Önceki yazımda değindiğim gibi, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan son 30 yıla damgasını vuran Neoliberal politikaları çerçeveleyen “ Washington Mutabakatı ”nın öldüğünü ilân etmişti. Sullivan bu “ölüm ilanı ”nı daha çok Çin’in ekonomik yükselişiyle ilişkilendiriyor. Sullivan Amerikan imalat sanayisinin “Çin şok dalgaları” tarafından sert şekilde vurulduğunu, bu şokun ise önceden yeterince öngörülmediğini belirtiyordu. Sullivan ‘Çin Şoku’nun sözde Amerikan demokrasisinin dayandığı sosyo-ekonomik
Önceki yazımda değindiğim gibi, ABD
Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan
son 30 yıla damgasını vuran Neoliberal politikaları çerçeveleyen “
Washington Mutabakatı
”nın öldüğünü ilân etmişti. Sullivan bu “ölüm
ilanı
”nı daha çok Çin’in ekonomik yükselişiyle ilişkilendiriyor.
Sullivan Amerikan imalat sanayisinin “Çin şok dalgaları” tarafından sert şekilde vurulduğunu, bu şokun ise önceden yeterince öngörülmediğini belirtiyordu. Sullivan ‘Çin Şoku’nun sözde Amerikan demokrasisinin dayandığı sosyo-ekonomik temelleri yıprattığına dikkat çekiyordu. Sullivan’ın ‘
Yeni Washington Mutabakatı
’na ilişkin önerisiyse ABD’nin dış politikasının içeride imalatı canlandıracak ve orta sınıfı kurtaracak stratejiler etrafında yapılandırılmasına yönelik bir yaklaşım olarak yorumlanıyor. O kadar ki, ABD’de “
korporatizm
” bile yeniden tartışılıyor.
Liberal küreselciler “
Biden Yönetimi
”nin yeni ulusal sanayi politikasının Sullivancı yaklaşımla yapılandırılmasının küresel ekonomi ve uluslararası ticaretin geleceği açısından korkunç sonuçlara yol açabilecek tehlikeli bir “
korumacılık dönemi
”ne dönüş olarak yorumluyorlar. Bu yorumculara göre “
Yeni Washington Mutabakatı
”nda bir ülkenin büyümesi diğerinin zararınadır. Aslına bakılacak olur ise Neoliberal politikalar uygulandıkları ülkelerin ekonomik alt yapılarını perişan etti, öz kaynaklarını tüketti, amansız bir borç sarmalına maruz bıraktı. Bu politikalar ABD’nin orta ve orta-alt sınıflarına zarar verene kadar bir sorun olarak görülmedi.
Sullivan’cı yaklaşıma göre ‘Çin Şoku’, Amerikalı iş adamı
Nassim Nicholas Taleb
’in icat ettiği “
Siyah Kuğu
” örneklerinden biridir. “Siyah Kuğu” önceden öngörülemeyen, hatta ihtimal bile verilmeyen, beklenmedik anda zuhur eden bir olaydır. 2007-2008’deki finansal kriz “Siyah Kuğu” örneği olarak ABD’de çokça tartışılmıştı. Önceden öngörülmediği için “Siyah Kuğu”nun savuşturulması bir hayli güç oluyor. “Siyah Kuğu” zuhur ettiği ülkenin kırılganlıklarını ifşâ etmesi bakımından ayrıca çok önemlidir. Taleb, “
Siyah Kuğu/Olasılıksız
Görünenin Etkisi” kitabından sonra “Anti-Kırılganlık/Düzensizlikten Kazanç Sağlayan Şeyler” kitabını yazmıştı.
Amerikalı yazar
Michele Wucker
ise “
Gri gergedanlar
” olarak nitelediği bir tehlike türüne işaret ediyor. “Gri Gergedanlar” ihmal edilen bariz riskleri temsil ediyor. Buna göre “Gri gergedanlar” insanların hakkında konuştuğu ama hiçbir şey yapmadığı şeylerdir. “Siyah Kuğular” gibi beklenmedik anda patlak vermiyor, adım adım yaklaşıyorlar. Mesafe ne kadar yakınsa, risk o kadar fazladır. Önlem alınmadığı takdirde 2 tonluk Gergedanın altında ezilmeniz kaçınılmaz. Ülkemizden örnek vermek gerekirse, “Şubat Depremleri” tipik bir “Gri Gergadan” olayıdır. Keza “iklim değişikliği” de “Gri Gergedan” türü bir tehlike sayılmaktadır.
Amerika’daki Çin karşıtı şahinler(Anti-Çin Partisi) “Siyah Kuğu” olarak nitelenen Çin’i şimdi “Gri gergedan” olarak görüyorlar. “
Anti-Çin Partisi
”nin “
Acilciler
” kanadına göreyse “
Gri Gergadan Çin
” Amerika’ya göründüğünden çok daha fazla yaklaşmış bulunuyor. Acil önlemler alınmadığı takdirde Amerika’nın “Gri Gergadan”ın boynuzları tarafından deşilmesi sadece bir zaman meselesidir. Çinliler’e göreyse Amerika Çin’in Gri Gergedanı’dır. Çinliler finansal sistemlerini bu “Gri Gergedan”a karşı tahkim etmeye, kırılganlıklarını gidermeye çok fazla özen gösteriyorlar. Çin Komünist Partisi’nin resmi yayın organı “
The People’s Daily
” gazetesinde “Siyah Kuğular” ve “Gri Gergedanlar” ile ilgili uyarıcı yazılar sıklıkla yer alıyor.
ABD ve Çin arasındaki “
stratejik güç rekabeti
” veya “
Yeni Soğuk Savaş
” dünyada güvensizlik iklimine yol açıyor. Bu iklim ülkeleri dışarıda “
stratejik avantajlar
” aramaya doğru yöneltiyor. Yorumcular “Neoliberalizm” olarak mevcut ulusal ve küresel ekonomik düzenin yeterli fayda, fırsat ve güvenlik sağlayamayacak bir gelecek olasılığını “
Ufuktaki Tehlike
” olarak niteliyorlar.
“Siyah kuğular”, “Gri gergedanlar hem kişisel, hem de toplumsal hayatımızın her yerindeler. Dolayısıyla ülke olarak kırılganlıklarımızı, zayıflıklarımızı, eksiklerimizi tespit ederek bünyemizi dayanıklı kılmanın yollarını bulmalıyız. Fil züccaciye dükkânına girdiğinde yapacak bir şey yok tabii ama “Gri gergedanlar” görülebilir oldukları için baş edilmesi mümkün bir risk türüdür. Eski Romalılar’ın dediği gibi, “
zafer
hazırlığı sever
”. Hazırlıklı değilseniz, kaybeden olursunuz.
#Politika
#Çin
#ABD
#Abdullah Muradoğlu
