Fasulyeden savaş!

Yazımın başlığı kimseyi yanıltmasın, küçümseme değil kastettiğim, tam tersine bu fasulyeden savaş, ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşlarının en kanlı safhasına işaret ediyor. Bu savaşta soya fasulyesi etkili bir Çin silahı. Silahın namlusuysa kırsal Amerika’nın soya fasulyesi üreticilerine doğrultulmuş bulunuyor. “Beyaz Amerika”nın omurgası sayılan “Kırsal Amerika” çoğun “Cumhuriyetçi Parti”ye oy veriyor. ABD ile savaşında Çin stratejik bir hamleyle fasulyeden füzeler göndererek ilk olarak kırsalın Cumhuriyetçiler’ini vurdu.

Trump yönetimi Çin ürünlerine 34 milyar dolarlık ek vergi bindirmiş idi. Çin de aynı miktarda misillemede bulundu. Çin ürünlerine 200 milyar dolarlık ek vergi getirerek elini yükselten Trump Çin’in misilleme yapması durumunda miktarı 505 milyar dolara kadar çıkaracağı tehdidinde bulundu. ABD’nin Çin’e ihracatı geçen yıl yaklaşık 130 milyar dolar iken, Çin’den yapılan ithalat 505 milyar dolara denk düşüyor. Daha önceki bir yazımızda “ticaret savaşları”nın “tavuk oyunu”na benzediğini söylemiştik. Soru şu: Önce hangi tavuk aldığı darbelere dayanamayarak kaçacak veya ilk kim gözünü kırparak bahsi kaybedecek?

Soya fasulyesi ABD’nin Çin’e ihraç ettiği tarım ürünlerinin üçte ikisini teşkil ediyor. Çin soya fasulyesi ihtiyacının yüzde 85’ini ithal ediyor. Amerikan soya fasulyesinin ise yüzde 62’si Çin’e gidiyor. Mayıs ayından bu yana soya fasulyesi fiyatları yüzde 18 düştü. Soya üreten 10 eyaletten 9’u 2016’daki Başkanlık seçimlerinde Trump’a oy vermişti. Soya fasulyesi Çin için temel bir ürün, hem gıda olarak, hem domuz yemi olarak kullanıyorlar. Çinliler soya, mısır ve diğer tarım ürünleri için tedarik kaynaklarını çeşitlendirebilirler. Tedarik için Brezilya ve Arjantin seçenek olabilir. ABD-Çin arasındaki ticaret savaşı Latin Amerika’ya yarayabilir.

Diğer yandan Trump’ın ek gümrük vergileri Amerikan ürünlerini tüketiciler için daha pahalı hale getiriyor. Daha şimdiden perakende fiyatları artmaya başladı. “Ulusal Perakende Federasyonu” başkanı Matthew Shay, “Eğer bu tam bir ticaret savaşına dönüşürse, masum kurbanlar Amerikalı tüketiciler olacak” dedi. Bu yüzden Amerikalı üreticiler Trump’ı bu savaştan vazgeçirmeye çalışıyorlar. “AB” de Trump’ın ticaret savaşlarını genişletmesi halinde misilleme olarak 300 milyar dolara denk düşen bir ürün listesi hazırladı.

Trump’ın ticaret savaşları siyasi müttefiklerini farklı arayışlara yönlendiriyor. Trump ilkin “Trans Pasifik Anlaşması”ndan ABD’yi çekmişti. Bu anlaşma “Yükselen Çin” karşısında 12 ülkeyi bir araya getiriyordu. ABD’nin çekilmesi bu ülkeleri Çin ile yakınlaştırıyor veya başka seçeneklere zorluyor. Nitekim “Avrupa Birliği” ile Japonya arasında “Ekonomik Ortaklık Anlaşması” ve “Stratejik Ortaklık Anlaşması” imzalandı. Kezâ “Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN)” üyelerine ilave olarak Japonya, Çin, Hindistan, Güney Kore, Avustralya ve Yeni Zelanda’nın katıldığı 16 üyeli yeni bir ticaret blokunun kurulması gündemde. Bu blok dünya nüfusunun ve ekonomisinin yarısını oluşturuyor. Müzakereler, “Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP)” çerçevesinde yürütülüyor. Yıl sonuna kadar müzakereler tamamlanır ise dünyanın en büyük serbest ticaret bloku kurulmuş olacak.

Trump’ın “Önce Amerika” sloganıyla başlattığı ticaret savaşları sonbahardaki ara seçimlerde “Cumhuriyetçiler”i zorlu bir sınavla yüz yüze getirecek. Trump’ın korumacı politikalarının olumsuz etkilediği eyaletler, partisinin oy depoları. Mutedil Cumhuriyetçiler Trump’ı temkinli davranmaya zorluyorlar. Sükunetini muhafaza eden Çin ise etkin misilleme için seçimleri bekliyor gibi görünüyor. Çinliler seçimlerde alacağı darbelerin Trump’a geri adım attıracağı beklentisi içindeler. Ticaret savaşlarının siyasi ve ekonomik ittifakların yanı sıra “NATO” gibi askeri ittifakları da etkilediğini hatırlatırsak önümüzdeki süreç ziyadesiyle ateşli geçecek.