Türkiye Tasarım Vakfı öncülüğünde ve Brumen Foundation ile Geleneksel Sanatlar Derneği iş birliğinde, unutulmaya yüz tutmuş beş Anadolu zanaatını önce Türkiye ardından tüm Avrupa’da tanıtmak ve yaşatmak gayesiyle yola çıkılan, “Kadim Anadolu Zanaatlarından Güncel Tasarımlara” projesinde mutlu sona ulaşıldı. Oldukça uzun, heyecanlı bir süreci ve pek çok aşamayı kapsayan proje, Anadolu topraklarının kültürel mirası olan geleneksel zanaatlardan seçilen sedef kakmacılık, çinicilik, keçecilik, taş işlemeciliği ve yorgancılık branşları üzerinde ilerleyerek zanaatının ustası beş ismi, daha önce bu zanaatlarla karşılaşmamış Avrupalı tasarımcılar ile birleştirdi. Projenin açık çağrısı üzerine tasarımlarını göndererek kıymetli ustaların yanında kısa bir süreliğine de olsa çırak olma fırsatını yakalayan tasarımcılar kendi ürettikleri on farklı eserle bu serüveni tamamladı.
ÜRETMEK İŞİN EN DUYGUSAL KISMI
USTAMIN İŞÇİLİĞİ İLHAM VERİCİYDİ
İsveç’ten gelen OnMateria tasarım stüdyosunun kurucusu Lola Buades ve İtalya’dan gelen tasarımcı Alice Guidi, çini ustası Alper Ergüler ile Kütahya’daki atölyesinde çalışmak üzere Türkiye’ye gelen iki isimdi. Tasarımcılar üç gün boyunca ustalarıyla birlikte çalıştı. Lola Buades, “SU” isimli karaf çalışması ile Osmanlı ibriklerini yeniden yorumladı. Tasarımcı Alice Guidi ise “Macchia” ismini verdiği tasarımda geleneksel malzeme ve renkleri kullanarak, İznik çinilerine adeta saygı duruşunda bulunan bir yan sehpa üretti. Üretilen tasarımlar arasında günlük hayata entegresiyle dikkat çeken bir diğer tasarım, taş ustası Halil Evcan ile çalışan Pia Matthes’in “Knitting Stone” isimli ayak ısıtıcısıydı. Almanya’dan gelen Matthes, bu tasarım ile birbirine zıt zanaatları ve farklı kültürleri bir nesnede toplayarak herkesi sıcaklığın etrafında bir araya gelmeye davet ediyor. Halil Evcan’ın ile çalışan bir diğer tasarımcı ise İrlanda’dan gelen Aleksandra Kowalczyk’di. Evcan ile çalışmanın çok büyük bir zevk olduğunu ve ustasının ilham verici olduğunu söyleyen Kowalczyk, “Genel olarak Türk sanatındaki geleneksel geometrik desenlerden ilham aldım. Ben de zaten geometrik şekiller ile çalışıyordum. Bunu taşla nasıl birleştirebilirim diye düşünerek bir tasarım ortaya çıkardım. Halil Evcan’dan çok şey öğrendiğimi söylemeliyim. Üstelik Halil Usta’nın benim önerilerime de çok açık olduğunu görmek beni mutlu etti” diyor.
GELENEKSELİ YENİDEN YORUMLADIK
Tasarımcı olarak mümkün mertebede bir şeyleri değiştirmek ve yeniliğe açmakla ilgilendiğini söyleyen Harijs Vucens, “Profesyonel anlamda ilginç gözükmek istedik. Gördük ki yorganlar yalnızca dikdörtgen ve kare formunda her zaman için yekpare ve tek parça halinde. Bunu değiştirebileceğimiz bir fırsat olarak gördük. Tasarıma delikler ekleyerek katlanıp döndürülebilecek bir form kazandırdık. Geleneksel olanı yepyeni bir şeye dönüştürdük diyebilirim” diyor.
ZANAAT İÇİN BİR ÖMÜR GEREK
Tasarımcılar, üç gün boyunca zanaat ustalarıyla birlikte iki boyutlu tasarımlarını gerçek hayata aktararak malzeme ile buluşturdular. Projede sedaf kakma ustası olarak yer alan Hüsamettin Yivlik, tasarımcılar ile çalıştıkları sürenin temsili olduğunu ve bu sürenin bir zanaatı hakkıyla öğrenmek için elbette yeterli olmayacağını söylüyor. “Bu zanaatlar için bir ömür gerek” diyen Yivlik, “Kadim Anadolu Zanaatlarından Güncel Tasarımlara” projesi sayesinde ustası bir elin parmaklarını geçmeyen zanaatların yeni jenerasyon ile buluştuğunun altını önemle çiziyor. Zanaat öğreniminde usta-çırak ilişkisinin esas olduğunu ifade eden Yivlik, sedef kakmacılığı ustası olan babasından öğrenmiş. Bir ustanın görevinin bildiği herşeyi çırağına öğretmesi, çırağın görevinin ise ustasına sabırla intisap etmesi gerektiğini söyleyen Yivlik, “Zamanı geldiğinde, boynuz kulağı geçmeli” diyor.
HEDEFİMİZ ZANAATLARI GELECEĞE TAŞIMAK