Sumbas ilçesi Mehmetli Beldesi sınırları içerisinde bulunan oldukça dik ve sarp bir kayalığın üzerine kurulan Çem Kalesi, bilim insanları tarafından henüz çözülememiş yazılı metinleri ile gizem barındırıyor. Kale surlarının 3 farklı noktasında bulunan kitabelerde hangi medeniyet tarafından kullanıldığı bilinmeyen alfabe ile yazılmış yazılı metin bulunuyor.
Yapılan çalışmalarda şu ana kadar alfabenin hangi medeniyet ve millet tarafından kullandığı ve kitabede ne yazdığı çözülmüş değil.
Çem Kalesi'ndeki yazılı metinlerin dünyada çözülememiş ender yazıtlardan olduğunu belirten Araştırmacı Tarihçi-Yazar Yurdaer Yanık, "Dünyada henüz çözülememiş gizemli alfabe çözülürse Çukurova tarihi baştan yazılır" dedi. Yanık, "Çem Kalesi bölgede ticaret yolunun üzerine kurulmuş, oldukça korunaklı bir Ortaçağ kalesidir. Osmanlı döneminde Vannos Kalesi olarak bilinir. Kale surlarında devşirme taş olarak kullanılmış 3 ayrı kitabe var ki şu ana kadar gizemi çözülemedi. Hangi dilde yazıldığı belli olmayan metinlerde ne var bilmiyoruz. Bilim insanlarını, akademisyenleri buraya davet ediyorum. Metindeki harflerin bazıları İskit Türklerinin kullandığı alfabedeki harflere benziyor ama İskit alfabesi değil. Bazı harfler ise Göktürk alfabesine benziyor. Buradaki yazılı metin çözülürse Çukurova tarihi baştan yazılır" şeklinde konuştu.