Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, Koronavirüs Bilim Kurulu Toplantısı'nın ardından ortak basın toplantısı düzenledi.
"Denizli, Kahramanmaraş, Mardin, Yozgat, Eskişehir, Erzincan, Edirne, Kars, Sinop Hatay. Sokak sokak, ev ev Türkiye. Ülkemin dört bir yanı. Ülkemin bütün insanı. Bir virüs dünyayı tehdit ediyor. 185 ülkede 8 milyara yakın insan her gün hastalığa yakalanları endişe içerisinde bekliyor. Korkunun büyük olduğunu söylemeye gerek yok. Bilim bugün için büyük vaatlerde bulunamıyor.
Bu hastalığa karşı elimizde güçlü bir koz var; yakalanmamak. Pek çok hastalık bizim kontrolümüz dışında kalan faktörlerle ilişkili. Durumu kabullenmemiz zor değil. Koronavirüs karşısında irade sahibiyiz. Dostlarımızla bir araya gelip gelmemekte, tokalaşıp tokalaşmamakta irade sahibiyiz. Kalabalık içine girip girmemekte, dışarı çıkıp çıkmamakta, temastan uzak durup durmamakta irade sahibiyiz. Temizliği virüse karşı kalkan gibi kullanmakta irade sahibiyiz.
Bu mücadelede devletimizin güçlüdür
Devlet bu mücadelede yaptırım gücü olan bir kılavuzdur. Mücadeleyi organize eden güçtür. Uygulama bize bağlıdır. Hiçbir sağlık kurumu, hekim virüsün size bulaşmasını önleyemez. Bunu siz evinize çekilerek, gerekli durumlarda maske takarak, temastan kaçınarak önleyebilirsiniz. Bu mücadelede devletimizin güçlüdür. Başka ülkelerle kıyaslanmayacak şekilde güçlüdür.
Ülkemin sevgili gençleri, insan sayısının arttığı ortam riskin arttığı ortamdır. Caddeler, meydanlar, kapalı mekanlar sosyal mesafenin korunamadığı ortamlardır. Sizinle bir ağabey olarak konuşmak istiyorum. Risk altına giriyorsunuz. Belki hasta olmuyorsunuz ama öldürücü bir virüsün taşıyıcısı oluyorsunuz.
Hastalığa ve hatta daha büyük acılara eşlik etmeyin. Dışarıda bir dünya var ama biraz kendi dünyanıza çekilin. Mustafa Kutlu'yu, Tolstoy'u okuyun. Sinemanın baş yapıtlarıyla tanışın. Bugünler kendinize yatırım olsun. Yaşı bana yakın olanlara, benden büyüklere birkaç şey söyleyeceğim. Virüs genç, orta yaşlı, yaşlı ayrımı yapmıyor. Farkında olmadığınız hastalık varsa virüs onu ortaya çıkaracak ve tedavi ummadığınız kadar zor olacaktır. Şu sıralar büyüklerimizin ziyaretine gitmek sakıncalı. Telefon sohbetlerinizi daha uzun tutabilirsiniz. Sevdiklerimizi, yakınlarımızı biraz özleyelim. Tedbirleri sıkı sıkı tutarsak bu özlem uzun sürmeyecek.
Sevgimizi saygımızı uzaktan gösteriyoruz
Çocuklarımızla ilgili söyleyeceklerim var. Ben çocuk doktoruyum. Artık oyunları evde oynuyoruz. Dışarıya çıkmak yok, misafir gelirse sarılmak, el öpmek yok. Sevgimizi, saygımızı uzaktan gösteriyoruz. Arkadaşlarla yine görüşüyoruz ama görüşmeler telefonla. Okullarımız koronavirüs sebebiyle tatile girdi diye bir kanı var. Bu yanlıştır. Çocuklarımızın eğitimi devam ediyor. Eğitimin bir süreliğine internet ve televizyon üzerinden veriliyor.
Uygulamayı lütfen tatil olarak görmeyin. Çocuklarınızın da konuyu öyle anlamalarını önleyin. Derslerinden, arkadaşlarından geri kalmasınlar. Verilen ara uzatılacak sayın bakanım birazdan söylemiş olacak. Çocuklarımızın sağlığı konusunda endişeli olmayın, evlerde güvendeler. Dışarı çıkmamalarına dikkat edin. Herkesin dikkatine ihtiyacım var.
Koronavirüs salgınında ölüm oranı düşük ama hastalığı ağır geçirmesek de herhangi birimiz ummadığımız kadar ölüme yol açabiliriz. Sağlıklı biri başkası için ölüm sebebi olabilir. Başkalarının hayatının bizim hayatımız kadar değerli olduğunu unutmamalıyız. Virüsün yol açacağı sonucu bilemeyiz. Sigara içiyorsak asla bilemeyiz. Sigaranın tahribatının ortaya çıkması bu hastalıkta an meselesi olabilir.
Bu salgında her şey mümkün, ihtimal dahilinde
Israrlı uyarılarımız karşılığını uygulamada tam gösterebilseydi üzüntülerimizi, kayıplarımız daha az olacaktı. Aramızdan ayrılanların sayısı çok daha az olacaktı. Baştan gösterdiğimiz kendimizi koruma refleksi bizi her şeye rağmen avantajlı kılıyor. Bu salgında her şey mümkün, ihtimal dahilinde. Başka ülkelere benzememek için tek tek her birimiz konuyu onların aldığından kat kat fazla ciddiye almalıyız.
