ASLIHAN ALTAY KARATAŞ / ANKARA
Ortalama yaşam süresi artan Türkiye'de kronik hastalıklar, ülke ekonomisini ciddi biçimde tehdit ediyor. Her yıl 150 bin yeni kanser vakası ortaya çıkarken, toplam tedavi maliyeti 9 katrilyonu aşıyor. Diğer kronik hastalıklarda da benzer bir tablo yaşanıyor. Diyaliz hastasının tedavisi için kişi başına ortalama 9 milyar 464 milyon, by-pass ameliyatları için ise 4 milyar 317 milyon lira harcanıyor.

Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsü ve Başkent Üniversitesi ortaklığıyla hazırlanan "Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet-Etkililik Projesi", Türkiye'de kronik hastalıklar ile ilgili çarpıcı verileri ve risk faktörlerini ortaya koydu. Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği analiz metotlarıyla yapılan çalışmada kronik hastalıkların ülke ekonomisine getirdiği yük rakamlara döküldü.

Yaklaşık 15 milyon kişi hasta

Hıfzısıhha uzmanlarının hesaplamalarına göre Türkiye'de 5 milyon 411 bin hipertansiyon hastası, 3 milyon 783 bin diyabet hastası, 3 milyon 315 bin KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) hastası, 1 milyon 834 bin koroner arter by-pass hastası, 67 bin 804 verem hastası, 40 bin 682 kronik böbrek yetmezliği hastası bulunduğu tahmin ediliyor.

Kanser hastaları 500 bini buldu

Türkiye'de sayısı hızla artan kronik hastalıklar içinde maliyeti en yüksek olan ise kanser. Sağlık Bakanlığı Kanser Savaş Dairesi Başkanı Murat Tuncer, Türkiye'de her yıl ortalama 150 bin yeni kanser vakası ortaya çıktığını belirterek, "AB ülkeleri için yapılan öngörüde, 2020 yılında 3 ila 5 kişiden birisinin kanserle tanışmış, yani kanser olmuş ya da geçirmiş olacağı tahmin ediliyor. Ülkemizde tedavi olup iyileşenler de dahil, yaklaşık yarım milyon kanser hastası bulunuyor" dedi.

En çok akciğer kanseri var

Yeni kanser vakalarından 100 binini akciğer kanseri hastaları oluştururken, ikinci sırada 15 bin yeni vaka ile meme kanseri geliyor. En çok görülen bu kanser türleri ile ilgili bir tedavi maliyeti araştırması yaptıklarını anlatan Tuncer, "Ortalama maliyeti belirlemek için birçok üniversite hastanesine, kanser tedavilerinde çıkan en yüksek/ en düşük faturaları sorduk. Buna göre akciğer kanserinin tedavi maliyeti 15-20 milyar arasında, meme kanserinin de 5-7 milyar dolar arasında değişiyor. Tuncer, kanserin "sosyal" bir hastalık olduğunu, ölçülebilen boyutun çok üzerinde hasar bıraktığını söyledi. Tuncer, iş kaybı ve psikolojik hasara yol açan kanserin, kişinin ailesi ve sosyal çevresi üzerinde de olumsuz etkiler gösterdiğini belirtti.

Kanser ilaçlarına 5 milyar dolar

Türkiye'de en yaygın iki kanser türünün tedavi maliyetleri, yeni kanser vakası sayısıyla çarpıldığında ortaya vahim bir tablo çıkıyor. Kaba bir hesapla, akciğer kanserinin Türkiye'ye faturası 2 katrilyon, meme kanserinin faturası ise 105 trilyon lirayı buluyor. Kanser vaka sayısının katlanarak büyüdüğüne dikkat çeken Murat Tuncer, "Kanser, ülke ekonomisini kanser edebilir' uyarısında bulunuyor. Kanserli sayısının artmasıyla büyüyen ilaç pazarında, kanser ilaçlarının 3-5 milyar dolarlık payının olduğu tahmin ediliyor.

En çok hangi ilaçlar tüketiliyor

Antibiyotik		% 17.3 
Ağrı kesici 	% 11.8 
Romatizma	% 10.9 
Soğuk		% 8.9 
Kalp ve damar	% 6.5 
Vitamin, mineral	% 6.4 
Mide bağırsak 	% 5.2 
Deri hastalıkları 	% 5.1 
KBB ve göz 	% 4.2 
Hormon 		% 4.2 
Sinir sistemi 	% 3.4 
Spazm 		% 1.7 
Astım 		% 1.6 
Antidiyabetik 	% 1.4 
Antihistaminik 	% 1.2 
Tansiyon düşürücü	% 0.9 
Diğer  		% 9.4 
* İlaç İşverenler Sendikası (2004)

İlaca 6 ayda 4.5 katrilyon lira verdik

Türkiye'nin 2005'in ilk altı ayında ilaç harcaması ise 4.4 katrilyon lira olarak gerçekleşti. SSK hastaneleri Sağlık Bakanlığı'na devrolduğu için bu rakama SSK'nın ilaç harcamaları da dahil edildi.

