ABD ve Çin arasındaki‘Yeni Soğuk Savaş’ın gerilim hatlarından birisi hiç şüphesiz Tayvan. Çin ana karası ile Tayvan Adası arasındaki 180 kilometrelik boğaz, uluslararası ticaret yolları açısından son derece stratejik konumda. Tayvan adasını Çin topraklarının parçası olarak gören Pekin resmi pozisyonunu“Tek Çin”söylemiyle sürdürüyor. ABD “Tek Çin” politikasını kabul ediyor, ancak mevcut durumun askerî güç kullanılarak bozulmasına karşı çıkıyor.ABD’nin Tayvan politikası“Stratejik Belirsizlik”olarak
ABD ve Çin arasındaki
‘Yeni Soğuk Savaş’
ın gerilim hatlarından birisi hiç şüphesiz Tayvan. Çin ana karası ile Tayvan Adası arasındaki 180 kilometrelik boğaz, uluslararası ticaret yolları açısından son derece stratejik konumda. Tayvan adasını Çin topraklarının parçası olarak gören Pekin resmi pozisyonunu
“Tek Çin”
söylemiyle sürdürüyor. ABD “Tek Çin” politikasını kabul ediyor, ancak mevcut durumun askerî güç kullanılarak bozulmasına karşı çıkıyor.
ABD’nin Tayvan politikası
“Stratejik Belirsizlik”
olarak niteleniyor. Bu politika, Çin’in Tayvan’ı işgal etmesi durumunda ABD’nin müdahale edip etmeyeceği konusunu belirsiz bırakıyor. ABD’de Cumhuriyetçiler bu politikadan vazgeçilmesini ve Tayvan’ın savunması için daha güçlü bir politika izlenmesini istiyorlar. Cumhuriyetçiler’e göre Tayvan Çin tarafından işgal edilir ise ABD’nin askerî müdahalede bulunacağından Pekin emin olmalıdır. Çin şahini merkezci Demokratlar hariç, diğer Demokratlarsa “Stratejik Belirsizlik” politikasının devam etmesi gerektiğini savunuyorlar. Stratejik belirsizliği savunan Demokratlara göre ABD’nin Çin işgaline karşı Tayvan’ın askerî olarak savunulacağı yönünde bir taahhütte bulunmaması gerekiyor. ABD, sadece Tayvan’ın savunma kapasitesini güçlendirmeye devam etmelidir.
İkinci Dünya Savaşı›ndan sonra Çin’deki iç savaş sonucunda kurulan Tayvan(Çin Cumhuriyeti) halihazırda hiçbir ülke tarafından resmen tanınmıyor. Tayvan, diplomatik olarak Pekin’i tanıyan ülkelerde
“Taipei Ekonomi ve Kültür Misyonu”
adıyla temsilcilikler açıyor. Çin bu temsilciliklerin kurulmasından da rahatsız. Litvanya’nın Ağustos ayında
“Tayvan Temsil Ofisi”
adıyla bir ofis açılmasına izin vermesi Çin tarafından şiddetli tepkiyle karşılanmıştı. “Tek Çin” ilkesinin Litvanya tarafından ihlâl edildiğini belirten Pekin bu ülkedeki büyükelçisini çekmişti.
ABD’nin 2022 yılı Savunma Bütçesi için yaklaşık 800 milyar dolar öngörülmüştü. Demokratlar 2022 Savunma Bütçesi’ni daha düşük tutmak istemişlerse de Cumhuriyetçiler’in baskısı sonucunda tutarı yükseltmek durumunda kaldılar. Cumhuriyetçi şahinler bu bütçeyi bile az buluyorlar. Cumhuriyetçilerin artırım gerekçesinin en önemli argümanlarıysa tabii ki Çin. Öte yandan Trumpçı Cumhuriyetçiler 2022’deki seçimlerde Çin şahini Cumhuriyetçilerin aday gösterilmesi için çalışıyorlar. 2022’de Cumhuriyetçilerin ABD Kongresi’nin her iki kanadında çoğunluğu sağlamaları halinde “Stratejik Belirsizlik” politikasının sürdürülmesi zorlaşacaktır.
Gerek Tayvan’daki Pekin karşıtı politik güçler, gerekse ABD’de Çin’e karşı daha sert bir duruşu savunan şahinler Pekin’in çok yakın gelecekte adayı işgal etmeye hazırlandıklarını ileri sürüyorlar. Bu ayın başlarında 4 senatör ve Temsilciler Meclisi’nin 2 üyesi Tayvan’ın başkenti Taipe’yi ziyaret etmişlerdi. Tamamı Cumhuriyetçi olan bu heyetin ziyareti Pekin’i kızdırmıştı.
Bu ziyaretin yankıları sürerken ABD’den ikinci bir heyetin de Taipe’ye gitmesi adeta yaraya tuz bastı. Bu kez Temsilciler Meclisi’nden 4’ü Demokrat, 1’i Cumhuriyetçi 5 vekil Taipe’ye giderek Cuma günü Tayvan Cumhurbaşkanı
Tsai Ing-wen
ile görüştüler. Heyette yer alan Cumhuriyetçi vekil
Nancy Mace
ise Tvitter hesabından yaptığı açıklamada Çin’in Washington Büyükelçiliği’nden gezinin iptal edilmesi yönünde mesaj aldıklarını duyurdu. Mace Twitter mesajında
“Covid salgınının başlangıcından bu yana ilk iki taraflı ABD Temsilciler Meclisi heyeti olarak Hint-Pasifik bölgesinde verimli ve anlamlı bir ziyaret gerçekleştirdik. Bu sadece başlangıç”
dedi. Biden yönetiminde ABD’nin Tayvan ile resmi olmayan temasların giderek artması Pekin’e göre ABD’nin “Tek Çin” politikasını ihlâl ettiği anlamına geliyor.
ABD Tayvan’da bir miktar asker de bulunduruyor. Tayvan Cumhurbaşkanı Tsai Ing-wen, geçen ay yaptığı açıklamada, Amerikalı askerlerin eğitim amaçlı olarak adada bulunduklarını, bu askerlerin sayısınınsa düşünüldüğü kadar çok olmadığını savunmuştu. Özetle söylemek gerekirse, mesele Tayvan değil. Amerikalı vekillerin iddia ettiği gibi Tayvan demokrasisinin korunması hiç değil. Tayvan ABD ve Çin arasındaki
“büyük güç rekabeti”
nin sadece bir unsuru. Dolayısıyla önümüzdeki süreçte Tayvan meselesi çok daha fazla gündeme gelecektir.
#ABD
#Çin
#Tayvan
