‘’, ‘Bademcik ameliyatı sonrası vücut fonksiyonlarını kaybetti’ ya da ‘Bademcik ameliyatı oldu 5 aydır komada’… Evet, zaman zaman haberlerden izlediğimiz, gazetelerden okuduğumuz bu haberler bademcik ameliyatının sonuçlarından bazıları.
Peki, toplum tarafından kolay bir operasyon olarak kabul gören bademcik ameliyatı gerçekten de bu kadar riskli mi? Ameliyatı yapan cerrahın işin ehli mi olması gerekiyor?
Yenisafak.com olarak bademcik ameliyatına dair merak edilenleri işin uzmanına sorduk. Medipol Mega Üniversite Hastanesi Kulak Burun Boğaz Bölümü’nden Doç. Dr. Muhammed Fatih Evcimik, çocuklarını ameliyat ettirmek isteyen ailelere bir nebze de olsa yol gösterdi.
Doktor da hastane de gerekli donanıma sahip olmalı
Bademcik ameliyatını işin ehli bir doktor yapmaz ise sonuçları neler olur?
Ülkemizde bademcik ameliyatları Kulak Burun Boğaz hekimleri tarafından yapılıyor. Mezun olma aşamasında bir KBB uzmanı asistanlık eğitim sürecinde bademcik ameliyatı yapabilir liyakatiyle fakülteyi bitirebiliyor. Bunun yanı sıra oluşabilecek her türlü komplikasyonu da yönetebilecek donanımda oluyor. Dolayısıyla bu kişinin mutlaka ehil olması ve oluşabilecek komplikasyonu da yönetebilecek kabiliyette olması gerekiyor. Görev aldığı hastanenin de bu kabiliyeti gösterebilecek donanıma sahip olması gerekiyor.
Tüm dünyada en sık yapılan ameliyatlardan biri
Bademcik ameliyatı herkesin sandığı gibi kolay mı yoksa son yaşanan vakalardan yola çıkarsak zor bir ameliyat mı?
Kolay bir ameliyat gibi görünen bademcik ameliyatı aslında içinde birçok riski barındırıyor. Yapılan vaka sayısına baktığımızda da tüm Türkiye’de ve dünyada en sık yapılan ameliyatlar arasında yer alıyor. Ama bazı komplikasyonlar maalesef yaşanabiliyor. Fakat toplam vaka sayısıyla kıyasladığımız zaman bu oran oldukça düşük. Örneğin; nasıl yaya olarak trafik kazasına maruz kalma oranımız oldukça düşük ise aynı şekilde burada da toplam vaka sayısına kıyasladığımızda aslında oran düşük. Fakat riskli bir ameliyat mı? Evet, riskli bir ameliyat.
Cerrahi müdahale sonrasın en büyük risk kanama
Riskleri neler?
Ameliyatın risklerini 3 gruba ayırabiliriz; birincisi hastaya ait riskler, ikincisi cerrahiye bağlı riskler, üçüncüsü de anesteziye bağlı riskler. Hastaya ait riskler: Hastanın ameliyata uygun olmaması. Örneğin bir enfeksiyon durumunun olması. Kanama, pıhtılaşma probleminin yaşanması ya da anesteziyi kaldıramayacak ek bir hastalığının olması. Bu tarz durumları mutlaka ameliyat öncesinde tetkik etmek gerekiyor. Pıhtılaşma değerleri normal mi? Anemi var mı yok mu gibi. Sonuç olarak ameliyata hazırlamadan önce hastanın aktif bir enfeksiyonu var mı yok mu; varsa önce bunun tedavi edilmesi ve daha uygun şartlarda ameliyata alınması en doğrusu oluyor. Cerrahiye bağlı risklerden söz etmek gerekirse, cerrahi müdahale sırasındaki en büyük risk, kanama riski. Kanama riski, cerrahi müdahale sonrasında da en büyük risklerden. Bu konuda aileye bilgi verilmesi gerekir. Ameliyat yapılırken bu hususa mutlaka çok dikkat edilmeli. Kanayacak bölgenin çok iyi kontrol altına alınması ve o şekilde hastanın uyandırılması gerekir. Bunun haricinde ağrı yine en sık karşılaştığımız sıkıntılardan birisi. Buna ek olarak uzun vadede geçebilen durumlardan bir takım yapışıklıklar olması, konuşma bozukluğu, tatma bozukluğunu da sayabiliriz. Ama yine de cerrahi alanın çok fazla geniş olmaması, çevre dokulara zarar verilmemesine dikkat edilmesi gerekli. Anesteziye bağlı risklerden bahsedelim. Anestezik maddelere, ilaçlara bağlı bir takım yan etkilerin hastada oluşabileceğini bilmemiz gerekiyor. Bu da maalesef riskler arasında bulunuyor.
Hastanenin donanımlı olması çok önemli
Aileler çocuklarına bademcik ameliyatı yaptırması gerektiğinde nelere dikkat etmeleri gerekiyor?
İlk olarak bu konuda tecrübeli bir doktor olması tabii ki en önemli şart. Ayrıca yapılan hastanenin de tam donanımlı olması gerekiyor. Örneğin; bir komplikasyon meydana geldiği zaman; hastanenin, bu komplikasyonu yönetebilecek donanımda ve yönetebilecek bir tecrübede cerrahın da olması gerekiyor. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de bu ameliyatı sadece KBB doktorları yapıyor. Diyelim ki bir kanama oldu; mutlaka çocuğun hastaneye ulaşabilecek durumda olması gerekiyor ilk günler için. Aynı şekilde cerrahın da hastanede bulunması gerekir. Tekrardan müdahale etmek durumunda kalınabilir. Bazen yoğun bakım şartları uygulanabilir. Ek bir tedavi gerekebilir. Onun için hastanenin donanımlı olması bu konu da çok önemli.
Ameliyat için kriterler neler?
Ameliyat için tüm dünyada kabul görmüş bir kriter yok. Ameliyat endikasyonu açısından iki önemli başlık vardır. Birincisi: Çocuğun solunum sıkıntısı yaşayıp yaşamadığı. Eğer solunum sıkıntısı yaşıyorsa yani gece ağızı açık uyuma, horlama, ağız kokusu, bazen uykuda birkaç saniye nefes durması dediğimiz apne durumu, yatakta sürekli dönmeler, uyku esnasında baş-boyun terlemesi ve özellikle büyüme gelişme geriliği ameliyatı gerekli kılıyor. Bir diğer neden ise sık enfeksiyon. Özellikle bir yıl içerisinde 56’dan daha fazla enfeksiyon geçiriyorsa ve yapılan takiplerinde bademcik iltihabına bağlı olduğu ortaya çıkıyorsa bu çocuklarda da bademcik ameliyatı öneriyoruz.
3 yaş altı için tavsiye edilmiyor
Hangi yaş aralığındaki çocuklar bu ameliyat için hazır değildir?
Genellikle ciddi bir problem yoksa 3 yaş altına çoğu zaman anestezi vermek istemiyoruz. Çünkü yapılan birtakım çalışmalarda çocukların kognitif gelişim ve anestezi yaşı arasında bir ilişki ortaya çıkmış durumda. Biz onun için mümkün olduğu kadar, eğer apne durumu varsa ve ciddi bir enfeksiyon durumu varsa, çocuğun büyüme ve gelişimine ciddi bir olumsuzluk getiriyorsa tabii ki 3 yaş altı da ameliyat olabilir. Hatta bir yaşında bile ameliyat olabilir. Ama takip edilebilecek şikâyetler varsa 3 yaşını bekliyoruz.