Kolunu hızara kaptıran ustalarımız olsaydı...

Bir süredir Akit refikimizin bazı yazarları arasında sürmekte olan "Kur'an'a abdestsiz dokunulup dokunulmayacağı" meselesi etrafındaki münakaşayı izliyorum... Okuduğum kadarıyla yazılanlar, "münakaşa" sözcüğüyle ifade edilebilecek sınırı geçmiş durumda... Lâkin yine de mesele hallolunmuş veya hallolunacak gibi görünmüyor...

Şahsen, karışmak ve müdahil olmak istemediğim halde, okurlardan gelen ısrarlı suâller muvacehesinde -Tefsir İlmi açısından- birkaç husûsa değinmeyi uygun buldum. İlgilenenlerin dikkatine sunarım...

Önce ilgili ayeti hatırlayalım: "Ona arınmış olanlardan başkası dokunamaz/el süremez." (Vâkıa: 79)

1) Bu ayet Mekke'de nâzil olmuştur. Binaenaleyh "fıkhî/hukukî" değil, "itikadî" bir bağlama sahiptir.

2) Bu ayetin muhatabları evvelemirde "müşrikler"dir. Dolayısıyla bu ayet -ilk muhatablar açısından- "müslümanlar"la ilgili hukûkî bir düzenlemenin konusu değildir.

3) Ayette geçen "dokunamazlar/el süremezler" (lâ yemessu) fiili "nehiy" (yasaklama) değil, "nefiy" (olumsuzluk) bildirir. Başka bir deyişle ifadenin grameri, bir durum tesbitine (hükme) delâlet etmekte olup doğrudan yasaklayıcı bir yargıda (teklifte) bulunmamaktadır. ("Dokunmasınlar" değil, "dokunamazlar")

4) Ayette sözü geçen "arınmış olanlar" (el-mutahharûn) ifadesiyle "insanlar" değil, "melekler" kastedilmektedir.

5) Eylemin nesnesini gösteren "ona" (hu) zamiriyle -bir önceki ayetten de kolaylıkla anlaşılacağı üzere- "Mushaf"a değil, "Kur'an"a atıf yapılmaktadır. (En basit tanımıyla"Kur'an" sözlü metne, "Mushaf" ise yazılı metne delâlet eder.)

Bu tesbitler dolayımında ayetin anlamıyla ilgili olarak şu husûslar akılda tutulmalıdır: Kur'an-ı Kerîm, bilindiği gibi, Cenab-ı Hakk'ın katından Cebrail aracılığıyla Peygamber Efendimize (s.a) nâzil olmuş, Peygamber Efendimiz de onu insanlara tebliğ etmiştir. Müşriklerin Kur'an'ın sıhhatiyle ilgili en temel itirazlarından biri, Cenab-ı Hakk ile Peygamber Efendimiz arasındaki safhaya (vahyin nüzûl sürecine) ilişkindir. Çünkü müşrikler, vahyin (ilahî tebligâtın) kendisine sağlam olarak gelmediği, bu Kelâm'ın -tıpkı kâhinler ve şâirler gibi- Peygamberimize de "cinler" tarafından vahyolunduğu iddia ve iftirasında bulunuyorlardı. Nitekim bu tür suçlamalar reddedilmiş ve Peygamber Efendimizin (s.a) kâhin, şâir ve mecnûn (cinlenmiş) olmadığı Kur'an'da defaetle belirtilmiştir; bâhusus ona vahyi cinlerin değil, vahiy meleği Cebrail'in getirdiği söylenmiştir.

Tartışma konusu olan Vâkıa: 79 ayeti, işte bu bağlamda nâzil olmuş ve "Ona" (Peygamberimize nâzil olmakta olan vahiylere) "meleklerden gayrısının el süremeyeceği" (ilahî vahiy sürecine müdahale edilemeyeceği) gayet açık bir tarzda belirtilmiştir.

Ayetin kendi tabii bağlamına istinaden verilen bu anlam hakkında Tefsir geleneğimiz esasen ittifak halindedir. Fakat ayet, bu ilk anlamının yanısıra zaman içinde farklı bir anlam değeri daha kazanmış; önce fıkıh'la ve sonra edeb'le alâkalı bir yaklaşımın mesnedi olmuştur. Kısacası delâlet yerini işarete bırakmıştır. Çünkü bağlam değiştiğinde, anlam da değişmiştir.

Unutulmamalıdır ki müslümanların Kur'an-ı Kerîm'i veya tabir-i sahihiyle Mushaf-ı Şerif'i abdestsiz ele almaktan ictinab etmeleri, sadece fıkhî bir yasağın değil, daha ziyade bir hürmetin, bir saygının, bir edebin ifadesidir. Binaenaleyh bu hürmet ve edebin muhafaza ve müdafaası için hiçbir sûrette Fıkıh kitaplarından fetva nakline ihtiyaç bulunmamaktadır; zira mezkûr mesele ahkâm-ı Kur'an'ın değil, âdâb-ı Kur'an'ın konusudur.

Bakınız şâir ne güzel söylemiş:

"...

çok mu zordu

kolunu hızara kaptıran bir ustanın

elini öpmek..."

Vâ esafâ ki bizler sadece edebimizi değil, ustalarımızı da kaybettik.

Adam olamayışımız bundan.