Yüce Allah Kur’an-ı Kerim’de, “Ben cinleri ve insanları, sırf bana kulluk/ibadet etsinler diye yarattım.” buyurarak insanların yaratılma sebebini açıklar. Onun için Allah’a iman eden her Müslüman, inancının gereği olarak O’na ibadet etmekle mükelleftir. İslam’ın farz kıldığı temel ibadetlerinden biri de hacdır. Hac, “Özel şartlar ile özel birtakım ibadetleri yerine getirmek için belli bir vakitte Mekke’de ki Kâbe’yi ziyaret etmek” şeklinde açıklanır.
SIKINTILARA HAZIR OLURLAR
Müminin hem malı hem de bedeniyle gerçekleştirdiği bir ibadet olan hac insanın bütün varlığını ilgilendirir. Külli bir teslimiyeti ifade eder.
“Kim Allah için hacceder de (Allah’ın rızâsına uymayan) kötü söz ve davranışlardan ve Allah’a karşı gelmekten sakınırsa, (kul hakkı hariç) annesinin onu doğurduğu günkü gibi (günahlarından arınmış olarak hacdan) döner.”,
“Hacılar ve umre yapanlar Allah’ın (evinini) ziyaretçileridir. Kendisine dua ederlerse dualarına icabet eder, On’dan bağışlanma dilerlerse onları bağışlar.”,
anlamındaki hadislerde de ifade edildiği gibi hacda yapılan dualar ve tövbeler kabul görür. Böylece bu ibadeti yerine getirenler edenler, işlemiş oldukları hata ve günahlarından arınarak hayata yeni bir canlılık ve şuurla dönerler. Hac ibadetinin temel gayesi ve hikmetlerinden biri insanların Allah'ın emri gereğince yurtlarını, ailelerini ve dostlarını, mallarını terk etmeye, bazı arzularına karşı koyup sıkıntıları göğüslemeye hazır olduklarını göstermeleridir.
BÜTÜN STATÜLER BİR KENARA BIRAKILIR
Hac esnasında yapılan bütün vazifelerin bir yansıması vardır. İhram giyen bir kişi, büründüğü kıyafetin kefene benzerliğinin şuurunda ve Kur’an’ın ifadesiyle takva elbisesine bürünmüş haldedir. İhram ayrıca, tüm imtiyazlardan uzak durmaktır. Onunla sosyal ve ekonomik statüler, makam ve mevkiler, üniformalar, zevkler, kültürler ve karakterler ve süsler bir kenara bırakılır. Eşitliği sembolize eden basit iki parça giysiden oluşur.
HER TÜRLÜ GÜNAH TAŞLANIR
Tavaf ise, her şeyin bir başka şey etrafında belli bir düzen içinde döndüğü ve insanın da bu kozmik düzenin bir parçasını teşkil ettiği şuurunu verir. Sa'y, Müslüman'ın sırf Allah istediği için katıldığı bir yürüyüştür; Müslüman bu sayede kendisi gibi aynı yola girmiş, aynı niyet ve duyguları taşıyanlarla beraber koşmanın ne demek olduğunu fark eder. Arafat'ta Rabb’ine yönelen insan O'nun huzurunda durmanın manasını anlar; üstünlüğün sadece takvada olmasının ne demek olduğunu kavrar. Temsili olarak yapılan şeytan taşlamayla ise her türlü gurur, kibir, mal, mülk, makam, şan, şöhret ve kısaca insanı şeytanın oyuncağı yapacak her türlü günah taşlanır ve onlardan uzaklaşılır.
ALLAH’A SÖZ VERİRLER
Özetle hac, her yıl dilleri, renkleri, ülkeleri, kültürleri farklı, fakat hedef ve gayeleri aynı, milyonlarca Müslüman’ın bir arada, hep birden ibadet edip Allah'a yönelmelerini, birbirleri ile tanışıp kaynaşmalarını, Müslümanların dertlerini görüşüp ortak çareler bulmalarını sağlar. Hac esnasında günlük giysilerinden soyunup ihrama giren Müslümanlar, ziyaret ve servetle böbürlenmemeyi, insanlar arasındaki eşitliği, ölüm ve haşri unutmamayı fiilen yaşar ve öğrenirler. İhramlı için konulan yasaklar kimseye, hatta haşerelere bile zarar vermeme, yaratıklara şefkat ve merhamet, zorluklara sabretme melekesi kazandırır. Böylece Hac farizasını eda eden kimseler, Allah'a kulluk vazifelerini ifa etmiş oldukları gibi çevresindekilere yararlı olma, hiç değilse zarar vermeme alışkanlığı kazanmış olurlar. Cemrelere taş atarak şeytanı, onun yolundan gidenleri ve her çeşit kötülüğü protesto ettiklerini gösterir ve Allah'ın gösterdiği yoldan gitmeye söz verirler.