Dünyanın sonuna doğru: Beyaz üstünlüğü

Olay öylece “kahrolsun faşizm” deyip geçebileceğimiz kadar kolay değil. Bunu faşizmin kolay bir şey olduğunu belirtmek için değil, Amerika’da ve merkez Avrupa’da sürekli karşımıza çıkan “beyaz üstünlüğü” meselesinin faşizmden de zor bir mesele olduğunu anlatmak için vurguluyorum.

Zehirli fikirlerin belki de en zehirlisi şu “beyaz üstünlüğü” dediğimiz fikir. Son derece sofistike şekilde ilerleyen, kendini türlü dolaklara gizleyebilen, hiç beklemediğimiz anlarda ve durumlarda karşımıza çıkan bir fikir bu.

Kabaca tanımlamak gerekirse bir ucunu evrim teorisinin determinist ve seleksiyoncu karanlık yanına, bir ucunu “dünyada herkese yetecek kadar yer yok” fikrine, bir ucunu kilisenin bin yıldır yaygınlaştırdığı “Tanrının yarattığı seçilmiş ümmet” anlatısına, bir ucunu da “gelişmişlik üstenciliği”ne bağlamış beyaz üstünlüğü fikri, bilhassa tüm dünyada yaşanan “orta sınıf sıkışması” için bir çıkış yolu gösteriyor dinine yandığımın beyazlarına. Hitler faşizmi dünkü çocuk sayılır yani.

Yine kabaca belirtmek gerekirse, ABD’de “lütfen köpeğine tasma tak, buranın kuralı böyle” diyen siyaha karşılık olarak polisi arayıp “bir zenci beni ölümle tehdit ediyor” karşılığını veren Amy Cooper da, gözaltına alınan George Floyd’un boynuna diziyle basarak öldüren o aşağılık polis de değil kendilerine, arkadaşlarına bile sorsanız “faşist” olarak tanımlanmayacaklardır…

Benim “sofistike” dediğim yer burasıdır. Gündelik hayatlarında “bir faşistten beklenen davranışlar” isimli bir ürün gamına sahip değillerdir. Gamalı haçları, nostaljik kukuletaları falan yoktur. Siyah arkadaşlara sahiplerdir büyük ihtimalle. Hatta dışarıdan bakıldığında “liberal” ile “çok liberal” arası bir düşünce sistemine sahiplermiş gibi bile görünebilirler.

Nerede çatlar peki içlerindeki “aşağılık faşist?”

Buna örneği Amerika’dan değil, Türkiye’den vereyim. Mesela parti broşürü dağıtan delikanlıya havlarlarken… Mesela havalimanı görevlisine “temas yok, temas yok” diye afkururlarken… Mesela yönetmeye talip olduğu ilçede mülteci düşmanlığı üzerinden oy devşirmeye çalışırlarken…

Çünkü kesin olarak “üstünlük fikrinin müktesep hakları” olduğunu hissederler içlerinin karanlıklarında…

George Floyd’u diziyle öldüren polisle Adana’da Suriyeli Ali’yi tabancayla öldüren polis arasında herhangi bir “psikolojik fark” yoktur böylelikle. İkisi de dipte, derinde hasarlı bir “üstünlük fikri”nin zehirli takipçileridir.

Pandemi süreci devam eder, hatta etkisini artırırsa iki şeye sebebiyet vereceği kesin gibidir. İlki muazzam bir ekonomik daralma. İkincisi de buna bağlı olarak gelişecek muazzam bir sınıf çatışması. İmkânları zaten daralıp duran orta sınıf için “hayatta kalmak” çirkin bir mücadeleye dönüşebilir. Sağlık ve gıda erişimi orta sınıf için bir “problem alanı” haline gelirse prekarya, alt sınıflar ve madunlar orta sınıfın şimdikinden çok daha şiddetli şekilde “can düşmanı” olur.

Her türden “üstünlük” ve “ayrıcalık” fikri de tam bu noktada devreye girer işte. Mültecilerle, ten rengi, dini, dili senden farklı olan insanlarla başlar ve “öteki” tanımı giderek daralır.

Dikkat isterim: Amerika’da marketlerin yağmalanması, yangınlar çıkarılması falan hakiki sokak hareketlerine her zamanki gibi dönüşmeyecektir. Zira burada sadece “siyah alt sınıfların öfkesi” harekete geçmiştir yine. Fakat “orta sınıf daralması” şiddetli hale gelirse durum çok çirkinleşebilir.

Ve yine dikkat isterim: Türkiye’deki “beyaz üstünlüğü” fikrini sadece mülteci karşıtlığıyla ve sıradan faşizme göz kırpıyor olmasıyla İYİ Parti temsil etmiyor. Orada bir kümeleşme olduğu doğrudur. Ancak her politik gelenekten hatta her faklı toplumsal katmandan insanlar arasında bu “sofistike üstünlük” fikri ışık hızıyla yaygınlaşıyor.

Dersimizi iyi çalışmazsak önümüze ağır bir fatura çıkabilir.