İlaç türlerine göre toplam harcama
Antibiyotik 1.1 katrilyon TL
Anti-romatizma 400 trilyon TL
Hipertansiyon 353 trilyon TL
Anti-ülser 302 trilyon TL
Anti-depresan 216 trilyon TL
Astım 214 trilyon TL
Soğuk algınlığı 181 trilyon TL
Diyabet 168 trilyon TL
Ağrı kesiciler 155 trilyon TL
Vitaminler 128 trilyon TL
Kanser 113 trilyon TL
Toplam 6.1 katrilyon TL ( SSK hariç)
*Üretici fiyatlarıdır. Piyasa fiyatları % 25 fazladır. Sağlık Bakanlığı - 2004)

Aylık ilaç masrafları
Kanser: 1.5 milyar TL.
Diyabet ilaçları: 30 milyon TL.
Hipertansiyon: 25-100 milyon TL.
Kalp-damar: 30-100 milyon TL.
Kaynak: Türk Eczacılar Birliği

Tedavi maliyeti ve toplam yük
Verem: Kişi başına tedavi 1 milyar 712 milyon TL.
Toplam: 92 trilyon 890 milyar TL.
Diyaliz tedavisi: 9 milyar 464 milyon TL. Toplam: 308 trilyon 45 milyar TL.
Akciğer: 296 milyon TL.
Toplam 785 trilyon 106 milyar TL.
Hipertansiyon: 1 milyar TL.
Toplam: 472 trilyon 458 milyar TL.
By-pass: 4 milyar 317 milyon TL.
Toplam: 6 katrilyon 336 trilyon TL.
Diyabet: 209 milyon TL.
Toplam: 569 trilyon 504 milyar TL.
Diyabet (insüline bağımlı): 1 milyar 875 milyon TL.
Toplam: 567 trilyon 621 milyar TL.
TÜRKİYE TOPLAMI:
9 katrilyon 132 trilyon 77 milyar TL.

Hangi hastalıklardan ölüyoruz

Koroner Kalp:	% 21.7 
Hipertansif Kalp:	% 3.0 
Felç:		% 15 
Akciğer: 		% 5.8 
Doğum: 		% 5.8 
Solunum: 		% 4.2

SALAM, SOSİS, CİPS VE SİGARA...

Sağlık Bakanlığı Kanser Savaş Dairesi Başkanı Murat Tuncer, insan hayatıyla birlikte ülke ekonomisini de tehdit eden kanser hastalığını önlemede ilk şartın "sigarayı bırakmak" olduğunu vurgulayarak şu önerilerde bulundu:

Kanserin üçte biri sigarayla, üçte biri çevre ve beslenme etkisiyle, üçte biri de genetik nedenlerle ortaya çıkıyor. Yani kanserin üçte ikilik bölümünü önlemek mümkün.

Fast-food beslenme, kızarmış et, patates, cipsler kanserojen maddeler içeriyor. Salam-sosis gibi et ürünlerinde yüksek oranda nitrat var. Bu tür yiyeceklerden uzak durmalı.

Zeytinyağlı yemekler sağlıklı beslenmenin yapı taşları. Bol sebze, meyve tüketin. Haşlama yiyecekleri tercih edin.

Çocukları 'cep'ten uzak tutun

l Bazı bebek bisküvilerinde bulunan "akrilamid" adlı madde kanser yapıyor. l Yüksek ısıda kavrulan, yağda kızartılan hiçbir şeyi yemeyin. l Anneler çocuklarını ödüllendirmek amacıyla hamburgercilere götürüyor, bu ödül değil "cezalandırma" sayılır. l Cep telefonunu başa ve kalbe yakın tutmayın.

Yediğinize içtiğinize dikkat edin yeter

Sigara içilmesi önlenirse; akciğer kanseri vaka sayısı yüzde 77, KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) yüzde 52, kardiyovasküler hastalıklar yüzde 16 azalıyor. Bir yılda önlenebilecek ölüm sayısı 54 bin 699.
- Günde 600 gram meyve ve sebze yemek, koroner kalp hastalıklarına karşı yüzde 34, felce karşı yüzde 22, akciğer kanserlerine karşı yüzde 15, mide kanserine karşı yüzde 23, ozafagus kanserine karşı yüzde 23 oranında koruma sağlıyor. Bir yılda önlenebilecek ölüm sayısı 38 bin 734.
- Fiziksel aktivite, koroner kalp hastalıklarına karşı yüzde 35, felce karşı yüzde 26, diyabete karşı yüzde 19, meme kanserine karşı yüzde 21, kolon ve rektum kanserine karşı yüzde 22 oranında koruma sağlıyor. Bir yılda önlenebilecek ölüm sayısı 45 bin 120.
- Alkol alınmaması; siroz hastalığına karşı yüzde 29, ozafagus kanserine karşı yüzde 22, ağız ve orofarinks (boğazın arka bölümü) kanserine karşı yüzde 18, karaciğer kanserine karşı yüzde 18, epilepsiye karşı yüzde 18, trafik kazalarına karşı yüzde 18 oranında koruma sağlıyor.