Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini öngören Anayasa değişikliği halkın onayından geçti. 18 maddelik düzenlemeyle hayata geçirilecek düzenlemelerin en önemlisi ise yargıda olacak. Devrim niteliğinde değişkiliklerin olduğu yargı sistemindeki önemli değişkiliklerden biri, Anayasanın yargı yetkisini belirleyen 9. maddesinde yapıldı. Maddeye eklenen “tarafsız” ibaresiyle söz konusu madde, “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır” şeklinde değiştirilecek.
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) adındaki vesayet dönemlerini çağrıştıran “Yüksek” ibaresi kaldırılacak ve Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) olarak değiştirilecek. Kurulun 22 olan üye sayısı 13’e, daire sayısı da 3’ten 2’ye düşecek. Adalet Bakanı’nın “HSK Başkanı” olduğunu belirten hüküm korunurken, Adalet Bakanlığı Müsteşarı da Kurul’un tabii üyesi olmaya devam edecek.
FETÖ’nün yargı üzerinde vesayetini oluşturduğu ve 2010 referandumu ile getirilen HSYK’daki seçim sistemi kaldırılıyor. HSYK seçimleri en son 2014’te yapılırken, tartışmalara neden olan ve yargıyı ayrıştıran hakim ve savcılar arasındaki seçim sistemi yerine Kurul’un 4 üyesi Cumhurbaşkanı, 7 üyesi TBMM tarafından seçilecek. Böylece HSYK’nın meşruiyeti iki seçilmiş organ olan Cumhurbaşkanı ve Meclis’in iradesine dayandırılmış olacak.
HSYK’nın yeni üyeleri referandum kesin sonuçlarının Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonraki 1 ay içerisinde seçilecek. Yeni sistem, TBMM tarafından yapılacak üyelik seçiminde partilere uzlaşma şartı getiriyor. Çünkü 7 üyeyi belirleyecek Meclis’teki ilk oylamada 360 (3/2) vekilin oyu gerekiyor. Eğer uzlaşma olmazsa ve bu sayıya ulaşılamazsa ikinci tura gidilecek. İkinci oylamada ise 330 (5/3) vekilin oyu gerekiyor. Eğer ikinci turda da bu sayıya ulaşılamazsa 3. turda kura çekilecek. Seçilen üyeler 4 yıl görev yapacak. Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilecek.
Mevcut sistemde askerler için ayrı, siviller için ayrı yargı bulunuyordu. Söz konusu sistem yargıda çift başlılığa neden olurken, iki ayrı devlet görüntüsü veriyordu. Referandumdan “evet” sonucunun çıkmasıyla askeri mahkemeler tarihe gömülecek. Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak. Ancak savaş halinde asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 4 ay içerisinde Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin askeri hakim sınıfından Başkan, Başsavcı, İkinci Başkan ve üyeleri ile diğer askeri hakimler (yedek subaylar hariç) tercihleri ve müktesepleri dikkate alınarak HSK tarafından adli veya idari yargıda hakim veya savcı olarak atanabilecek. Kaldırılan askeri yargı mercilerinde görülmekte olan dosyalardan kanun yolu incelemesi aşamasında olanlar ilgisine göre Yargıtay veya Danıştay’a, diğer dosyalar ise ilgisine göre görevli ve yetkili adli veya idari yargı mercilerine 4 ay içinde gönderilecek.
Düzenleme uyarınca askeri mahkemelerin kaldırılmasının bir sonucu olarak Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nden Anayasa Mahkemesi'ne üye seçilmesi uygulamasına da son veriliyor. Bu bağlamda AYM’nin üye sayısı 17’den 15’e, karar sayısı ise 12’den 10’a düşüyor. Askeri yargı kontenjanından AYM’ye seçilen mevcut 2 ismin üyelikleri görev süresi bitene kadar devam edecek.
