Bugünkü devletlerin küresel ekonomik ve siyasi pozisyonlarının hepsinin temeli 1800’lü yılların son çeyreğinde atıldı desek yeridir.Dünyadaki gelişmeler ve Osmanlı’nın son dönemlerinde neler olduğunu hatırlarsak bugünün dünyasını daha doğru okuyabiliriz.Axa Türkiye’nin yayınladığı 1892 yılından başlattığı 3 asrın hikayesi adlı kitabında son çeyrekte yaşanan bazı önemli hadiseler kronolojik olarak sıralanmış.1892’den 1923 yılına kadar geçen sürede altını çizdiğim yerleri paylaşayım;* Osmanlı devletinin
Bugünkü devletlerin küresel ekonomik ve siyasi pozisyonlarının hepsinin temeli 1800’lü yılların son çeyreğinde atıldı desek yeridir.
Dünyadaki gelişmeler ve Osmanlı’nın son dönemlerinde neler olduğunu hatırlarsak bugünün dünyasını daha doğru okuyabiliriz.
Axa Türkiye’nin yayınladığı 1892 yılından başlattığı 3 asrın hikayesi adlı kitabında son çeyrekte yaşanan bazı önemli hadiseler kronolojik olarak sıralanmış.
1892’den 1923 yılına kadar geçen sürede altını çizdiğim yerleri paylaşayım;
* Osmanlı devletinin toplam ihracatının yüzde 45’i İngiltere’ye ithalatının yüzde 40’ı da bu ülkeden.
* Osmanlı devletinin bütçe tahsilatı 17.1 milyon Osmanlı Lirası, harcaması 18 milyon Osmanlı Lirası.
* Deutsche Bank’ın katılımcı olduğu grubun inşa ettiği demiryolu İstanbul ile Ankara’yı birbirine bağladı.
* Osmanlı Bankası, Düyunu Umumiye ve Reji İdaresi başlıca katılımcılar ve her biri 440 bin Osmanlı Lirası sermaye ile Osmanlı Sigorta Şirketi Umumiyesi kuruldu.
* Osmanlı’nın toplam ihracatı 13.6 milyon, Osmanlı Lirası, ithalatı 24.1 Osmanlı Lirası oldu.
* İstanbul Okmeydanı’nda Darülaceze açıldı.
* Ekonomik kriz zirve yaptı. Osmanlı hükümeti 120 günlük takas ertelemesi (Moratoryum) kararı aldı.
* İstanbul’da Müslümanlarla Ermeniler arasında 3 gün süren kanlı çatışmalar yaşandı.
* Kömür üretimini artırmak için Fransız sermayesinin ağırlıkta olduğu “Ereğli Kumpanyası” kuruldu.
* Osmanlı nüfusu 29 milyon kişi olarak açıklandı.
* İzmir Ticaret Borsası ilk genel kurulunu Komiser Armenak Efendi nezaretinde yaptı.
* Osmanlı devletinde şose yol uzunluğu 13 bin 800 kilometreye ulaştı.
* Alman Kayzer 11 Wilhelm, Şam’ı ziyaretinde 300 milyon Müslüman’ın koruyuculuğunu üstlenmek istediğini söyledi.
* Bağdat demiryolu projesi Almanlara verildi. İstanbul Basra arasındaki yolun uzunluğu 4 bin kilometreydi.
* Fransızlar Osmanlı’dan alacakları 500 bin altın ödeninceye kadar Midilli adasını işgal etti.
* Uzun süren savaşların neticesinde yetim kalan çocuklara barınma ve eğitim imkanı sağlamak için İstanbul’da “Darülhayr-ı Ali” adıyla vakıf kuruldu.
* Osmanlı 6 milyon 745 bin Osmanlı Lirası dış borç aldı.
* Padişah II Abdülhamit 26 kişinin öldüğü bombalı suikasttan kıl payı kurtuldu.
* İstanbul’da artan yangınlar nedeniyle ahşap bina inşaatı yasaklandı.
* Bağdat Demiryolları kapsamında yapılan Haydarpaşa Garı açıldı.
* Osmanlı devleti 1 milyon 712 bin Osmanlı Lirası dış borç aldı.
* Alman şirketine ısmarlanan Galata Köprüsü açıldı. Vatandaştan Müruriye denen geçiş parası alındı.
* I. Balkan Savaşı başladı. Selanik Yunanistan’a terk edildi.
* İtalya, Osmanlı’ya ait Rodos adasını işgal etti.
* İlk milli banka olarak bilinen Milli Aydın Bankası açıldı.
* Alman zırhlıları Osmanlıya sığındı, Rusya Osmanlı’ya savaş ilan etti.
* Savaşa giren Osmanlı devleti, topraklarındaki yabancıların kapitülasyonu olarak bilinen bütün mali, iktisadi, adli ve idari ayrıcalıkları kaldırdı.
* Kıbrıs’ı İngilizler işgal etti.
* Rusya’ya karşı başlatılan Sarıkamış harekatında 90 bin askerimiz soğuktan donarak şehit düştü.
* Doğu Anadolu Ruslar tarafından işgal edildi.
* Düşman Çanakkale’den geçemedi.
* İngiltere ile Fransa arasında Osmanlı devletinin Ortadoğu’daki topraklarının paylaşılmasını öngören gizli Sykes-Picot anlaşması imzalandı.
* Hicaz bağımsızlığını ilan ederek ayrıldı.
* Osmanlı dönemindeki toplam sanayi işletmesi sayısı 282 idi.
* 1917 yılında nüfus 15 milyon 28 bine geriledi.
* 1918’de Osmanlı’nın 1. Dünya Savaşı’nda yenilgisini ilan eden Mondros Mütarekesi imzalandı.
* İstanbul işgal edildi.
* Kağıt paranın basımı ile altın ve gümüş sikkeler piyasadan çekildi.
* Versay Anlaşması ile Avrupa haritası yeniden çizildi.
* Anadolu’da faaliyet gösteren anonim şirket sayısı 76 idi.
* Düğünlerde gereksiz harcamalar yapılmaması için Men-i İsrafat Kanunu çıkarıldı.
* Erzurum ve Sivas Kongreleri ile Anadolu’da istiklal mücadelesi resmileşti.
***
Dünyanın o dönemdeki bütün egemen güçlerinin bir araya gelerek Osmanlı devletine nasıl çöreklendiğinin fotoğrafı bu çeyrek asır.
Kolay değil, 1900’lerin başında 29 milyon olan nüfus 1917 yılında 15 milyona indi.
Afrika, Ortadoğu ve Balkanlardan koparıldı ve tek toprak parçası olarak Anadolu kaldı.
Ona da sahip çıkmazsak gideceğimiz başka bir yer yok.
#Osmanlı Devleti
#Türkiye
#Tarih
