Önemli bir hayat tecrübesine sahip olan ve zengin kişiliği ile tanınan tarih ve siyaset bilimcimiz Profesör Dr. Mim Kemal Öke ile korona öncesi ve sonrasını, filmlerini, tasavvufu konuştuk. Bir eğitmen olan Öke, sürecin eğitime etkisini değerlendirdi.
Yıllardır ekranlardan uzaktınız ancak güzel bir filmle, “Dilsiz”le yeniden izleyicilerle buluştunuz. Bununla ilgili nasıl tepkiler aldınız, ne gibi duygular yaşadınız?
Ekranlardan uzaktım, evet. Dinlendim. Dem’lendim herhalde. Aslında ‘drama’yı severim. Tiyatro tutkumdur. Lise, üniversite yıllarımda çok oynadım. Hatta İngiltere’de drama okumayı bile düşlemiştim. Sonra nereden çıktıysa (gülüyor) şu siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler okumak?! Hoş koronadan önce tek kişilik piyesle sahnedeydim: “Baba, sana bir masal anlatayım mı?” Nazlı’nın dilinden bir engelli bireyin öyküsünü, kızımla yaşadıklarımı aktarıyorduk.
Malum, durduk.
Sinema filminde oynamak… Hayal bile edemezdim. Mevlevi bir hattatı oynadım, “Dilsiz”de. Maceraperest ruhlu olduğum için, yönetmenimizin teklifine hemen evet dedim. Sonra panikledim; nasıl altından kalkarım diye. Ama, ‘asıldım’ işe. Ciddiyimdir. Disiplinli. Sonunda şükür herkes hoşnut kaldı rolümden. Semih Kaplanoğlu beyden bile ‘Aferin’ aldık hani.
Bu tür şeylerin devamı gelecek mi?
Tabii ki devam ettirmek isterim. Zaten iki film teklifi geldi. “Pause 2020”yi çektik. Tekliflere açığım (gülüyor) Ama gönlüm tarihi dizilerde. Tarihçiyim, ezelden, meslekten. Ee, bir de çocukluk var serde. Oynatın gayrı beni bir menkıbede. At da binerim, kılıç da savururum yani…
TASAVVUF MUHABBETİ SUNAR
Tasavvufa ilginiz var. İnsana manevi olgunluk kazandırmayı amaçlayan tasavvuf ve mevlevilik bu dönemde insanı nasıl bir içsel yolculuğa çıkarıyor? Sizce tasavvuf günümüz toplumuna neler kazandırabilir?
Tasavvuf… 30 yıldır bu ummanın içindeyim. Ne var ki, günümüzde maalesef cemaatler, tarikatlar, hatta dinin ta kendisi bazı mensuplarının yanlışları nedeniyle eleştirilmeye başlandı. Hatta, soğudu insanlar… O nedenle tebliğ değil, önce temsil devri diyorum. Tasavvuf kâmil insan yetiştirmeye taliptir. Akl-ı selim, kalb-i selim, zevk-i selim insanı. Günümüzün giderek koflaşan, kabalaşan, hatta nefretle dolan beşer’ini “medenî” kılmak için tasavvuf biçilmiş kaftandır diyeceğim, demek istiyorum.
İnsanlığın cinnet geçirdiği, kötülüğün arttığı, bencilliğin azdığı, sapıklığın nerede ise norm haline geldiği şu çağda şifadır tasavvuf. Safadır ruha…Sevginin cemresini atar yüreklere. Süfli’den Latif’e taşır bizleri.
Ancak, bu kadar çok postmodern mürşidin olduğu bir zamanda halvet farz oldu diyesi geliyor insanın içine.
Korona bir eşik sunuyor. İnsanlar “sonlama” mantalitesi ile, ya ne yaparsam kârdır diye her günahı meşru hale getirecekler, ya da ibret alıp, haydi nefsimizi tezkiye etme zamanıdır diye kendilerini murakabeye sokacaklar.İşte, tasavvuf, muhabbeti sunar.Lakin, şu ‘muhabbetizm’in tadı kaçırılmamalı. Sulandırılmamalı. İçi boşaltılmamalı. O nedenle, tasavvuf ehil olmayanlara sorulmamalı. Devir, sadece iyiliğe çağrı olsun.
BİLİMİ TELAFİ ETMEK ZORDUR
Dünya koronavirüs salgınının kıskacı içinde. Salgın her şeyi olumsuz etkiledi. Belki de en olumsuz etkisi eğitim alanında. Siz bir hoca, bir eğitmen olarak bu sürecin eğitime etkisini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Koronavirüs, yaptı yapacağını. Eğitim-öğretim kepenkleri kısmen indirdi. Evet, ama her zaman derim, bu iş sadece okulla sınırlı görülmemeli. Aileler zaten bu süreçte olmalıydılar hep. Uzaktan yapılıyor. Buna da şükür. Ama, yine arz ediyorum, öğrenci de okuma heveslisi olmalı. ‘Okula bağımlılık’ ne veliler ne de evlatları nezdinde bir husus olmamalıydı.
