Kısa ve çok kısa vadeli yabancı sermayenin sürekli kriz tehdidinde tuttuğu Türkiye'yi döviz gelirleri açısından yıllardır yurt dışındaki işçiler ayakta tutuyor.

1964 yılından bu yana Türkiye'ye her yıl düzenli olarak döviz gönderen Türk işçileri, Türkiye'nin 1964-Eylül 2000 arasındaki dış borç anapara ve faiz ödemelerinin neredeyse yüzde 40'ını finanse ettiler. İşçilerin bu dönemde gönderdiği döviz, bu dönemde ödenen dış borç faizinin üzerine çıktı.

Sayıları son yıllarda 2.5 milyon dolar civarında tahmin edilen yurt dışındaki işçiler, Türkiye'ye döviz göndermeye 1964 yılında 9 milyon dolarla başladı.

37 Yılda 70 milyar dolar

Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı'nın verilerinden yapılan hesaplamalara göre, yurt dışındaki işçilerin 1964'ten bu yana geçen 37 yıllık dönemde Türkiye ekonomisine önemli katkılarda bulundu. 1964 yılı ve Eylül 2000'i kapsayan dönemde işçiler Türkiye'ye toplam 70.2 milyar dolarlık döviz gönderdiler.

Şu anda Türkiye'de bankalarda bulunan bankalararası mevduat hariç toplam döviz ve Türk Lirası mevduatların tümünün ancak 79 milyar dolar düzeyinde bulunduğu dikkate alındığında, işçi gelirlerinin Türkiye ekonomisine yaptığı katkının büyüklüğü ortaya çıkıyor.

37 yılda gönderilen bu rakam Türkiye'nin aynı dönemde yaptığı toplam 177.1 milyar dolarlık dış borç anapara ve faiz ödemesinin yüzde 40'ı kadar bir büyüklük meydana getiriyor.

Bu rakam bu dönemdeki 66.7 milyar dolarlık faiz ödemesinden yüzde 5 daha fazla, 110.4 milyar dolarlık anapara ödemesinin ise yüzde 40'ı kadar bir büyüklük anlamına geliyor.

Dış açığın yüzde 40'ı

İşçi dövizi girişleri, sürekli ekonomik istikrarsızlık içerisinde yaşamak zorunda kalan Türkiye'nin uzun yıllar çok ciddi bir ödemeler dengesi krizi yaşamasının da önüne geçti. Örneğin, dış ticaret açığının hızla büyüdüğü 1990'lı yıllarda, işçiler Türkiye'ye dış ticaret açığının yüzde 32'sini kapatabileceği kadar döviz gönderdi.

37.3 milyar dolarlık dış ticaret açığı verilen 1980'li yıllarda ise işçi dövizleri bu açığın yüzde 58 ile yarısından daha fazlasını finanse etti.

Asıl oran bilinmiyor

Bu arada işçilerin, Türkiye'deki bankalarda açtıkları döviz tevdiat hesapları yoluyla gönderdikleri dövizler, sermaye hareketleri içerisinde yer aldığı için söz konusu "işçi gelirleri" kaleminde gösterilmiyor. Türkiye'deki ticari bankalarda bulunan 44.7 milyar dolarlık döviz tevdiat hesabının ne kadarının yurt dışındaki işçilere ait olduğu bilinmiyor.

Ancak, Merkez Bankası'ndaki 10.2 milyar dolarlık kredi mektuplu döviz tevdiat hesabının tümü yurt dışındaki işçilere ait bulunuyor. Söz konusu mevduat son yıllarda sık sık kendisini tekrarlamaya başlayan kriz dönemlerinde Merkez Bankası'nın döviz rezervleri açısından büyük önem taşıyor.

Söz konusu hesaplar zaman zaman tartışma konusu olsa da, Türkiye'den hızla döviz kaçışı yaşanan dönemlerde önemli bir konuma geliyor.