6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli meydana gelen iki büyük deprem, 11 ilde büyük yıkımlara yol açtı. On binlerce bina yerle bir olurken, 50 binden fazla kişi de hayatını kaybetti. Yıkık ya da ağır hasar gördüğü tespit edilen yaklaşık 350 bin konut dolayısıyla yaklaşık 20 milyar dolarlık bir inşaat maliyeti ortaya çıktı. Asrın felaketi olarak nitelendirilen depremin toplam maliyeti ise 105 milyar dolar olarak hesaplandı. Hükümet, depremin yaralarını sarmak için bütçe imkânlarını seferber etmiş durumda. Devletin şimdiye kadar yaptığı harcamaların toplamına ilişkin rakamı Hazine ve Maliye Bakanlı Mehmet Şimşek, açıkladı. 1 Aralık 2024’te konuşan Şimşek, “Bugünkü fiyatlar ile son iki yılda deprem için yaklaşık 2,6 trilyon lira harcadık” dedi.
Depremin üzerinden 45 gün geçmeden ilk temeller atıldı ve üç ayın sonunda 180 bin konutun inşasına başlandı. Depremden etkilenen ailelerin yeni yuvalarına kavuşması için ihale süreçleri hızla tamamlanarak, 11 ilde yüzlerce şantiye kuruldu. Devlet burada hızlı bir refleks göstererek vatandaşlara yeni konutlarını teslim etti ve etmeye de devam ediyor. Bunun yanında, süreç boyunca işletmelere, esnafa birçok hibe ve destek de verildi.
HANGİ İLDE KAÇ KONUT TESLİM EDİLDİ?
Deprem şehirleri hem sosyal hem de ekonomik olarak toparlanıyor. Ağır yıkıma uğrayan şehir merkezleri hazırlanan projelerle yeniden ayağa kaldırılıyor. Biz bu haberi hazırladığımızda resmi olarak açıklanan konut ve iş yeri teslimat rakamı 155 bin 124 adetti. Bu teslimatların illere göre dağılımı şöyle: Adana 3 bin 872, Adıyaman 24 bin 625, Diyarbakır 7 bin 98, Elazığ 5 bin 481, Gaziantep 20 bin 888, Hatay 32 bin 160, Kahramanmaraş 27 bin 398, Kilis bin 929, Malatya 19 bin 751, Osmaniye 5 bin 410, Şanlıurfa 6 bin 512.
TESLİM EDİLEN EV VE İŞ YERİ SAYISI 201 BİNİ AŞTI
Her ay anahtar teslimatı yapıldığı için aralık ayı sonunda; teslim edilenlerle birlikte 2024 yıl sonu itibarıyla bu rakamın 199 bin 20’si konut, 2 bin 668’i iş yeri olmak üzere 201 bin 688 bağımsız bölüme çıkarılması hedefi var. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan aldığımız bilgilere göre; yıl sonuna kadar teslim edilecek konut ve iş yeri sayısı Adana’da 6 bin 680, Adıyaman’da 30 bin 53, Diyarbakır’da 7 bin 391, Elazığ’da 7 bin 11, Gaziantep’te 24 bin 191, Hatay’da 44 bin 227, Kahramanmaraş’ta 39 bin 136, Kilis’te 2 bin 852, Malatya’da 27 bin 343, Osmaniye’de 5 bin 632, Şanlıurfa’da ise 7 bin 172’ye yükselecek. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı; TOKİ Başkanlığı, Emlak Konut Genel Müdürlüğü, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü ve Kentsel Dönüşüm Başkanlığı iş birliğiyle deprem bölgesindeki ev ve iş yerlerini yeniden inşa ediyor. Deprem bölgesindeki köylerde 2 bin 952, şehirlerdeki 174 ayrı alanda bulunan toplam 1.900 şantiyede, 160 bin işçi afet konutlarının inşası için çalışıyor. Deprem bölgesindeki 11 ilde 2025 yılı sonunda ise 416 bin 960’ı konut, 36 bin 23’ü ticari ünite olmak üzere toplam 452 bin 983 konut ve iş yerinin teslimatının tamamlanması hedefleniyor.
Afetin değil huzurun adresi olacak
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, aralık ayında deprem bölgesindeki 11 ilde konutların teslimatına ilişkin son rakamları açıkladı. Bakan Kurum, şu mesajı paylaştı: “2025 yılının sonunda asrın felaketini yaşayan 11 ilimiz artık afetin değil huzurun, umudun ve güvenin adresi olacak. Şehirlerimiz, Türkiye Yüzyılı’nın mührünü taşıyacak. 155 bin konutu sahiplerine teslim ettik, yıl sonuna (2024) kadar 200 bin, 2025 yılı sonunda 452 bin 983 konutu teslim edeceğiz.”
6 kalemde dönüşüm desteği
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı; 6 Şubat depreminin vurduğu 11 ildeki inşa desteğinin yanı sıra “Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi” ilan edilen 18 il (Kahramanmaraş, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa, Sivas’ın Gürün ilçesi, Bingöl, Kayseri, Mardin, Tunceli, Niğde ve Batman) için de depremzede hak sahiplerine ‘Yerinde Dönüşüm Desteği’ sunuyor. ‘Yerinde Dönüşüm’ desteği kapsamında şehirlerde 17 bin 767 konut, köylerde 10 bin 919 köy evi olmak üzere toplam 28 bin 686 konut için Kentsel Dönüşüm Başkanlığı tarafından 15,5 milyar TL destek tahsis edildi. Deprem bölgesindeki konutlara 750 bin TL hibe, 750 bin TL kredi ve vatandaşların proje hazırlığı yaparken kullanabilmeleri için 40 bin TL proje desteği alabiliyor. İş yerlerine ise 400 bin TL hibe, 400 bin TL kredi ve yine 40 bin TL proje desteği veriliyor. Ahırlı konutlar için 750 bin TL hibe, 1 milyon TL kredi ve 40 bin TL proje desteği sağlanıyor. İlk konut ve iş yeri için Yerinde Dönüşüm desteklerinden faydalanan vatandaşlar ikinci ve üçüncü konut/iş yeri için de 40 bin TL proje desteği ve kredi imkanından faydalanabiliyor.