Orucun tarihi, nükteleri ve esrarı II

Oruç Hicretin 2. yılında Şaban ayından iki gün kala bir pazartesi gecesi farz kılındı. Ondan önce Aşure günü orucu farz olarak tutuluyordu. Ramazan farz kılınınca Aşure orucunun farziyeti kaldırıldı ve artık sünnet olarak kaldı.

Aynı yıl Ramazan ayında Büyük Bedir Savaşı gerçekleşti, böylece İslam’ın ilk ve en büyük zaferi Ramazan’da gerçekleşmiş oldu. Ondan sonra yüz yıllarca Ramazan hep zaferler ayı olarak devam etti. İkinci Ramazan’ın 15’inde, yani H. 3. Yıl’da Resulüllah’ın torunu Hz. Hasan, ondan yaklaşık bir yıl sonra da Hz. Hüseyin doğdu. Buna göre Resulüllah (sa) vefat ettiğinde Hasan 8 yaşlarında bir çocuktu. Resulüllah Efendimiz H. 11. Yılı Rebiulevvel ayında vefat ettiğine göre hayatında dokuz Ramazan tutmuş oldu.

Ramazan ilk farz kılındığı yıl Resulüllah Efendimiz onun ilk onunda itikâfa girdi. İkinci yıl ikinci onunda, üçüncü yıl ise üçüncü onunda itikâfa girdi. Bununla Kadir Gecesi’ni aradığı bilinmektedir. Kendisi ‘Ramazan’ın son on gününde Kadir Gecesi bana gösterildi, ama unutturuldu’ buyurmuşlardı. Bu sebeple ondan sonraki yıllarında onu hep son on gününde aramış ve hep son on gününde itikâfta bulunmuştur.

Orucun yanında itikâf ve Kadir Gecesi de müminin manevi yükselişinin ve sıradan bir canlı olmayı aşıp melekliğe geçişinin, hatta dört büyük melek hariç, melekleri bile aşmasının en önemli araçlarındandır. İnsan oruçla sıradan bir canlı olmasını, yani hayvani ve nefsani yönünü eğitip, bu yöndeki duygularını bastırarak, meleklik yönünü beslemiş ve ruhunu arındırmış olur. Melekler yüce semalarda bizim bilmediğimiz ilahî sırlara muttali olurlar. İnsan da meleklik yönü geliştikçe onlar gibi Allah’a yakın olur ve sıradan insanların ulaşamayacağı pek çok sırra vakıf olur. Dünyevileşmenin engellerinden kurtulur. Belki de bu yolla kutsi hadiste buyrulduğu gibi ‘Allah ile görür, Allah ile işitir, Allah ile tutar, Allah ile yürür’. Bu hadiste kast edilen şeyin; böyle veli bir kulun görmesinde, işitmesinde… Allah’ın desteğinin ve katkısının olacağı açıktır. Yani bu arınmayı başarabilenler bizim göremediğimiz ve duyamadığımız şeyleri de görür ve işitirler. İnsanın şehadet âlemine karşı beş duyusunun bulunduğu gibi, gayb âlemine karşı da beş duyusu daha vardır. Takva ile onları teker teker devreye sokabilir. İşte oruç bu eğitimin önemli bir sebebidir.

Bilindiği gibi bugün açlıkla tedavi, özellikle de günümüzde olduğu gibi ihtiyacımız olanın en az dört katını yediğimiz bir zamanda önemli bir tedavi aracı olarak görülmektedir. Ancak bunun zamanını ve süresini belirlemek insanların bilgilerine ve düşüncelerine göre değişir. İşte Ramazan orucu bu düzenlemenin ilahî bir tespitle yapılmış olmasıdır. ‘Düşünün bakalım, yaratan bilmez mi?’. Senede otuz günlük bir süre, yılın bütün günlerine tesadüf edecek şekilde bir devri daim, fecirden akşama kadar bir zaman, hep bu ilahî takdirin belirlemesiyledir. Öyle ki, bunda bir sapma olmasın diye iftarın acele edilmesi, sahurda da son anına kadar yenilmesi istenmiştir. Ayrıca sahur tavsiye edilmiş, ‘sahurda bir şeyler yiyin için, çünkü sahurda bereket vardır’ buyrulmuştur. Visal orucu, yani arada hiçbir şey yemeden içmeden ikinci gün orucuna devam etmek yasaklanmıştır. Demek ki, orucun asıl gayesi olan takvalı olmaya/manevi korunmaya ek olarak, onun sağlığa da katkısı için bu tavsiyelere uymak gerekir. Başka şekilde yapılan açlık kürleri fayda yerine zarar getirebilir ve daha uzun süreli ve aralıksız açlık uygulamaları da olmamalıdır.

Bilinen bir gerçektir ki, bugün dünyanın en büyük beslenme problemi çok yeme ve yediklerini sindirememe problemidir. Orucun ibadet olma saygınlığı, bu düzenlemeleri kolaylaştırır. Yine de tam bir müminin orucu sırf Allah emrettiği için tutacağı, ikincil ve dünyevi faydalarına takılmayacağı bir hakikattir. Allah’ın her emri ya da yasağı bizim lehimizedir diye bilmesi onun için yeterlidir. Kısaca onun oruç tutmadaki asıl saikı imandır, Allah tasavvurudur.

Ramazan’ın değerini, Kuranıkerim’in onda indirilmiş olmasından aldığını herkes bilir. Bunun için de güzel bir amel olarak Ramazan süresince Kuranıkerim’e ilgi artar, hatimler okunur, mukabeleler yapılır. Ancak yüz yıllardır Kuranıkerim’i anlama ve yaşama için okuma yerine onun sırf bir adet olarak okuyuşuna önem verme öne çıktığı için Kuranıkerim’in okunmasından umulan fayda bir türlü hâsıl olmamaktadır. Oysa okuma anlamının, anlama da yaşamanın aracıdır. Araçlara takılıp kalma, asıl hedefi ve gayeyi gözden çıkarma demektir. Biz bunu hep yapıyoruz. İki üç gün önce şöyle bir tiwit atmıştım: ‘Müslümanımız bir garip; konforunu bozacak sözler duymak istemiyor. İftarda Kur’an’dan bir şeyler oku, duada herkesi cennete sok, ama sorumluluklarımızdan söz edersen, şimdi bunun zamanı mı? Ağzımızın tadını kaçırma, diyebiliyorlar Ve makbul olan hoca da, konfora sataşmayan hoca oluyor’. Bu tiwit epeyce ilgi gördü. Demek ki, bir kıpırdanma var.