Nasıl Sezai Karakoç''un Monna Rosa''sı on yıllar boyunca Mona Roza namıyla elden ele dolaştıysa Nuri Pakdil''in Anneler ve Kudüsler''i de kitaplaşmadan önce elden ele öyle dolaşıyordu. Nitekim Turan Koç''un 2004 yılında yayınlanan Hece Dergisi''nin Nuri Pakdil özel sayısında kaleme aldığı yazı, kitabın önceki macerasını özetler. Edebiyat Dergisi''nde çoğu Ebubekir Sonumut müstearıyla yayınlanan şiirler, Nuri Pakdil''in 42. kitabı olarak okuruyla buluştu. (Her şiirin sonuna derginin hangi sayısında hangi müstearla yayınlandığı bilgisini veren editöryel titizliği de bu vesileyle kutlamak isterim.)
Bir Nuri Pakdil şiirinin en ayırt edici iki vasfı ''ses ve öfke''dir. Dilin en yalın haliyle eylem yapar gibi hatta devrim yapar gibi yazar Pakdil. Tıpkı denemelerinde ve tiyatro oyunlarında olduğu gibi…Pakdil''in dergi çıkartırken de, yazarken de, kitap yayınlarken de esas meselesi, sadece bir sorumluluk bilincini aşılamak değil o sorumluluk bilincini bütün ağırlığıyla yaşamaktır. Pakdil''in şiire yüklediği bu sorumluluk şiirden taviz verdiği anlamında yorumlanmamalı. O yazdığı türün estetik yükümlülüklerini de aynı sorumluluk ve bilinçle taşımaya da taliptir. Pakdil''de poetik farklılık da politik farkındalık da biri diğerine yeğ tutulmadan at başı koşturulur.
İŞİ DEVRİM YAPMAK OLAN KALEM
Arınmışlık, fazlalıklardan azat olmuşluk Pakdil''in hayatının başat unsurlarından bir diğeridir. Nitekim Nuri Pakdil''in ''Herşeyi attım üzerimden Elimde bir kitap kaldı'' mısraları onun şiirinin ve hayatının rafineliğini yansıtır. Nehirlerde birbirine çarpa çarpa pürüzlerinden arınan taşlar gibi Pakdil''in şiirlerinde de kelimeler birbirine çarpa çarpa çapaklarından azade olurlar. Sükût Suretinde adlı kitabında yer alan şiirlerine şiirin kaçıncı yazılışı olduğuna dair notlara göz atanlar kelimelerin çarpışmasına şahit olabilirler. (Örneğin Sükût Sureti''nde yer alan ''Tohumlar'' isimli şiirin 387. yazılışıdır: ''Atılacak bir sonraki adım ka- / dar güzeldir sessiz tek gece bile''ye ulaşıyor. Bir beyitten ibaret olması 387 sayısına farklı bir boyut katacaktır elbette.)
Pakdil''in öfkesinin kaynağını ve hedefini ise ''Benim işim/devrim/ yapmak'' mısralarında bulabiliriz. Nuri Pakdil''in şiiri, esasen mazlum milletlerin yanında yer almayı öngören bir ''DağDuruşu''dur. (Not: Dizgi düzelti yanlışı yok: DağDuruşu.) Pakdil''in öfkesinin kıblesi ise Kudüs''tür. Kudüs''ün Pakdil için ayrı bir anlamı vardır. Yaşadığımız çağda İslam dünyasında işlenen her zulümün simgesi Kudüs''tür esasen. Nitekim Bilal Can bir yazısında Necip Fazıl için Büyük Doğu, Mehmet Akif için Asım''ın nesli ne ise Pakdil için de Kudüs odur yorumunu yapar.
Saatini Kudüs''e ayarlayan Pakdil, İslam coğrafyasında olanları adım adım takip eder. Kudüs, Pakdil için hayati bir önem taşır. Kitaba ismini veren Anneler ve Kudüsler şiiri Pakdil''in bütün sanat, aksiyon ve fikir dünyasının muhtasar bir özeti gibidir. ''Yürü kardeşim/Ayaklarına bir Kudüs gücü gelsin'' mısralarıyla Pakdil yaşamakla yazmanın biri tercih edilmesi gereken iki şık olmadığını eylem/yazı/şiir/hayat dörtlüsünün birbirinden ayrılmaz bir bütün olduğunu ifade etmekle kalmaz ''yürü'' ihtarıyla çıkış yolunu da gösterir. Annelerin çocuklarından birer Kudüs yaptıkları, babaların içlerinde birer Kudüs canlandırdıkları günler için yazılmıştır bu şiir.
''İnsan
soyaçekim
göğe yansır umudu
baktıkça aynada
Ve çocuk gülünce
ışır el-aksâ
el-aksâ bilir ki
çocuk koyacak o taşı
Ki biraz kirazdır ki biraz silâhtır
çocukların
gözleri
parmakları
Getirince baba
kudüs''ü özümseyen ekmeği
yeniler anne andını
kirazın ve silâhın üstüne''
KUTSAL EKMEK, KUTSAL EMEK, KUTSAL EL
Pakdil, ''Batıya baka baka boynu tutulan'' Türkiye''ye kıbleyi göstermeyi amaçlar. Eline aldığı her gazeteyi satır satır tarayıp, Ortadoğu''ya Kudüs''e dair haber arayan Pakdil için devrimci olmak yazar olmaktan her zaman daha önceliklidir. Onun için Edebiyat dergisi ''kirli siyasa''nın dışında ve ''kirli mülkiyet zebanileri''ne karşı ''KUTSAL EKMEK, KUTSAL EMEK, KUTSAL EL''in kurduğu bir gerilla birliğidir. Anneler ve Kudüsler''de yer alan şiirleri de bir gerilla birliği gibi değerlendirebiliriz. Zaten Bir Yazarın Notları''nın 3. cildi ''Bu kitabı da namluya sürün!'' direktifiyle biter. Çünkü ''Sanatla başladı yurdumuzda yabancılaşma; gene sanatla kalkacağız ayağa.'' diyen Pakdil''e göre ''Sanatla Kudüs rüzgarları estirmeli''dir. Anneler ve Kudüsler o rüzgarın örneği şiirlerle yüklüdür.
Nuri Pakdil, Bir Yazarın Notları''nda ''İnsan! Seni savunuyorum sana karşı!'' ihtarında bulunuyordu. Anneler ve Kudüsler o büyük cephenin önemli siperlerinden biri olarak Pakdil kitaplığındaki yerini aldı.
Kitabın Künyesi:
Anneler ve Kudüsler
Nuri Pakdil
Edebiyat Dergisi Yayınları
2014
140 Sayfa