Küresel ekonomide gelişmekte olan ülkelerin ayak sesleri yükselmeye devam ediyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre; gelecek yıl itibarıyla küresel ekonomide gelişmekte olan ülke gruplarının payı Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın başını çektiği BRICS üyesi devletlerin de katkılarıyla yüzde 63’e çıkacak. Yüzde 40’ın altına düşen ABD, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya ve İngiltere gibi gelişmiş ülkelerin dünya ekonomisindeki payının ise 2024’te yüzde 37’ye inmesi bekleniyor.
MORTGAGE KRİZİ SONRASI İRTİFA KAYBETTİLER
Gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkelerin küresel ekonomiden aldıkları payları gösteren tablo son yarım asırda ters yüz oldu. 1980’li yıllarda gelişmiş ülkelerin dünya ekonomisindeki payı yüzde 63,6 ile zirve seviyelerde iken, 2008 mortgage finansal krizinin ardından irtifa kaybetti. ABD'de 15 yıl önce yaşanan 2008 finansal krizi, dünya genelinde şirketlerin değerinden 14,5 trilyon doların silinmesine ve küresel piyasada 20 trilyon doların buhar olmasına yol açmıştı. Banka iflasları, işsizlik ve üretim sorunlarıyla mücadele eden gelişmiş ekonomiler giderek zayıflarken, aralarında Çin, Hindistan, Rusya ve Türkiye’nin de bulunduğu gelişmekte olan ülke kulübü her geçen yıl daha da güçlendi.
DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ KIRILMA 2010’DA BAŞLADI
2010 yılına gelindiğinde küresel ekonomide gelişmiş ülkelerin payı yüzde 46,3 ile ilk defa gelişmekte olan piyasaların altına geriledi. Artan finansman açıkları, durgun yatırımlar ve genişleyen borç kırılganlıkları nedeniyle bu oran 2015 yılında gelişmiş ekonomiler için yüzde 42,4 seviyesine kadar indi. Küresel ekonomide gelişmekte olan ülkelerin ağırlığı ise dinamik nüfus yapısı ve yakaladıkları hızlı büyüme sayesinde artmaya devam etti.
GELİŞMİŞ ÜLKELERİN PAYI YÜZDE 37’YE DÜŞECEK
IMF; 2024 yılında küresel ekonomide gelişmekte olan ülke gruplarının payının yüzde 62,2’ye çıkmasını bekliyor. Kovid-19 salgını, ardından patlak veren Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası dar boğaza girdiği kesinleşen küresel ekonomide gelişmiş ülkelerin payının ise yüzde 37,7 olması öngörülüyor. Söz konusu gelişmede; Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın başını çektiği BRICS üyesi devletlerin ekonomik, siyasi ve askeri açıdan ayağa kalkmasının da etkili olduğu belirtiliyor.
BATI HEGEMONYASINA ALTERNATİF GÜÇ: BRICS
1 Ocak 2024'ten itibaren beş orijinal BRICS üyesi arasına Arjantin, Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri de (BAE) katılacak. 11 üye sayısına ulaşacak BRICS grubu; dünya ekonomisinin yüzde 29’unu, en fazla doğal rezervine sahip 10 ülkenin 5'ini, petrol üretiminin yüzde 43'ünü, yabancı yatırımların yüzde 22’sini ve küresel ihracatın yüzde 25'ini temsil eden bir blok olacak. Uzmanlar, 2001 yılında kurulan BRICS’in yalnızca ekonomik işbirliği gücü olarak değil, tek kutuplu Batı hegemonyasındaki dünya düzenine karşı alternatif bir grup olacağına dikkat çekiyor.
Türkiye ticarette payını artırıyor
Türkiye’nin ihracatı 2002’de 36 milyar 59 milyon dolar iken, küresel ticaretten aldığı pay yüzde 0,55 oranındaydı. Dünya ticaretinden alınan pay, 225,2 milyar dolar ihracat gerçekleştirilen 2021’de ilk defa yüzde 1’i aştı. 2023’ün ilk çeyreğinde ise 255,7 milyar dolarla dünya ihracatından alınan pay yüzde 1,04’e ulaştı.
