Bu köşeyi takip edenler sınavsız atamalar ve sözlü sınavlarla ilgili çok sayıda yazı kaleme aldığımızı hatırlayacaktır. Kalkınma Planına ve seçim beyannamelerine sözlü sınavlar ve sınavsız atamalar girmiş olmasına rağmen maalesef hala adım atılmadı. Bu yazımızda konuyu oluşturduğu sıkıntılar özelinde açıklamaya çalışacağız.

2024-2028 yıllarını kapsayan 12. Kalkınma Planında sözlü sınavların oluşturduğu sıkıntılar dikkate alınarak düzenleme yapılacağı kararlaştırılmıştı. Palana göre Kamu Görevlerine ilk defa atanacaklar için mevcut sınav sistemi mevzuatta uygulama boyutlarıyla birlikte gözden geçirilerek sözlü sınavların atamaya konulan görevin niteliğinin gerekli kıldığı hallerle sınırlı olarak yapılması sağlanacak, sınav kurullarının tarafsızlığının korunması, şeffaflık, adalet ve hakkaniyet ilkelerini güçlendirecek düzenlemeler hayata geçilecekti. Uzunca bir süre geçmesine rağmen hiçbir adım atılmaması anlaşılabilir bir durum değildir.

Genel Yönetmelik incelendiğinde sözlü sınavların yaygınlaştırıldığı görülecektir. Uygulamada sözlü sınavların amaçlanan işlevi yerine getirmediği açıkça görülmektedir. Bu nedenle yönetmelikte sözlü sınav sınavlara ilişkin maddelerin acilen masaya yatırılması gerekiyor. Aksi takdirde oluşan olumsuz algı İktidarı yıpratmaya devam edecektir.

Aynı şekilde Planda görevde yükselmede yaşanan sorunlar dikkate alınarak gerekli adımların atılacağı ifade edilmişti. Palanda yer alan ifadelere göre görevde yükselme de uygulanan seçme yöntemleri liyakat esaslı teknikler gözetilerek geliştirilecekti. Ancak bu konuda da hiçbir adım atılmamıştır.

Özellikle Kamu Görevlileri Etik Kurulu kararlarına ve Sayıştay raporlarına yansıyan ihlaller dikkate alındığında istisnalar kullanılarak görevde yükselme sınavlarının nasıl işlevsiz kılındığı görülecektir. Bu nedenle zaman kaybetmeden çözüm üretilmesi gerekmektedir.

AK Parti’nin Seçim Beyannamesi’nde; “Kamu görevine ilk defa yapılacak atamalarda, görevin niteliğinin gerektirdiği haller dışında mülakat usulünü kaldıracak, atamaları yazılı sınav sonuçlarına göre yapacağız.” ifadesine yer verilmişti. Cumhurbaşkanının seçimlerde verdiği her sözü yerine getirdiği konusunda seven sevmeyen her kesimin ittifakı olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim 3600 ek gösterge ve EYT konusunda verilen sözün yerine getirilmesi en somutlarından birisidir. Bu düzenlemelerin hazineye getirdiği yük ortadadır.

Uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen hala hiçbir adım atılmaması sınavlara giren gençler arasında ciddi tepkilere sebep oluyor. Sözlü sınav denilince torpil algısı zihinleri kaplamıştır. Ne kadar adil yapılırsa yapılsın sözlü sınavlarla ilgili algı budur ve de değişmiyor.

Daha önceki yazılarımızda sıklıkla ifade ettiğimiz üzere kamuya girişlerdeki mülakat uygulaması oldukça genişletilmiştir. Bu durum ise uygulamada ister istemez ciddi rahatsızlıklara ve mağduriyet algısına yol açmıştır. Özellikle sınavların kayıt altına alınmaması ve şeffaf yapılmaması adayları rahatsız etmektedir. Bu nedenle acilen mevzuat değişikliği yapılması gerekiyor.

Belediyelerin ısrarları sonucunda KPSS B grubu kadrolara memur alımında sözlü sınav getirilmiştir. Maalesef, il özel idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı kuruluşlar ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri ve döner sermayeli kuruluşlara ilk defa memur olarak atanacaklara ilişkin usul ve esasları düzenleyen yönetmeliğin acilen değiştirilmesi gerekiyor. Yani yönetmelik bu haliyle sadece sinek üretir ve bataklık baki kalır.

