Yayıncı Hüseyin Doğru, Cingöz Recai'nin Osmanlı arşivlerinde kalmış maceralarını bulup yeniden bastı. Doğru, Peyami Safa''nın, Cingöz Recai'den önce ilk polisiye kahramanının Çekirge Zehra olduğunu söylüyor.
Damla Yayınevi tam 40 yıl önce kuruldu. İlk yayınladığımız kitap Peyami Safa''nın ''Amerikada Bir Türk Çocuğu'' idi. Önce çocuklara yönelik 25 kitabını, daha sonra Genç Damla markamızla üst yaş ve yetişkin grubuna çıkardığımız Server Bedi imzasıyla yayınlanmış polisiye maceralardan oluşan Cingöz Recai serisini yayınladık. Bu ay içerisinde Kral Faruk''un Elmasları ve Zeyrek Cinayeti''ni, kasım ve aralıkta da Cingöz''ün Esrarı ve Arsen Lüpen İstanbul''da isimli iki yeni kitabını yayınlayacağız.
1974 yılında telif anlaşması yapıldıktan sonra Peyami Safa'nın Server Bedi imzasıyla yayınlanan eserlerini araştırmaya başladık. Bazıları 1930''lu yıllarda basılmış ve biliniyordu. Bazıları ise yalnızca Osmanlıca harflerle basılmıştı. Biz, bunların hepsini çocuk ve gençlik olarak ayırarak gerektiğinde Osmanlıcadan Türkçeye tercüme ederek bir külliyat hâline getirmeye başladık. Bu kitapların bir kısmını özel koleksiyonlardan, bir kısmını da Milli Kütüphane''den temin ettik. Böylece Türk edebiyatına Peyami Safa''nın kaybolmuş pek çok eserini de kazandırıyoruz.
Bildiğiniz gibi 1930''lu yıllarda dünyada dedektiflik ve polisiye romanları modası başladı. Buna İngiltere''den Sherlock Holmes''ü Fransa''dan Arsen Lupen''i örnek gösterebiliriz. Türkiye''de ise pek çok yazarlarımız bu işe teşebbüs etse de en çok tutulan ve meşhur olan Peyami Safa''nın Cingöz Recai serisidir. Bu serimizde Cingöz Recai hep baş karakter olarak karşımıza çıkmaktadır. Bazı romanlarında ise İngiliz ve Fransız meslektaşlarına taş çıkartırcasına Sherlock Holmes ve Arsen Lüpen''i, Cingöz Recai ile karşı karşıya getirmiş ve her seferinde Türk kahraman Cingöz Recai, onların hakkından gelmiştir. Ancak Peyami Safa, pek kimsenin bilmediği Kartal İhsan''ın ve Çekirge Zehra''nın maceraları olmak üzere iki ayrı polisiye kahramanının daha romanlarını yazmıştır. Bunlar ise deneme niteliğinde olup Cingöz Recai''de karar kılmıştır.
Cingöz Recai olsun, Kartal İhsan veya Çekirge Zehra olsun, kibar hırsız rolünü üstlenmektedir. Bunlar, akıllara durgunluk verecek taktiklerle vurguncu, soyguncu. Zenginlerden çalmakta, bir yandan fakir öğrencilere ve zor durumda olan kimselere yardım etmekte, bir nevi Robin Hoodçuluk oynamaktadırlar. O günkü toplumsal ortamda böyle bir rolü bir kadın karaktere ''Çekirge Zehra''ya oynatmış olması, aslında Peyami Safa''yı çağın ötesinde düşünebilen bir yazar hâline dönüştürmektedir. Neden tutulmamıştır? Gerçekten bizim için de tahmin etmek zor.
Peyami Safa, Cingöz Recai serisini 1924''te kaleme almış. 10''ar kitaptan oluşan Cingöz Recai''nin Harikulade Sergüzeştleri serisi ile Cingöz Recai Kibar Serseri serisi 1924-1925 yılları arasında yayınlanmış. 15 kitaptan oluşan Sherlock Holmes''e Karşı Cingöz Recai serisi de 1926''da yayınlanmış. Hatta bir ara Peyami Safa, bu seriyi sonlandırmaya karar vermiş ancak okuyucuların yoğun talebi üzerine Cingöz''ün Esrarı adlı yeni bir kitapla Cingöz Recai''yi tekrar okurla buluşturmuş. Cingöz Recai''nin bir özelliği daha vardır ki o da Türk sinemasına kazandırılan ilk Türk polisiye roman kahramanı olması.
Gençlik kesiminde, polisiye macera kurgusu ve Peyami Safa''nın harikulade Türkçesine karşı yoğun ilgi olduğunu söyleyebiliriz. Hatta bazı öğretmenlerden gelen geri bildirimlere göre çizgi roman ve film konusunda iş modelleri geliştirme çalışmalarımız hâlen devam etmektedir.
