Ekonomi yanlışı affetmez

HANNOVER - Halka açık, çok ortaklı şirketler kalkınmış ülkelerin motor gücüdür. "Kapitalizmi tabana indirdikleri" için Batı tarafından baş tacı edilir o tür şirketler. Bizde ise durum farklı: Hemen her alanda bir kaç kişinin, bazen bir ailenin egemenliği söz konusu; bu yüzden 'tekel' veya 'kartel' gibi sistemin mantığına aykırı sözcükler bizde çokça telâffuz ediliyor...

Son yıllarda, özellikle Avrupa ülkelerinde yaşayan yurttaşlarımızın tasarruflarını değerlendirmek amacıyla kurulmuş çok ortaklı holdingler bizde de yaygınlaşmaya başladı. Holdinglerin özellikle Avrupa merkezli oluşunun bir sebebi orada yaşayan insanlarımızın yüksek tasarruf gücü ise, diğer bir sebebi de Avrupa'da yaşayanların benzer şirketleşmeleri etraflarında görüp takdir etmeleridir. O insanlar, bir yandan tasarruflarını değerlendirirken, bir yandan da paralarının geride bıraktıkları ülkelerine yatırıma dönüşmesinden mutlu oluyorlar.

Her 'ilk' gibi, çok ortaklı holdinglerin de başlangıç sorunları yaşadıkları bir gerçek; bu arada bazı kötü niyetlilerin de 'girişimci' pozuyla saf insanları kandırmaya çabaladıkları kulaklara geliyor. Zaten bu yüzden, kamuoyu, çok ortaklı holdinglerin, sistem içine çekilerek dört başı sağlam bir yasal çerçeveye kavuşturulmasını istiyor; samimi şirketler de bunu savunuyorlar...

Ancak, 28 Şubatçı mantık, hemen her alanda olduğu gibi, ticarette de 'ayrımcı' bir tavır sergiliyor; bu tür ortaklıklara uygun görülen sıfat 'yeşil sermaye'... Böyle bir yaftalamadan sonra, gelişmelerinin önüne geçilmesi, büyümelerinin engellenmesi, haklarının gasbı mümkün hale geliyor... Ancak, bu toptancı yaklaşım, iyi örnekle kötüsü arasında bir fark gözetmediği için, sonuçta ülke zararına oluyor... Nitekim, ne olduğu anlaşılamadan batan, batmanın eşiğine gelen holdingler olduğu biliniyor: bunların hangisinin sahtekârlar eliyle bu hale getirildiğini, hangisinin sırf 'yeşil sermaye' yaftası yüzünden zora düştüğünü bilemiyoruz. Bundan da, tahmin edileceği gibi, kötü örnekler yararlanıyor...

Galiba şöyle bir yöntem uygulanıyor: Hedef seçilen holding nakit sıkıntısına düşeceği tedbirlere muhatap ediliyor; bunu taahhütlerini yerine getiremediği yolunda söylentiler izliyor... Gerçek bir panik başladığında, para eden emvâlini nakde çeviremeyen holdingin yüzü ortakları karşısında kara çıkıyor... Bundan sonrası bildik bir hikâye...

Türkiye, aralarına gireceği dev ekonomilere sahip ülkeler yanında ezilmemek, sağlam durmak istiyorsa, oralarda çok yaygın olan 'kapitalizmi halka indiren' yatırım modellerini benimsemek zorunda. Tekeller veya kartel oluşumları, gümrük duvarları inmiş bir ekonomide, değer teşkil eden her türlü varlığın yabancı tekel ve kartellerin eline düşmesini getirir; bu yüzden de küçük tasarrufları ekonomiye sokacak modeller ülkemiz için hayati önem taşıyorlar. Yüz milyar DM'nin üzerinde olduğu bilinen Türkler'in yabancı ülkelerdeki tasarrufları, oralarda değil Türkiye'de yatırımlara dönüşmeli...

Elbette, devlet, düzenleyici olma görevini, işlerin kötüye gitmesi ihtimaliyle denetleme hakkını üzerinde taşımalı; ancak bu hak ve görevini ayrımcılık yaparak, ya da haksız tasarruflara meydan verecek biçimde yerine getirmemelidir. Şu andaki görüntü, hiç değilse bazı insanların zihninde, taraf tutulduğu, bazı girişimlere kasıtla zorluk çıkartıldığı, bazılarının da yaşamalarını imkânsız kılacak uygulamalara mâruz bırakıldığıdır...

Hükümet, ekonomide serbest tam rekabetin şartlarını sağlamalı, bir sektörü diğerine tercih etmemeli, bazı kişi, şirket ve holdingleri önyargılarla zora sokmamalıdır. Bizim insanımız, Türkiye'yi, içinde yaşadığı Avrupa ülkelerinin zenginliğine ulaştırmak için seferber olmaya hazır; yeter ki, haksızlık yapılmasın...

'Hakem' olması gereken devlet 'taraf' olursa, onun yanlışlığını kim düzeltebilir?