Bu nedenle objektif olarak mahalli idarelerdeki memur ve işçi alımında uygulanan sözlü uygulaması ile sınavsız personel alımı mutlaka masaya yatırılmalıdır. KPSS sonrasında yapılan sözlü uygulaması ile KPSS puanı aranmadan kura ile personel alımı ister istemez alınan personeli siyasileştirmektedir. Daha önce merkezi yerleştirme ile mahalli idarelere memur alımı yapılırken yönetmelik değişikliği ile KPSS sonrasında ayrıca sözlü sınav getirilmiş ve alınan memurlar işe girdikleri dönemin siyasi kimliğiyle anılır olmaya başlamıştır.

Özellikle BİT’ler (Belediye İktisadi Teşebbüsleri) sınavsız ve ilansız eleman personel alımının merkezi haline getirilmiştir. Şu an BİT’lerde 641.692 işçi çalışıyor. Yine belediyelere ilansız ve sınavsız sözleşmeli personel alımı da ciddi bir sorundur. Dolayısıyla BİT’lere sınavsız ve ilansız personel alımı ile belediyelere sözleşmeli personel alımına acilen çözüm üretilmelidir.

Mevcutta birçok kamu kurumu, memur alımında “Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik” kapsamı dışına çıkmıştır. Bu nedenle KPSS B grubu kadrolara personel alımında sözlü alım yöntemi getirilmiş ve işin adeta suyu çıkarılmıştır. Sözlü sınav yöntemi ile nitelikli personel seçimi yapılacağı gibi bir savunmanın ne kadar bayatladığı yaşanan süreçte görülmüştür.

Yine sözleşmeli personel alımında sözlü sınav çok yaygınlaştırılmıştır. Sözleşmeli personel çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslara bakıldığında KPSS sonrasında sözlü sınavla personel alımının sürekli olarak arttığı görülmektedir.

Bu nedenle mahalli idareler başta olmak üzere memur, sözleşmeli personel ve işçi alımında KPSS dışında başka bir sınav yapılmamalı ve adaylar için kabusa dönüşen mülakat uygulamasına hızlı bir şekilde çeki düzen verilmesi yerinde olacaktır. Kaldı ki hem 12. Kalkınma Planında hem de seçim beyannamesinde bu konuda sözler verilmiştir.

Özellikle KPSS puanı dikkate alınmadan ya da ilan yapılmadan kamuya personel alınması gençler üzerinde ümitsizlik algısı oluşturmaktadır. Sosyal medyanın yaygın kullanımı da dikkate alındığında oluşan olumsuz havanın giderilmesi için sınavsız alımlara neşter vurulması gerekmektedir. Yine işçi alımında yaşanan sorunlar ile belediyelere alınan sınavsız sözleşmeli personel de çok büyük rahatsızlık oluşturmaktadır.

Sınavsız alım denilince hemen akla istisnai memuriyetler gelmiş olsa da sınavsız alımların en yaygın olduğu yerler belediye iştirakleridir. Daha önce bu köşede yazdığım üzere Miss Turkey Güzellik Yarışması’na katılan 24 yaşındaki CHP Büyükçekmece Gençlik Kolları Başkan Yardımcısı’nın, İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraki İstanbul Personel Yönetim A.Ş.’de ilansız ve sınavsız kariyer danışmanı olarak göreve başlatılması ibretlik bir olaydı. Moda ve Tekstil Bölümü mezunu bir hanımın sınavsız kariyer danışmanı olarak atanmasını normal görenlere elbette diyecek bir şeyimiz olamaz. Sınavsız personel alım merkezlerine dönüşen belediye iştiraklerinin personel alımları acilen masaya yatırılmalıdır. Mevzuattaki boşluk maalesef bu tür olumsuzluklara yol açmaktadır.

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin öğretmen alımındaki sözlü sınavlarda uygulanacak yöntemdeki şeffaflığı ve objektifliği ısrarla vurgulamış olmasına rağmen adaylardaki endişe bir türlü gitmediği için çok büyük tepki oluşmuştur.

Özellikle öğretmen alımındaki sözlü sınavın ağırlığının % 50 olarak belirlenmiş olması ve mülakatta alınan aday sayısının 3 kat olarak belirlenmesi adayları tedirgin etmektedir. Siz ne yaparsanız yapın algıyı değiştiremezseniz gereksiz yere tepki toplar ve yıpranırsınız.