Barış Sarayı'nın idaresini sağlayan Carnegie Vakfı ile Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokol kapsamında 161,5 metrekare büyüklüğünde ve 700 kilogram ağırlığındaki Hereke halısı geçen yıl mayıs ayında Aksaray Müzesi'ne getirildi.
Yapılan incelemelerin ve çalışmaların ardından halı, restorasyon işlemlerinin yapılacağı Sultanhanı ilçesine götürüldü.
Burada, 8 kişilik ekipçe restorasyonu tamamlanan ve ahşaptan yapılan bir malzemeyle korumaya alınan halı, restorasyonunda görev alan ustalar tarafından tıra yüklendi. Tır daha sonra arkasından su dökülerek, Hollanda'ya uğurlandı.
Sultanhanı Belediye Başkanı ve halı restorasyon uzmanı Fahri Solak, Sultanhanı ilçesinin "halı doktorlarının" yaşadığı yer olarak anıldığını söyledi.
İlçede büyüklü küçüklü 50 halı tamir atölyesinin bulunduğunu aktaran Solak, şöyle konuştu:
"İlçemizdeki ustalar dünyanın en önemli yerlerinin halılarının restorasyonlarını tamamladı. Ülkemizde de Dolmabahçe Sarayı'nın ve Çankaya Köşkü'nün halıları buradaki ustalarca restore edildi. Bu Hereke halımız için 2015 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileriyle birlikte Hollanda'ya gittik. Pandemi ve diğer olumsuzluklar yüzünden biraz gecikti ancak 1 yıl önce halımız Aksaray'a geldi. Biz de 1 yılda restore işlemlerini tamamladık. Bizim için çok büyük bir proje. Bu halımız bu topraklarda dokundu, 100 yıl sonra tekrar yapıldığı topraklara gelerek restore edildi. Bizim için çok büyük bir prestij oldu."
Aksaray İl Kültür ve Turizm Müdürü Mustafa Doğan ise Aksaray'ın seyyahların anlatımlarında ve tarihi kayıtlarda dokumalarıyla öne çıkan bir il olarak göründüğünü ifade etti.
Kentin bu özelliğinin son dönemlerde tekrar ön plana çıktığını vurgulayan Doğan, "Özellikle Sultanhanı ilçesindeki ustalarımızın marifetleri ve becerileri sayesinde Hereke halımızın da burada restore edilmesi sağlandı. Bu proje ilimizin tanıtılması açısından da son derece güzel bir çalışma oldu. Sultanhanı ilçesi halı restorasyon merkezi olduğunu bir kere daha kanıtladı." diye konuştu.
"Halımızdaki bozulmaları daha iyi görebilmek için hayali 280 parçaya böldük"
Nevşehir Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı Müdürü Hatice Temur Yıldız da Hereke halısının restorasyon işlemlerini tamamladıkları için çok mutlu olduklarını belirtti.
Restorasyon projesinde 8 aşamalı bir çalışma yürüttüklerini aktaran Yıldız, şöyle devam etti:
"Bu programda çok farklı disiplinler bir arada çalıştı. İlk olarak arşiv araştırmasıyla başladık. Osmanlı Dönemi'ne ait önemli belgelere ulaştık. Halımızdaki bozulmaları daha iyi görebilmek için hayali 280 parçaya böldük. Yapılan çalışmaların ardından halımızda 15 bölgenin hasarlı olduğunu tespit ettik. Bu hasarlı bölgeler dijital ortama aktarıldı. Halımızın ipleri ve renkleri Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumunda analiz edildi. Bütün bu çalışmaların ardından ustalar ipleri geleneksel boyama teknikleriyle renklendirdi. Toplamda halımızda 15 farklı renk kullanıldı. Büyük bir hassasiyet ve dikkatle halımızın atkıları, çözgüleri ve düğümleri ilmek ilmek işlendi. Düğümlerin neredeyse hepsini kontrol ederek restorasyon çalışmasını tamamladık. 100. yılda barış düğümleri atılarak onarılan Hereke halımızı daha uzun yıllar barışa hizmet etmek üzere uğurlamanın gururunu yaşıyoruz."
"İlmekler birbirine çok yakın olduğu için bizi biraz zorladı"
Halının restorasyon çalışmasında bulunan Ali Neşeli ise 15 yıldır bu işi yaptığını ve daha önce bu kadar büyük bir halı görmediğini söyledi.
Halı ilk açıldığında çok şaşırdığını ve heyecanlandığını belirten Neşeli, şunları kaydetti:
"Türk halısı olduğu için gurur da duydum. İlk dokunduğumda ise 'Acaba hangi usta dokumuştu zamanında?' diye düşündüm. Türkiye'de dokunan güzel halımızın tekrar restore için bize gelmesi bizleri sevindirdi. Restorasyon çalışması sırasında bizler halımızın tarihi yapısına zarar vermemek adına çok özverili bir çalışma ortaya koyduk. İşçilik ve kalite açısından çok güzel bir halı ve oluk sistemi ile dokunmuş. Bu sistemde ilmekler birbirine çok yakın olduğu için bizi biraz zorladı. Halımızın Barış Sarayı'nda dünya barışına hizmet edeceği için çok mutluyuz."
Cuma Solak da dünya barışı için dokunan Hereke halısını bir asır sonra restore ederek yerine göndermenin mutluluğunu ve gururunu yaşadığını kaydetti.