştı.

Diğer yandan, kitlesel aşılamalar anlamında 10 bin civarındaki bir sayının yeterli bir ölçü olmayacağı da açık.

Profesör Ceyhan’ın işaret ettiği gibi, sayı arttıkça, sonuçlara dair güvenilirlik de artıyor.

Türkiye’de şimdiye kadar 20 milyondan fazla aşı yapılmasına rağmen, bu aşılamaların sonuçlarına dair henüz bir açıklama yapılmış değil.

Ancak, Türkiye’deki durumu da aşağı yukarı ölçebileceğimiz bir veri, bizde olduğu gibi Sinovac aşısını yaygın şekilde kullanan Şili’den geldi.

Şili’de, 10 milyon 500 bin kişiye Çin’den getirilen bu aşı yaptırılmış.

Bunun sonuçlarına göre, elde edilen veriler şu şekilde ortaya çıkmış:

-Aşının hastalıktan tam koruma oranı: Yüzde 68.

-Hastalıktan koruma oranı: Yüzde 80.

-Ölümden koruma oranı: Yüzde 85.

Şili’de 10 milyon 500 bin kişiye yapılan aşılar bu sonuçları vermişse, aşılanan kişi sayısının çokluğu dikkate alınarak, aşılama sonuçlarının Türkiye’de de benzer bir sonuç vermiş olma ihtimali yüksek.

İngiltere gibi, İsrail gibi aşılama işinde ciddi mesafe kat etmiş ülkeler, normalleşme ve maskesiz hayata geçiş yönünde önemle kararlar almaya başladılar.

Demek ki, yaygın aşılama ile bu mümkün olabiliyormuş.

ABD’de Başkan Joe Biden, evvelsi gün herkese yetecek kadar aşı üretildiğini müjdeleyerek halkı aşı yaptırmaya davet etti.

Oralarda böyle ise, bizde de, aşı ile virüsün belinin kırılabileceğini düşünmemek için bir gerekçe yok.

Ceyhan Hoca, Sinovac aşısıyla ilgili olarak Şili’den gelen verilerin olumlu olduğunu, aşının koruyuculuğunun yüksek olduğunu söylüyor.

Diğer yandan, Şili’den gelen verilere, Türkiye’deki yüksek ölüm ve ağır vaka sayısı nedeniyle ortaya çıkan kuşkuları izale edebilecek veriler olarak bakmak, öyle değerlendirmek de mümkün.

Ömrünü aşılar üzerinde çalışmakla geçiren Prof. Mehmet Ceyhan, bireysel aşılamada yüzde yüz başarının hiçbir zaman mümkün olmadığını söylüyor.

Bugüne kadar en yüksek oran, yüzde 98 ile kızamık aşısında elde edilmiş.

Böyle olmakla birlikte ‘yeteri kadar aşı’ ile birlikte salgının biteceğine dair umudunu dile getiriyor.

Dolayısıyla korona ölümlerindeki artışı, hastanelerdeki yükün yeniden çoğalmasını, yapılan aşıların etkisiz olmasına değil, henüz yeteri kadar aşı yapılamamış olmasına bağlamak daha doğru olacaktır.