Rus özel paralı asker ordusu “ Wagner ”in isyan girişimi çok kısa sürdü. “Wagner”in patronu Yevgeni Prigojin geri adım atarak isyana son verdi. Rusya’nın “derin güç yapısı” içinden hatırı sayılır bir destek söz konusu olmadığı takdirde bu tür bir isyan girişiminin sonuç vermesi zaten imkânsız. “ Kremlin ”’in bu isyan girişimini hiç olmamış gibi görmesi de beklenmemeli. Bizde bu isyan girişimini kimisi “ Yeniçeri İsyanları”na, kimisi de Osmanlı’nın isyancı Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa ’ya
Rus özel paralı asker ordusu “
Wagner
”in isyan girişimi çok kısa sürdü. “Wagner”in patronu
Yevgeni Prigojin
geri adım atarak isyana son verdi. Rusya’nın “derin güç yapısı” içinden hatırı sayılır bir destek söz konusu olmadığı takdirde bu tür bir isyan girişiminin sonuç vermesi zaten imkânsız. “
Kremlin
”’in bu isyan girişimini hiç olmamış gibi görmesi de beklenmemeli.
Bizde bu isyan girişimini kimisi “
Yeniçeri
İsyanları”na, kimisi de Osmanlı’nın isyancı
Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa
’ya benzetti. Bu benzetmeler pek yerinde değil. “
Yeniçeri Ocağı
” bir “Wagner” değildir. Kavalalı Paşa da “Wagner”in patronu
Prigojin
’e benzemez.
“Wagner İsyanı”na illâ tarihte bir “
benzeştirme
” aranacak ise en uygun vaka Milattan Önce 241’de Kartaca’daki isyan olabilir. “Birinci Pön Savaşları”nda Romalılar’a karşı
Kartaca
için savaşan paralı askerlerin isyanı Kartaca’yı neredeyse yok oluşun eşiğine kadar getirmişti.
Cardiff Üniversitesi
’nden tarihçi
Dr. Eve MacDonald “Hannibal/Helenistik Bir Hayat”
isimli kitabında bu vakayı “
Paralı Asker Savaşı
” olarak niteliyor. Tabii ki “Paralı Asker Savaşı” hakkındaki en eski kaynaklardan birisi Antik Yunan-Roma tarihçisi
Polybios
’un Tarihleridir..
Milattan Önce 241’de son bulan “
Birinci Pön
Savaşları
”nda Kartaca, “
Sicilya
” üzerindeki hakimiyetini Roma’ya kaptırmıştı. Kartaca’ya hizmet veren paralı askerler ise Tunus’a sevk edilmiştiler. Paralı askerlerin önde gelen şefleri arasında Roma’da ipten kazıktan kurtulan birçok suçlu vardı. Kezâ Kartaca’ya komşu bölgelerden savaşçıların yanı sıra, “
Yunanlar
” ve “
Keltler
” gibi Akdeniz dünyasından binlerce maceracı da bu paralı askerler arasındaydı.
Kesintisiz 24 yıl süren “Birinci Pön savaşları” yüzünden malî kaynakları tükenen Kartaca, paralı askerlerin ücretlerini ödeyemez hale gelmişti. Başkent Kartaca civarındaki kamplara yerleştirilen paralı askerler Kartaca Yönetimi’nin ödemeleri savsaklaması üzerine isyan ettiler. Paralı askerlerin düzenli bir şekilde tahliye edilmemeleri ve kalabalık gruplar halinde bir arada tutulmaları Kartaca için büyük bir sorun haline gelmişti. Paralı askerlerin yağma ve haraç başta olmak üzere çevreye verdikleri zararlarsa tahammül edilemez bir hâl almıştı.
İsyancıların elebaşları meseleyi ödeme almanın çok çok ötesine taşıdılar. Önemli generaller dahil birçok arabulucuyu işkenceyle katlettiler. Ellerinde tuttukları rehinelerin akıbetleri de farklı değildi. Kartaca’nın uzlaşma önerilerine olumlu bakan birçok paralı asker de isyanın elebaşlarının kışkırtmaları sonucunda öldürüldü. Bu elebaşlarının amacı, paralı askerlere sonuna kadar savaşmaktan başka bir seçenek bırakmamaktı. Tarafların karşılıklı intikam duyguları şiddetin dozunu daha da artırdı. Durum iki taraf için de ölüm-kalım meselesi oldu.
Kartaca’nın rakipleri yerel güçler de isyancıları destekledikleri için durum çok daha kötüleşti. Kartaca tam bir askerî seferberlik başlatmak zorunda kaldı. Nihayetinde meşhur
Hannibal’ın babası General Hamilkar Barca
savaş filleriyle isyancıları ezerek yok etmeyi başardı.
Kartaca hakimiyetindeki
“Sardinya Adası”
nda da paralı askerler isyan ettiler. Hatta isyancılar Romalılar’ın safına geçtiler. Kartaca’daki kargaşayı fırsat bilen Roma, Sardinya’yı da ele geçirdi. Kartaca’nın ise Roma ile savaşacak mecali kalmamıştı. Paralı askerlerin saf değiştirerek rakip güç olan Roma’nın emrine girmeleri Kartaca’ya çok pahalıya mal oldu.
Polybios’un Tarihleri
Dr. Oğuz Yarlıgaş
’ tarafından “
Akdeniz Dünyası ve Roma’nın Yükselişi
” başlığıyla Türkçe’ye çevirildi. Polybios paralı askerler ile Kartacalılar arasında üç yıl dört ay süren savaşı, insanlık tarihinde o zamana kadar meydana gelmiş savaşlar içinde en büyük vahşete sahne olan, gelenek göreneklerin en çok görmezden gelindiği bir savaş olarak niteler.
Polybios’a göre “
ateşkessiz
savaş
” olarak anılan bu isyan, paralı askerlerden yararlananların ne gibi tehlikelerle karşı karşıya kalacağını öngörüp gerekli tedbirleri önceden almalarını sağlayacaktır.
Dr. Eve MacDonald
’a göreyse “
Paralı Asker Savaşı
” hikâyesi, okuyucularını “paralı askerler” hakkında uyarmak için Polybios’un anlattığı bir rivayetten daha fazlasıydı.
Paralı askerlerin sadakatsizliği, Kartaca’nın Yönetimi’nin zaafları, Roma’nın ihaneti
Hamilkar
’ı çok etkilemişti. Hamilkar Roma’dan intikam almaya yemin etmişti. Bu sırada dokuz yaşında olan Hannibal ise vakti geldiğinde babası
Hamilkar
’ın kutsal yemininin peşinden gidecekti.
#Rusya
#Politika
#Wagner
#Abdullah Muradoğlu
