Sanayinin 2017 devleri

İstanbul Sanayi Odası, en büyük sanayi kuruluşlarımızın 2017 resmini ortaya koyan İSO 500’ü açıkladı. Sıralamanın 491 satırını özel kuruluşlar oluşturuyor. İlk 500 listesi ekonomimizde önemli bir varlık gösteren söz konusu firmaların performansını resmederken, vakıf olduğumuz genel verileri de desteklemiş oluyor. Nitekim geçtiğimiz yıl sanayi sektörümüzde %9,2 oranında anlamlı bir reel büyüme gerçekleştiğini hatırlayacağız. Bu büyümede şüphesiz büyük çaptaki firmalarımızın da hatırı sayılır bir rolü var. İşte bu bağlamda İSO-500 raporundaki taze verileri detaylarıyla okumakta fayda var.

Bilindiği üzere listedeki ana sıralama, “üretimden satışlar” rakamı baz alınarak yapılıyor. Dolayısıyla bu maddeden başlamak gerekirse, Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşunun satışlarında 2017 yılında %33,2 oranında nominal artış kaydedildiğini görüyoruz. Bu kendi içinde ciddi bir performansken, aynı zamanda 2016 yılındaki tek haneli oran düşünüldüğünde satışlarda hem gözle görülür bir ivmelenme hem de “reelde” hissedilir bir değişim anlamına geliyor. Bir diğer ifadeyle, enflasyon gerçekleşmesi hesaba katıldığında dahi, ilk 500’ün satışlarında hatırı sayılır bir büyüme olduğu dikkat çekiyor.

Tabii söz konusu sıçramanın arka planında, ilgili dönemde dış talebe dair gelişmelerin de etkili olduğuna dair bir parantez açmak gerekir. Nitekim geçen yıl sanayi üretimindeki tempo artışında, ihracattaki güçlenmenin çok net izlerini görmüştük. Bu düşünceyle İSO-500 verilerine baktığımızda ise, listede 2017 yılında hızını %17’ye çıkarmış ve Türkiye genel ortalamasını geçmiş bir “ihracat” artış oranı gerçekleştiğini anlıyoruz.

Yolumuza bu olumlu tablonun getirdiği kar göstergeleriyle ilerleyecek olursak; bu dönemde kar eden kuruluş sayısında bir artış varken “vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamında” %40,7 oranında güçlü bir gelişim göze çarpıyor. “Faiz, amortisman ve vergi öncesi karda” (FAVÖK) ise, %24,4’lük bir artış var. Bu bağlamda satış karlılığının %7,2, FAVÖK net satışlara oranın ise %12,9 olduğunu ekleyeyim.

Öte yandan ilgili kuruluşlar genelinde 2016’da %15,2 seviyesindeki özkaynak artışının, 2017’de sermaye yedeklerindeki düşüşe bağlı olarak %12,7 olarak gerçekleştiği gözleniyor. Firmalarımızın özkaynaklarındaki artış bu oran çerçevesinde yoluna devam ederken, borçlar tarafında ise aynı dönemde %18’e yavaşlamış bir artış var. Bu doğrultuda 2017’de borçların özkaynaklara oranı %169’a yükselirken, aktiflere oranda nispeten yatay bir duruşla %62,9 kaydedilmiş durumda…

Kaynaklarla ilgili tablo kabaca bu şekilde… Şimdi bir diğer ilişkili mesele olan istihdama dair de kısa bir not düşecek olursam, sanayinin 2017 dev listesinin bu dönemdeki çalışan sayısında %1,7’lük bir artış kaydettiği görülüyor. Bu rakam ise, hem 2016 listesindeki ilgili oranın hem de Türkiye ekonomisindeki genel istihdam artışı performansının gerisinde kalıyor.

Açıkçası İSO-500 raporundaki kapsamlı veriler dâhilinde derya kadar detay incelemek mümkün. Lakin alan ve sabır kısıtları çerçevesinde bu temel verilerle sonuca varacak olursam, en büyük 500 sanayi kuruluşumuzun 2017 performansının (genel görünüme paralel biçimde) parlak olduğu ve bu doğrultuda firmalarımız için iç talebin yanı sıra ihracatın da ne derece kritik rol oynadığı gözleniyor. Bunun yanı sıra finansman ihtiyacının ve maliyetleri basiretli bir şekilde yönetmenin önemi bir kez daha hissedilirken, 2016 sonrası hızlı toparlanmanın gücü ekonominin söz konusu segmentinde net bir şekilde ortaya çıkıyor. Bununla birlikte, sanayimizin başarısının sürdürülebilir kılınması bundan sonraki dönem için anahtar nitelikte olacak. Bu bağlamda ise, firmalarımızın özellikle verimlilik artışlarına odaklanan bir perspektifle yola devam etmesi şart.

Bu noktada verilerin dikkat çektiği bir alt dinamik olarak Ar-Ge görünümüne de değinerek bitirmek isterim. Nitekim 2017 yılında söz konusu kuruluşların Ar-Ge harcamalarında %23,7’lik bir artış görülüyor. Geçen yıl bu köşede İSO-500 2016 verilerini değerlendirirken bir düşüşe işaret ettiğim ilgili rakamlardaki bu toparlanmanın da, istikrarlı bir grafik ve verimli çıktılarla ilerlemesini temenni edelim.