Rusya lideri Putin Ukrayna halkının Rus halkının bir parçası olduğunu her fırsatta tekrarlıyor. Kuşkusuz her iki halk tarih, din, dil ve kültür bakımından ortak köklere sahip. Öte yandan Ukraynalılar bir devlet olarak tarihlerinin bin yılı bulduğunu savunuyorlar. Toprakları Polonya, Litvanya, Avusturya başta olmak üzere birçok devlet arasında parçalanan Ukraynalılar“ayrı varlık”iddialarını hep sürdürdüler. İlgilenen okurlar, Harvard Üniversitesi’nde tarih profesörü olanSerhii Plokhy’nin“Avrupa’nın
Rusya lideri Putin Ukrayna halkının Rus halkının bir parçası olduğunu her fırsatta tekrarlıyor. Kuşkusuz her iki halk tarih, din, dil ve kültür bakımından ortak köklere sahip. Öte yandan Ukraynalılar bir devlet olarak tarihlerinin bin yılı bulduğunu savunuyorlar. Toprakları Polonya, Litvanya, Avusturya başta olmak üzere birçok devlet arasında parçalanan Ukraynalılar
“ayrı varlık”
iddialarını hep sürdürdüler. İlgilenen okurlar, Harvard Üniversitesi’nde tarih profesörü olan
Serhii Plokhy
’nin
“Avrupa’nın Kapıları: Ukrayna’nın Tarihi”
isimli kitabına bakabilirler.
Ukraynalıların “ayrı varlık” olarak tanımalarını istediği devletlerden birisiyse “Çarlık Rusyası” idi. Dinyeper nehrinin sol yakasına tekabül eden Doğu Ukrayna’daki Ukraynalıların özerkliği Çariçe İkinci
Katerina
tarafından sonlandırılmıştı. Bu bölge
“Küçük Rusya”
olarak anılacaktır. Katerina 1783’te Kırım’ı da ilhâk ederek imparatorluğun sınırlarını genişletti. Bu bölgeye ise
“Yeni Rusya”
adı verildi. Böylece Dinyeper nehrinin sol yakası tümüyle Rusya’ya dahil edildi.
Ukrayna 1922’de
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği
’nin kurucu üyesi oldu. Ukrayna Sovyetler Birliği içerisinde Rusya’dan sonra ikinci büyük nüfusa sahipti. Dinyeper’in sağ yakasını içeren Batı Ukrayna topraklarıysa
“Avusturya-Macaristan
İmparatorluğu”nun kontrolü altındaydı. Batı Ukrayna İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Ukrayna’ya dahil edildi. Bir diğer gelişmeyse Ukrayna’nın 1945’de Birleşmiş Milletler’in kurucu üyeleri arasında yer almasıydı. Kendisi de Dinyeper’in sol yakasından gelen Sovyetler Birliği Devlet Başkanı
Nikita Kruşçev
1954’de Kırım’ı da Ukrayna’ya dahil etti. Kırım Türkleriyse İkinci Dünya Savaşı sırasında topluca sürgün edildiler.
Kırım Türkleri’
nin sürgün hayatı 1989’da son buldu.
Ukrayna İkinci Dünya Savaşı’nda milyonlarca insanını kaybetti. Ukraynalıların yaşadığı bir diğer trajediyse 1930’lu yılların başlarında zuhur eden ve milyonlarca insanın hayatını kaybettiği
“Büyük Kıtlık”
idi. Ukraynalıların
“açlıkla öldürmek”
anlamına da gelen
“Holodomor”
olarak niteledikleri bu büyük kırım Ukraynalıların hafızasında hâlâ yaşıyor. Ukraynalılar 1986’da Çernobil’de gerçekleşen nükleer facianın da kurbanları arasındaydılar.
1991’de Ukrayna’nın bağımsızlık referandumu yüzde 92 bir çoğunlukla kabul edildi. Ülkenin etnik Ruslar’ın çoğunlukta olduğu Donetsk’te bu oran yüzde 83, Odesa’da yüzde 85, Sivastopol’da ise yüzde 57 idi. Oranlar Batı Ukrayna’da ise yüzde 99 idi. dönemin ABD Başkanı
George Herbert Walker Bush,
Ukrayna’nın Sovyetler Birliği içerisinde kalmasından yanaydı. Ağustos 1991’de Moskova’dan Kiev’e giden Bush, Ukrayna Meclisi’nde bu yönde bir konuşma yaptı. Bush’un konuşması alaycı şekilde
“Kiev tavuk konuşması”
olarak anılacaktı.
Rus filosunun Sivastopol’daki varlığı Rusya ve Ukrayna arasında krize yol açtı. 1997’deki bir anlaşmayla filonun 2017’ye kadar Sivastopol’da kalmasına izin verildi. Ancak 2014’te Rusya Kırım’ı ilhak etti. 1991’deki referandumda çoğunlukla bağımsızlıktan yana oy kullanmış olan Donetsk ve Luhansk’ta ise etnik Rus güçleri iki cumhuriyetin kurulduğunu ilân ettiler. 1994’te ABD, İngiltere, Rusya’nın da imza attığı
“Budapeşte Memorandumu”
Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü garanti altına alıyordu. Kırım’ın ilhakıyla bu anlaşma da kâğıt üstünde kaldı.
Kiev 1240’da Moğol orduları tarafından kuşatılarak yakılıp yıkılmıştı. Şehir İkinci Dünya Savaşı’nda ise
“Nazi Almanyası”
tarafından işgal edilmişti. Şimdi de Rusya ordusu Kiev başta olmak üzere Ukrayna’nın birçok şehrini kuşatma altına aldı. Rusya lideri Putin, Ukrayna’yı
‘Naziler’den arındırmak’
için ‘askerî operasyon’ düzenlediğini savunuyor. Ukraynalılar ise maruz bırakıldıkları durumu Nazi ve Moğol işgalleriyle kıyaslıyorlar. Peki, savaş sisi ortadan kalktığında olan-bitenler iki kardeş halka, Ukrayna ve Rusya halkına nasıl görünecek?
Ukraynalılar nasıl bir gelecek istediklerine özgür iradeleriyle karar verecekler. Rusya bu karara saygı göstermelidir. Ukraynalılar da kararlarının Rusya için bir ‘güvenlik tehdidi’ oluşturmamasını sağlamalılar. Savaşın ne Ukrayna halkına, ne de Rusya halkına faydası yok. Tam aksine savaş iki halkı biribirinden daha da uzaklaştıracaktır. Biribirilerinin güvenliğini ve huzurunu garanti eden iki ülkenin barış sağlaması küresel güç oyunlarını da boşa çıkaracaktır.
#Almanya
#Nazi
#Rusya
#Kiev
