İran’ın kuzeybatısında, Doğu Azerbaycan ve Batı Azerbaycan eyaletleri arasında yer alan Urmiye Gölü, tamamen kuruma tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor. 5,200 kilometrekarelik bir alana yayılan ve dünyanın en büyük tuz göllerinden biri olan Urmiye, özellikle son yıllarda çevreye inşa edilen barajların su akışını kesmesi, genel kuraklık ve kontrolsüz drenaj çalışmaları sebebiyle, neredeyse tümüyle yok oldu. 140 kilometre uzunluğa ve 55 kilometre genişliğe sahip olan Urmiye Gölü, havzasındaki milyonlarca insanı ve canlıyı doğrudan etkileyecek bir çevre felaketine doğru adım adım ilerliyor.
Urmiye’nin yaşadığı süreci “doğal bir tabiat olayı” şeklinde değerlendiren İran hükümeti ise, gerekli tedbirleri zamanında almamakla suçlanıyor. Konu ülkede iç siyasetin en ateşli tartışma konularından birine dönüşürken, bölge milletvekilleri Tahran’da her vesileyle meseleyi gündemde tutmaya çalışıyor. Son yıllarda gölü kurtarmak için atılan adımların beklentiyi karşılamadığı kaydediliyor. 2015 yılında Van Gölü’nden Urmiye’ye su pompalanması yönünde projeler ortaya atılmış, ancak sonraki süreçte bu yönde herhangi bir adım atılmamıştı.
TUZ FIRTINALARI
Çevre bilimciler, Urmiye Gölü’nün tamamen kuruması halinde, tıpkı Ortadoğu ülkelerinde sıklıkla görülen kum fırtınaları gibi tuz fırtınalarının yaşanacağını, bu durumun da gölün havzasında ve çevresinde bulunan canlı hayat için büyük riske yol açacağını belirtiyor. Olası bir tuz fırtınasından ilk etapta en az 20 milyon insan etkileneceği, hayvanların ve bitkilerin de söz konusu felaketten kaçamayacağı hesaplanıyor.
TÜRKİYE’YE ÇOK YAKIN
Urmiye Gölü’nün gidişatı, Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor. Urmiye’nin Türkiye sınırına sadece 150 kilometre mesafede bulunduğunu hatırlatan uzmanlar, gölün kuruması halinde yaşanacak çevre felaketinin etkilerinin özellikle Van ve Hakkâri bölgelerimizde gözlemleneceğine dikkat çekiyor. Suriye ve Irak’ta yaşanan kum fırtınalarının sık sık Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde de hayatı zorlaştırdığı biliniyor.
Hülagu Han da burada gömülü
Urmiye Gölü üzerinde büyüklü küçüklü 102 adet ada bulunuyor. Bunların en büyüğü olan Şahi Adası’nda Moğol tarihinin en önemli isimlerinden Hülagu Han ile oğlu Abaka’nın kabirleri yer alıyor. Her iki hanın da Şahi Adası’nda sahilden 300 metre yükseklikte bir kaleye gömülü olduğu düşünülüyor, ancak kabirlerin yeri şimdiye kadar henüz keşfedilemedi. Urmiye’deki kuruma nedeniyle, Şahi Adası günümüzde artık bir yarımada şeklinde, gölün doğu kesiminde uzanıyor. Göl üzerindeki bazı adalarda geyik ve antiloplar yaşamaya devam ediyor.