Uzaktan eğitim, tabii ki arzulananı vermez. Donuktur, soğuktur. Hele üniversite koşullarında. Üniversite dersane değildir. Spordur, sanattır, kulüplerdir. Bir özel sosyalleştirici, kültürleştirici havzadır. Ve bence de asıl önemli olan budur.
Bu kesildi, alındı hayatlarımızdan. Öğrenci ne kadar hocasına muhtaçsa, hoca da öğrencisine muhtaçtır.
Salgın biter. Devam edersiniz. Ama bilim öyle değil. Onu telafi etmek zordur. Ye’is yok, yine de. Vallahi ben derslerimi iyi hazırlardım. Uzaktan’ı da cazip kılmak için videoları, vd. malzemeleri de devreye soktum. Moralimi de sağlam tutup, Bismillah dedik.
Hoş, koronaya gelene kadar, eğitim sisteminden çok daha başka şikayetlerimiz olabilirdi; (gülüyor) ama onu açmayalım şimdi. Bilim-bilgelik farkı gibi dertlerimiz var, ama üniversitelerde…
KORONAYI AFFETMİYORUM
Down sendromlu bir çocuğunuz var ve onun eğitimi sizin için son derece önemli. Ancak şartlar onu okuldan, arkadaşlarından uzaklaştırdı. Bu durum çocuğunuza ve aile bireyleri olarak sizlere nasıl yansıdı? Bu salgın çocukların, gençlerin geleceklerini nasıl etkileyecek?
Nazlı 30 yaşında ablası. Ama 15 yıldır aynı görüntüde. Eskiden birlikte yürürken, “baba-kız” derlerdi. Şimdi “dede-torun” diyorlar. (Gülüyor)
İlköğretimini bitirdi. Bir özel okuldan musiki eğitimi aldı. Şimdi enstrüman eğitimimiz ve korolarımız vardı gittiğimiz. Durdu, üzüntüyle kaydedeyim. Ancak, evde eşlik ediyoruz. Her gece…Ne var ki haklısınız, rehabilitasyon merkezleri -korona dolayısıyla- bir şekilde kapatıldı. Özel çocuklar için şarttır bu!
Telafisi imkansız. Aileler çocukları zaptedemiyor evlerde. “Mimterapi” videolarımızla Youtube üzerinden, bilabedel evlere hizmet yaptık. Müzik terapi açısından. Koronayı affedemiyorum. Bize iyilik yapma sürecimizi durdurdu. Devlet koruması altında öksüz-yetim-engelli çocuklara müzik terapi veriyorduk. Yararlı Ceylanlar Kulübü olarak. Onlarla coşuyor, onlarla onların sayesinde rehabilite oluyorduk. Onlarla konserler verip, insanoğluna aslını hatırlatıyorduk. Durdu. İnsanlar içine kapandı. Şimdi kurallar dahilinde tekrar başladık. Ama, işte sorun bu. Korona bencil kıldı… Diğergamlık unutuldu. İyilik yapmak devre dışı kaldı. Çocuklara, gençlere bu hatırlatılmalı…
Kitaplar mürşidim oldu
Siz, çocukluğunuzdan itibaren fırtınalı bir hayat yaşadınız. Aile büyüklerinizin tanınan simalar oluşu, aile yapınız sizin hayatınıza yön verirken aldığınız kararları ne yönde etkiledi?
Bu Mim Kemal Öke’nin mim’i farklı! Hani derim ya ben, sorunca bana tasavvuf nedir diye: “tasavvuf; “mim”dir. Muhabbet ilmini marifete dönüştürme kemalatı…”
Dedem ayrı bir vakıa. O kadar çok dedelerim meraklı ki, bir de öbür dedem var. Ekrem Hayri Üstündağ. Demokrat Parti’nin kurucusu. Fikren, mizacen ona daha yakınımdır ben. Tanıyamadım onları. Zaten aileden de sıkıntım vardı. Anne baba, hayat tarzları itibariyle benim beklentilerimin dışındaydı. Modellerim olmadı. Kitaplar mürşidim oldu. Ben masal, menkıbe, mesnevilerle büyüdüm. Onlardan edindim karakterimi. Kahramanım vardı; Turgut Reis. Onun güvertesinde çıktım hayata. Açıldım ummana. Tasavvufi alem de buna dahildir. Kaldı ki 18’imde yurt dışına gittim. Gidiş o gidiş!..
Bu arada bana sorarlardı “En sevdiğin kitabın hangisi?” “Daha yazamadım” derdim. Yazdım! “Biat” İşte, orada saklı bir biyografim, insan telakkim, medeniyet tasavvurum saklıdır. “Zamane Dervişi”ni tanımak isteyenler, buyursunlar güverteye.