Türkiye’deki en büyük Türk-İslam mezarlıklarından biri olan Van’ın Gevaş ilçesindeki Selçuklu Mezarlığı alanında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle 2022’de başlatılan kazı ve restorasyon çalışması sürüyor. 1335’te inşa edilen ve Halime Hatun Kümbeti’nin de bulunduğu alanda yürütülen çalışmalarda, tahrip olan 100 mezar taşı restore edildi, 45 yeni mezar daha gün yüzüne çıkarıldı. Van Müzesi başkanlığında, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ercan Çalış’ın bilimsel danışmanlığında yapılan kazılarda, alanında uzman 25 kişilik ekip görev alıyor. Boyları 2,5 metreye varan, üzerlerindeki yazı ve geleneksel motiflerle ilgi çeken 750’ye yakın mezar taşının bulunduğu 50 dönümlük alanda yürütülen çalışmada, tahrip olan 100 mezar taşı restore edildiğini, şahideli (baş ve ayak kısmında üzerinde yazı ve süslemelerin yer aldığı dikili taşın bulunduğu mezar) ve şahidesiz 45 mezar ortaya çıkarıldığını anlatan Çalış, “Çalışmamız Van Valisi Ozan Balcı’nın girişimleriyle, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Geleceğe Miras Projesi’ne dahil edildi. Şu ana kadar 100 mezar taşını ayağa kaldırdık. Blokaj çalışmaları yapıldı. Kırılan, eğrilen, düşen taşlar restore edildi. Diğer önemli bir husus da pafta numaraları bulunmayan 45 mezarı gün yüzüne çıkardık. Bunlar toprak altındaydı. Topraktan adeta tarih fışkırıyor. Selçuklulardan bu zamana toprak altında gömülü halde kalan taşlar, uzman ekiplerimizce çıkarıldı. Kitabe ve süslemeleri akademisyenlerimizce çözümlendi” ifadelerini kullanıyor.
Çalışmalar sırasında önemli bulguların da elde edildiğini anlatan Çalış, “Yürüttüğümüz çalışmada Halime Hatun’un kardeşinin mezarını da bulduk. Bu önemli bir bulgudur. Bir şahidenin üzerindeki kitabeyi çözümledikten sonra mezarın Saltuklu Meliki İzzettin Saltuk’un oğluna, yani Halime Hatun’un kardeşine ait olduğunu tespit ettik” diyor. Kitabelerin çözümlenmesiyle daha çok bilgiye ulaştıklarını da açıklayan Çalış, “Mezar taşları Anadolu’nun bir Müslüman Türk yurdu olduğunu belgelemesi noktasında önem arz ediyor. Sayın Valimiz başta olmak üzere destek olan herkese teşekkür ederim” açıklamasını yapıyor.