Biden’ın diplomasi atamaları..

ABD’nin yeni Ankara Büyükelçisi Jeff Flake Türkiye’ye geldi. Flake diplomatik prosedürlerin tamamlanmasının ardından görevine başlayacak. Flake’in diğer Büyükelçilerinden farkı ise Cumhuriyetçi Parti’den “Vekil” ve “Senatör” olarak uzun yıllar görev yapmış olmasıydı.

Arizona eski senatörü olan Jeff Flake Cumhuriyetçi Parti’nin ana akım-Merkezci kanadının önemli isimleri arasındaydı. Flake’in yıldızı Cumhuriyetçi Parti’den ABD Başkanı seçilen Donald Trump ile barışmadı. Senato’daki Cumhuriyetçiler arasında Trump’ın önde gelen eleştirmenleri arasında yer alan Flake, 2019’da siyasetten çekildi. 2020 seçimlerinde ABD Başkanlığı için aday adayı olabilecek Cumhuriyetçiler arasında Flake’in ismi de zikrediliyordu. Flake’in bir diğer özelliğiyse –Trump karşıtı Cumhuriyetçi Senatör Mitt Romney gibi– sıra dışı bir Hıristiyan tarikatinin mensupları olan “Normonlar”a yakınlığıyla biliniyor olmasıydı.

Cumhuriyetçi Parti’nin ana akım çizgiden koparak bir “Trump partisi” haline gelmesinden rahatsızlık duyan Flake, “Artık mevcut Cumhuriyetçi Partide benim gibi bir Cumhuriyetçiye yer olmayabilir” demişti. Flake, Cumhuriyetçi Parti’nin ‘eski normal’e, yani Trump öncesi çizgisine dönmesini isteyenler için kurtarıcı bir figür olarak görüldü. Ancak Flake, Trump’a karşı daha etkili bir mücadele vermemekle eleştirildi. Flake’in siyasetten ayrıldıktan sonra kaleme aldığı “Bir Muhafazâkârın Vicdanı” isimli kitabıysa daha çok “Cumhuriyetçi Parti’ye bir ağıt” olarak niteleniyor. Amerikan geleneksel İki Partili mutabakât yönetiminin devam etmesi gerektiğini savunan Flake 2020 seçimlerinde “Biden’ı destekleyen Cumhuriyetçiler” arasındaydı. Bu pozisyonuyla Flake, Trumpçı Cumhuriyetçiler’in öfkesini de üzerine çekti.

Demokrat Parti’nin Başkan adayı Joe Biden seçim kampanyaları sırasında Senato ve Temsilciler Meclisi’ndeki ana akım- Merkezci Cumhuriyetçiler ile yakın çalışmak istediğini söylemişti. Biden’ın kendisini Ankara Büyükelçiliği için aday göstermesini yorumlayan Flake ise, “ABD dış politikası iki taraflı olmalıdır, benim inancım da bu yönde” diye konuşmuş idi.

ABD’de “Kariyer diplomatlar” olarak da nitelenen meslekten diplomatlar yerine siyasî veya daha başka nedenlerle gerçekleşen Büyükelçi atamaları bir süredir tartışma konusu yapılıyor. Büyükelçilik atamalarında genel uygulama meslekten diplomatların yaklaşık yüzde 70 oranında olmasıydı. George W. Bush döneminden itibaren bu oran giderek küçülmeye başladı. Trump döneminde meslekten diplomatların oranı çok daha düştü. Trump’ın Dış İşleri Bakanlığı’nın bütçesini daraltma girişimleriyse bir hayli tartışılmıştı. Birçok diplomat Trump’ın diplomasiye küçümseyici bakış açısına tepki olarak istifa etmişti. Trump, İsrail Büyükelçiliğine ve Ortadoğu Temsilciliği’ne özel avukatı ile şirketinin avukatını getirmesi çokça tartışılmıştı. Trump’ın damadı ve Başdanışmanı Jared Kushner’i “Yüzyılın Anlaşması” olarak paketlediği sözde İsrail-Filistin Barış Anlaşması’nı yürütmekle görevlendirmesiyse hoş karşılanmamıştı.

ABD Başkanı Joe Biden meslekten diplomatların daha büyük oranda Büyükelçi olarak atanmalarını sağlayacağını vaat etmişti. Ne ki Biden da siyasî arkadaşlarını aday göstermekle itham ediliyor. ABD medyasında yer alan bilgilere bakılacak olur ise Biden’ın büyükelçilik için aday gösterdiği isimlerden yüzde 60’ından fazlasını “siyasî arkadaşlar” teşkil ediyor.

Biden’ın atamalarıyla ilgili bir diğer tartışmaysa, Başkanlık Kampanyasına veya Demokrat Parti’ye yüklü bağışlarda bulunan birçok ismi Büyükelçilik için aday göstermesiydi. Biden’ın Kanada, Kosta Rika, Slovenya, Belçika, Arjantin ve Finlandiya Büyükelçiliği için aday gösterdiği isimler bağışçılar listesinin sadece küçük bir kısmı. Kezâ Biden’ın Başkanlık Kampanyasına bağışta bulunan Thomas Nides’ın ABD’nin İsrail Büyükelçisi olarak atanması bu bağlamda değerlendiriliyor. ABD’nin en büyük dördüncü yatırım bankacılığı şirketi olan Morgan Stanley’nin Başkan Yardımcısı Nides’ın ataması Amerika’daki İsrail’e yakın gruplar tarafından memnuniyetle karşılandı. Demokrat Parti’nin yeni kuşak siyasetçilerininse zengin bağışçılar ile özel çıkarlara odaklı lobi bağlantılı isimlerin federal makamlarda veya diplomaside etkili görevlere getirilmelerine şiddetle tepki gösterdiklerini de bilhassa belirtmek gerekiyor.