İLEM ve İslâmcı Dergiler Projesi

Sivil toplumun başardığı bazı hizmetler var ki, bunları takdir etmek ve desteklemek vacip oluyor.

Türkiye Diyanet Vakfı’nın finanse ettiği İSAM’ın (İslam Araştırmaları Merkezi) yaptıkları, İstanbul Eğitim ve Araştırma Vakfı’nın (İSAR) öğretim ve eğitim destek projesi, ilmî çalışmaları ve yayınları), İlmî Etüdler Derneği İLEM’in başardıkları başat örneklerdir. Bu kuruluşların, bir ülkenin en önemli unsuru olan insana yatırım yapmaları ve yetişmiş insanları tarafından gerçekleştirilen bilim, medeniyet ve kültür hizmetleri/eserleri en büyük takdiri, övgüyü ve desteği hak ediyor.

Bunların örnekliğinde hayata geçecek benzerleri ülkemizin en önemli zenginliği olacak, düşünce ve kültür hayatımızı olması gereken seviyeye yükseltecek, özümüzden ve değerlerimizden sapan yönelişlere çekidüzen verecektir. .

Bu yazıda, onlardan biri olan İLEM’in, ülkemizde İslam düşüncesi tarihi bakımından çok önemli olan bir projelerine dair kendilerinden aldığım bilgiyi paylaşacağım.

İlmi Etüdler Derneği (İLEM), Türkiye’de İslamcı yayıncılığın serüvenini ele almak amacıyla 2013 yılında İslamcı Dergiler Projesi’ni hayata geçirdi. Projenin önceki aşamalarında 1908-1980 yayımlanan İslamcı dergiler incelendi, dijital ortama aktarıldı, sempozyumlar düzenlendi ve kitaplar yayımlandı. Projenin üçüncü aşamasında 1980 sonrası yayımlanan yaklaşık 500 derginin 20 bine yakın sayısı dijitalleştirilerek kataloglanacaktır. 2018 yılı sonuna kadar devam edecek proje çalışmaları sayesinde İslamcılık düşüncesine ve üzerine yapılan tartışmalara yeni bir boyut kazandırmak ve İslamcılık düşüncesinin en önemli birincil kaynaklarından olan dergiler vasıtasıyla İslamcılığa dair meselelerin yeniden düşünülmesine bir katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

Günümüzde İslamcılık etrafındaki tartışmalar canlılığını devam ettirmektedir. Son zamanlarda özellikle İslam dünyasında ve Türkiye’de yaşanan gelişmeler Müslümanları ve İslamcılık düşüncesini tekrar tartışmaların merkezine taşımış ve özellikle bu alanda yapılan çalışmalar ve yayınlarda ciddi bir hareketlilik ve artış oluşturmuştur. İslamcılık düşüncesinin bu kadar canlı bir konu olmasında onun bir anlamda hayatın farklı alanlarına etkide bulunması etkilidir. Ancak çok tartışılan ve konuşulan birçok meselede olduğu gibi İslamcılıkla ilgili tartışmaların da en büyük sorunlarından birisi tekrara düşme keyfiyetidir/eğilimidir. Bu sorunu aşmak için meseleyi genel hatları ile ele alan çalışmalardan, daha özel ve ayrıntılı inceleyen çalışmalara yönelmek gerekmektedir. İLEM 3. İslamcı Dergiler Sempozyumu ile bu gereği yerine getirmeyi hedeflemiştir.

Alanında bir ilk olan bu proje ile temel olarak İslamcılık düşüncesini anlama ve yeniden gündeme getirme çabalarına açılımlar getirmek ve destek olmak; İslamcıların siyasi, iktisadi, sosyal ve kültürel birikimlerini ortaya çıkarmak ve İslamcılık düşüncesinin mecra bulduğu ve mecra açtığı dergileri kayıt altına alıp bir araya getirerek İslamcılıkla ilgili çalışmalara katkı yapmak amaçlanmaktadır. Türkiye’de İslamcı düşüncenin gelişimini ve üretimini görünür hale getirmek; İslamcılıkla ilgili çalışma yapan araştırmacıların birincil kaynaklara ulaşmasını kolaylaştırmak; İslamcılık araştırmalarına olgusal bir zemin kazandırmak; İslamcılık araştırmalarını teşvik etmek ve İslamcı düşünce arşivini kurmak üzere ön hazırlık yapmak bu projenin hedefleri arasındadır.

İslamcı Dergiler Projesi (İDP) kapsamında 2017 yılında başlayan sözlü tarih mülakatları, İslamcı dergiciliğin yayın hayatında fikirleriyle, yazılarıyla ve çalışmalarıyla yer almış kişilerle gerçekleştirilmekte ve böylece İslamcı düşüncenin serencamına ışık tutulmaya çalışılmaktadır. Bugüne kadar otuza yakın isimle gerçekleştirilen bu mülakatların videoları internet sitesinde yayınlanarak ilgililerin istifadesine sunulmaktadır. Ayrıca mülakat yapılan kişilere özel hazırlanan sayfalarda, biyografik bilgilerin yanı sıra kişilerin İDP dergi kataloğunda yer alan yazılarına da yer verilerek döneme dair bütüncül bir bakış mümkün kılınmaktadır.

Oldukça sınırlı imkanlarla -daha başka eserleri yanında- bu önemli projeyi gerçekleştiren derneğe şahsım adına tebrik ve teşekkürlerimi sunuyor, onu ve benzerlerini desteklemenin farz-ı kifaye olduğunu hatırlatıyorum.