Suriye'de 61 yıllık Baas rejimi sona erdi.
Beşşar Esed'in devrilmesiyle Suriye, özgürlüğüne kavuştu ve geçmişte yaşanılan acıların hesabını sormanın peşine de düştü.
Your browser doesn't support HTML5 video.
Bu kapsamda Türk insan hakları savunucuları ve avukat Gülden Sönmez ile Cihad Gökdemir de harekete geçerek Esed'in ve sorumluların yargılanması için hukuk mücadelesi başlattı.
Suriye'nin başkenti Şam'da bulunan Adliye Sarayı'nın önünde basın açıklamasında bulunan avukatlar, 2017 yılında Hollanda Lahey’de bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM), Suriye’deki savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan dolayı Beşşar Esed ile birlikte üst düzey sorumlu siyasi ve askeri kişilerin yargılanması için bir süreç başlattıklarını belirtti.
Hazırlık süreci 1,5 yıl sürdü
Suriye, Türkiye, Ürdün ve Avrupa gibi dünyanın farklı ülkelerinde bulunan her yaştan erkek ve kadın bin 183 Suriyeli mağdurun UCM'ye başvurmaları için kendilerine yeki verdiğini ifade eden avukatlar, 1,5 sene süren hazırlık sürecinde her bir mağduru yüz yüze saatlerce dinleyerek dosyalarını oluşturduklarını söyleyerek, "Müvekkillerimiz arasında, Sednaya Cezaevi yanında, 215 ve 235 (Ferağ Filistin) gibi istihbarat sorgu şubelerinde işkence görmüş ve tutulmuş olanlar, hayatını kaybedenlerin yakınları, varil ve misket bombalarıyla şehit olanların yakınları ya da bu bombalardan yaralananlar, işkence görenler başta olmak üzere her türlü savaş suçu mağdurları bulunmaktadır." dedi.
Esed ve sorumlular hakkında soruşturma başlatıldı
Avukatlar daha sonra ise müvekkillerinin elindeki delilleri, Suriyeli ve uluslararası insan hakları kuruluşlarının rapor ve delilleri ve açık kaynak delilleri karşılaştırılarak titiz bir çalışma sonrasında sınıflandırarak dava dosyalarını tamamladı.
Avukatşar Sönmez ve Gökdemir, 7 Mart 2019 tarihinde uluslararası hukukçuların da yer aldığı bir ekiple birlikte 533'ü kadın, 650'si erkek olmak üzere toplam bin 183 mağdur adına UCM'ye başvurdu.
Başvuruyla birlikte UCM'de Beşşar Esed ve 17 üst düzey askeri komutan, istihbarattan ve işkencelerde sorumlu olan kişiler hakkında soruşturma başlatıldı.
UCM'ye "Esed'e tutuklama kararı çıkarın" çağrısı
Yaptıkları kamuoyu açıklamasında başvurudan bu yana geçen sürede Suriye'de devam eden savaşla ilgili dengeler ve koşullar nedeniyle mahkemede dosyalarının açık olarak beklemede kaldığını belirten avukatlar, 8 Aralık 2024'te Esed'in devrilmesiyle rejimin Suriye’de işlediği insanlığa karşı suçlar ve savaş suçlarının dünya kamuoyunun önüne tüm çıplaklığıyla serildiğini belirtti.
Türk insan hakları savunucuları ve avukat Gülden Sönmez ile Cihad Gökdemir, yaptıkları açıklama ile UCM savcısına, ivedilikle mahkemedeki mevcut dosyaya dayanarak Beşşar Esed ve üst düzey sorumlular hakkında acilen tutuklama kararı çıkarılması yönünde çağrıda bulundu.
"Acilen yargılama başlatılmalıdır"
Suriye’ye bir heyet göndererek yerinde inceleme ve tetkiklerin yapılması gerektiğini de belirten avukatlar, "Son zamanların en korkunç sistematik işkence, tecavüz, kitle imha silahları ve kimyasal silahların kullanıldığı bu korkunç savaşta, savaş suçlularını tüm insanlık ailesinin önünde mağdurların adalete erişimi için yargılama acilen başlatmalıdır." dedi.
Öte yandan avukatlar, Suriye’deki başkaca mağdurların UCM'ye bireysel başvurular yapıp mevcut dosyaya dahil olmaları için Suriye’deki hukukçu meslektaşları ve yetkili kurumlarla iş birliği amacıyla birçok temaslarda bulunduklarını da söyledi.
Ellerinde delil bulunan herkesi davaya müdahil olmaya çağırdılar
Bu konuda ellerinden gelen tüm yardımlaşma ve iş birliğine açık olduklarını beyan eden avukatlar, "Esed rejiminin işlediği her türlü suç hakkında her kişi, kurum ve STK’yı elinde bilgi, belge, görgü, delil ne varsa tarafımıza ulaştırmaya veya hazırlayacakları dilekçe ve ek delillerle UCM’deki mevcut dosyaya müdahil olmaya davet ediyoruz." ifadelerini kullandı.
Yaptıkları basın açıklamasında Suriye'deki savaşta hayatını kaybeden her yaşta Suriyeliyi rahmetle anarak Suriyelilere yönelik suçların insanlığa karşı da suç olduğunu belirtti.
"Hukuk mücadelemizi sonuna kadar sürdüreceğiz"
"İnsanlığa karşı suçlar tüm insanlığa sorumluluk yükler. Bizler de insan hakları avukatları olarak türlü acılarla yüklü müvekkillerimiz adına hukuk mücadelemizi sonuna kadar sürdüreceğimizi ve gelişmeleri Suriye halkı ve dünya kamuoyuyla paylaşacağımızı ilan ederiz."