Donald Trump Yönetimi’nin Şubat 2020’de “Taliban” ile yaptığı barış anlaşması Amerikan askerlerinin Afganistan’dan tahliye edilmesini içeriyordu. Kasım 2020’de Başkan seçilenJoe Bidenanlaşmaya bağlı kalarak Eylül ayına kadar asker çekme işleminin tamamlanacağını ilân etmişti. Halihazırda çekilme işlemi sürüyor, diğer yandan ABD, Tacikistan ve Özbekistan başta olmak üzere Afganistan’a yakın ülkelerde askeri üs arayışlarını devam ettiriyor. Ancak ABD bu konuda ciddi bir ilerleme sağlayamadı. Pakistan
Donald Trump Yönetimi’nin Şubat 2020’de “
Taliban
” ile yaptığı barış anlaşması Amerikan askerlerinin Afganistan’dan tahliye edilmesini içeriyordu. Kasım 2020’de Başkan seçilen
Joe Biden
anlaşmaya bağlı kalarak Eylül ayına kadar asker çekme işleminin tamamlanacağını ilân etmişti. Halihazırda çekilme işlemi sürüyor, diğer yandan ABD, Tacikistan ve Özbekistan başta olmak üzere Afganistan’a yakın ülkelerde askeri üs arayışlarını devam ettiriyor. Ancak ABD bu konuda ciddi bir ilerleme sağlayamadı. Pakistan Başbakanı İmran Han da Washington yönetiminin Afganistan’daki olası operasyonları için “
CIA
”ye üs vermeyeceklerini duyurdu.
Pakistan Çin ile yakın ilişki içerisinde. Çin ile ihtilaflı olan Hindistan ise ABD ile ilişkilerini güçlendiriyor. ABD’nin Çin’in
“Bir Kuşak-Bir Yol”
olarak ilân ettiği
“Yeni İpek Yolu”
nu sekteye uğratmak istediği sır değil. Asya toprakları yine bir
‘Büyük Oyun’
un merkezinde yer alıyor. ABD Hint-Pasifiklerde de Çin’i çevrelemeye çalışıyor. ABD’de Rusya ile Çin arasına kama sokmak gerektiği yönünde bazı stratejiler ve senaryolar geliştirildiğine daha önce değinmiş idik. Nitekim Biden’ın 16 Haziran’da Rusya lideri
Vladimir Putin
ile Cenevre’de yaptığı görüşmenin yumuşak çizgilerde geçmesinin bir sebebi bu olsa gerek. Ruslar da, Avrupalılar da Biden-Putin görüşmesinin boks turnuvası kıvamında geçmesini bekliyorlardı. Tam tersi oldu.
Biden’ın Cenevre görüşmesinde Rusya-Çin ilişkisinde ABD’nin kullanabileceği bazı zaaf noktaları aradığı, hatta bu maksatla Putin’i yer yer yokladığı söyleniyor. Biden’ın ne yapmaya çalıştığını anlayan Putin’in ise ABD’ye koz vermediği yine kulis bilgileri arasında yer alıyor.
Öte yandan Biden’ın Putin’den Kırgızistan ve Tacikistan’da ‘geçici’ olarak askeri üs kurmak için yardım istediği söyleniyor. Biden üs gerekçesi olarak Amerikan askerlerinin çekme işlemlerinin kolaylaştırılmasını ve Afgan Hükümeti’ne askeri yardımın devam ettirilmesini öne sürmüş. Putin, Çin sınırlarına bitişik bu iki ülkede askerî üs kurmanın Pekin yönetimi tarafından düşmanca bir eylem olarak karşılanacağını belirtmiş. Putin, bu üslerin Afganistan’da operasyon için kullanılmasının Taliban ile Tacik ve Kırgız güçleri karşı karşıya getirebileceğine de dikkat çekmiş. Özetle söylemek gerekirse Putin Biden’i geri çevirmiş.
Biden Yönetimi’nin başını ağrıtan bir diğer sorun ise, Amerikan askerlerinin çekilmesinden sonra ABD ordusu için çalışan Afgan sivillerin durumu. ABD’nin çekilmesinden sonra Taliban’ın ilerlemeye devam edeceği, Afgan hükümetininse kısa süre içerisinde çökeceği yönünde beklentiler var. Benzer bir durum, ABD’nin Vietnam’dan çekilmesi sırasında da yaşanmıştı. ABD 1973’te Kuzey Vietnam güçleriyle bir barış anlaşması yapmıştı. Güney Vietnam yönetimi barış anlaşmasına karşı çıkmış olsa da ABD’nin tutumu değişmedi. ABD askerlerinin Vietnam’dan tahliye edildiği 1975’de büyük bir panik yaşandı. Başkent Saygon hızla Kuzey güçlerinin eline geçti. Yüzbinlerce Güneyli, Kuzey güçlerinin intikam alacağından korkarak ABD ordusuyla birlikte kaçmak istedi. Tahliye uçaklarının kuyruklarına asılan birçok Güneyli düşerek hayatlarını kaybetti. Filmlere konu olan sahneler uzun süre hafızalarda kaldı.
Afganistan’da Amerikan ordusuna tercümanlık, rehberlik ve lojistik hizmeti veren onbinlerce Afganlı kurtarılmayı bekliyor. Amerikan medyası sivil Afganların yaşadığı vize sorunlarına ilişkin kişisel hikâyelerle dolup taşıyor. ABD’ye gitmek isteyen Afganların aileleriyle birlikte sayılarının 70 bini geçtiği söyleniyor. ABD mevzuatı ise “Özel
Göçmen Vizesi”
için bu sayıyı 26.500 ile sınırlandırıyor. Özel Göçmen Vizesine ilişkin prosedürler karmaşık bir sürece tabi ve işlemler çok ağır işliyor. Bazen vize başvurusunun sonuçlanması 3 yıla kadar uzayabiliyor.
ABD ordusunun istihdam ettiği Afganların öncelikli olarak çok hızlı şekilde güvenli bir bölgeye nakledilmeleri gerekiyor. ABD ordusuna hizmet veren kişileri ABD’ye getirme programıysa ziyadesiyle şişmiş durumda. Binlerce başvuruysa reddedildi. Aynı sorun Askeri Koalisyonun diğer ortakları için de söz konusu tabii. Amerikan askerlerinin tahliyeleri Eylül’e kadar devam edecek, ancak daha şimdiden ABD’de ve Afganistan’da bir
“Vietnam sendromu”
yaşanıyor.
#Trump
#Taliban
#Afganistan
#Biden
#ABD
#Tacikistan
#Özbekistan
#Pakistan
#Çin
#Rusya
#Putin
#Vietnam
