Vapur lobisine çalışıyor

Osmangazi Köprüsü'nde geçiş ücretlerinin aşırı pahalılığı iki haftada anlaşıldı. 11-26 Temmuz tarihleri arasını kapsayan 16 günde sadece 100 bin araç geçti. Geçiş ücretini pahalı bulan sürücüler, TAV'ın işlettiği İDO seferlerine mahkum oldu. Günde 40 bin araçlık geçiş garantisi veren devletin cebinden iki haftada 60 milyon lira (yaklaşık 20 milyon dolar) çıktı.

Körfezin iki yakasını birleştiren köprü, 30 Haziran günü düzenlenen törenle hizmete açılmıştı. Bayram nedeniyle ilk 9 günü bedava olan köprüden paralı geçiş 11 Temmuz günü başladı. Ücretli geçişlerin üzerinden yaklaşık 3 hafta geçti. İlk iki haftaya ilişkin geçiş rakamları dev yatırımlar arasında yer alan Osmangazi Köprüsü'nün geçenlerin sayısının beklentinin çok altında olduğunu gösterdi.

Yeni Şafak'ın elde ettiği bilgilere göre; 11-26 Temmuz tarihleri arasını kapsayan 16 günlük sürede Osmangazi Köprüsü'nden geçen otomotiv ve ağır vasıta sayısı 97 bin 535 adet. Otomobil eşdeğer geçiş sayısı ise 100 bin 932 adet oldu. Bu sayı devletin günlük taahhüt ettiği 40 bin araç sayısı ile kıyaslandığında hedefin çok altında kaldığını ortaya koydu.

İstanbul ile İzmir arasındaki ulaşım süresini 9 saatten yaklaşık 3 saate indirecek Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu Projesi'nin en büyük ayağını oluşturan Osmangazi Köprüsü Yap-İşlet-Devret modeliyle hayata geçirildi. Osmangazi köprüsü ile bu güzergahta bulunan otoyollar için devlet geçiş garantisi verdi. Bu kapsamda günlük 40 bin geçiş rakamı taahhüt edildi. Geçişin az olması devletin kasasından daha fazla para çıkması anlamına geliyor. 11-26 Temmuz tarihleri arasını kapsayan 16 günlük sürede geçiş yapan araç sayısı üzerinden yapılan hesaplamaya göre; devlet eksik kalan geçişler nedeniyle günde milyonlarca lira ödemek zorunda kaldı. 16 günlük geçişlerden dolayı devletin kasasından çıkan para miktarı; 59 milyon 541 lira (yaklaşık 20 milyon dolar).

1 Temmuz'da geçişlere başlanan köprüde Ramazan Bayramı nedeniyle ücret alınmadı. Bu dönemde köprü en yoğun günlerini yaşadı. 1 haftada 700 bine yakın araç geçti. Bu sayı köprüye olan ihtiyacı fazlasıyla gösterdi. Fakat ücretli geçişler başlayınca köprü, bayramda yakaladığı yoğunluktan eser kalmadı. Araç yoğunluğu bayram günü ile kıyaslandığında yüzde 10'unun altında olduğu anlaşılıyor. Bayramda günlük ortalama 100 bin araç ağırlayan köprü, ilerleyen dönemde bir günlük rakama ancak 16 günde ulaşabildi.

Körfez geçişini 6 dakikaya indirmesine rağmen sürücüler tarafından tercih edilmemesinin altında geçiş ücretlerinin yüksek tutulması, bu konuda da “Vapur lobisi”nin olduğu iddia ediliyor. Eskihisar-Topçular arasındaki geçiş ücretlerinden yüzde 35 daha pahalı olan ücret düşürülmezse devletin kasasından günde 1,2 milyon dolar çıkmaya devam edecek.

Osmangazi'den en çok tedirgin olan vapur işletmecileri, yüksek geçiş ücretinden en çok memnun olan kesim. İDO'nun doluluk oranları, açılıştan önceki rakamları aratmıyor. İDO'nun 30 yıllık işletme hakkını elinde bulunan TAV Girişim Grubu'nun 25 yıllık süresi daha var. Osmangazi Köprüsü'ndeki geçiş ücretlerinin rekabetçi bir düzeye indirilmemesi durumunda devlet, geçiş garantisi nedeniyle 22 yıl daha zararı karşılamaya devam edecek.

İstanbul Deniz İşletmesi (İDO), Nisan 2011'de 861 milyon dolarla Tepe İnşaat Sanayi A.Ş.-Akfen Holding A.Ş.-Souter Investments LLP-Sera Gayrimenkul Yatırım ve İşletme A.Ş Ortak Girişim Grubu (TAV)'na devredilmişti. 30 yıllık süreyle işletme hakkı devredilen İDO, daha sonraki yıllarda geçiş ücretlerinde yaptığı artışlarla gündeme gelmişti. Osmangazi Köprüsü'nün fiyatlarının belirlenmesinde İDO'nun geçiş ücretleri dikkate alınmasının etkili olduğu savunuluyor.