Anneler, babalar, çocuklar, gençler, büyükler sizi imkansız olanı yapmaya davet etmiyorum. Çok basit tedbirleri uygulamaya davet ediyorum. Tedbirlerde sıkı olmaya davet ediyorum. Unutmayın aldığımız tedbir kadar güçlüyüz. Unutmayın hayat eve sığar.
Kamuoyunun bundan sonraki dönemde daha kolay ve net bilgisini almak üzere söylemek istiyorum. Her gün çıkan vaka sonuçlarını bildirmeye çalışıyoruz. Bundan sonraki dönemde düzenli bir şekilde toplam hasta, test, kaybettiğimiz vaka, yoğun bakımda olan hasta, entübe hasta sayısını ve iyileşen hasta sayısı olmak üzere dijital ortamda her gün güncellenerek kamuoyuyla paylaşmış olacağız.
İki hastamız taburcu oldu
İkinci bir tabloda günlük olan değişimi, test sayısı, vaka sayısını, kaybettiğimiz vaka sayısını güncel olarak bunu her gün kamuoyuyla paylaşacağımızı söylemek istiyorum. Erken dönemde ilk vakalarımız olan iki hastamızın bilgisini vermek istiyorum. Bir hastamız 65 yaşındaydı dün itibarıyla taburcu oldu, bir hastamız 60 yaşındaydı bugün itibarıyla taburcu oldu. Yoğun bakım şartlarında olan hastalarımızın da iyileşme şartlarını söylemiş oluyorum. Erken dönemde müdahalenin yapılmasının önemli olduğunu, bulaşıcılığın, temasın minimalize edilmesi gerektiğini, herkesin evine hatta odasına kendisini izole ederek bir dönem için bunu sağlamasını hatırlatmak istiyorum.
"Biz yaklaşık 1 saat kadar önce sayın Cumhurbaşkanımızın başkanlığında toplantıya başladık. Bakanlık olarak Bilim Kurulumuzla beraber meseleyi etraflıca tartışma fırsatı bulduk. Bakanlık olarak meseleye nasıl baktığımızı, ne tür beklenti ve ihtiyaç doğduğunu paylaşma fırsatımız oldu.
Mesele dünya tarihinde ilk karşılaşan bir problem. Biz meseleye tamamen pedagojik olarak bakıyoruz, çocuklarımızın sağlığı birinci referans noktamız. Eğitimsel olarak ortaya çıkan ihtiyaçları da dünyadaki belli başlı ülkeleri günlük olarak izleyerek tespit etmeye çalışıyoruz.
Bütün anne babaların müsterih olmasını isterim
Milli Eğitim Bakanlığı televizyon yoluyla uzaktan eğitime başladı. Bu hafta test haftamızdı. Önümüzdeki haftadan itibaren çok daha kaliteli, dolu dolu eğitime devam edeceğiz. En kısa zaman içerisinde yüz yüze eğitimle telafi çalışmalarımız devam ediyor. Telafimizin nasıl olacağı Bilim Kurulumuzun doğrudan önerileriyle ilgili. Eğitimde elbette kayıplar, eksikler olacaktır. Bütün anne babaların müsterih olmasını isterim.
Çocuklarımızın her türlü eğitsel ihtiyaçlar ve sınavların tamamlanması konusunda her türlü senaryoya hazırız. Bu yolculuğu ve koşuyu yürüteceğiz inşallah. Gereğini yapacağından endişesi olmasın hiç kimsenin.
Bilim Kurulun önerisiyle evde eğitim sürecini bir müddet daha uzatma ihtiyacı doğdu. 30 Nisan tarihi ortaklaşa bir kararla ortaya konuldu. 30 Nisan'a kadar okullarımızın tatil olması, uzaktan eğitim devam etmesi konusunda karar söz konusu. Daha da çalışmalarımızı zenginleştirerek gereken her türlü ihtiyacı karşılaşacağız. Sınav vesaire hususlar gibi zaman zaman kamuoyunu bilgilendirme durumumuz söz konusu olacak. Anne ve babalarımızın çocuklarımızın sağlığı konusunda dikkatli olduğunun farkındayım. Ruhsal sağlık da çok önemli. Televizyon yayınlarında bunu dikkate alan çalışmalarımız artacak.
Soru: Okullar 1 aydan fazla uzatıldı. Ücretli öğretmenler Türkiye'de 80 binden fazla. Onların ücreti konusunda çalışma var mı? Sağlık Bakanı size de bir sorum olacak. Muhalefet sokağa çıkma yasağı istiyor. Bir çalışma var mı?
Bakan Selçuk: Öğretmenler konusunda mevcut mevzuat derse giren öğretmenlerimizin ücretini alması konusunda. Bizim telafi olarak planladığımız hazırlıklarımızda, bütün eğitim çalışmalarımızda yazın, hafta sonu olabilir. Bu zaman dilimlerinde de derslerimize ücretli öğretmenlerimizin girmesi söz konusu olacak. Konuyla ilgili çalışmalar devam ediyor.
Bakan Koca: Herkesin özellikle bu dönemde kendi evine, hatta odasına çekilerek izole etmesini, herkesin kendi olağanüstü halini kendince uygulamasını son derece önemsediğimizi söylemek istiyorum. Bilim Kurulunda konuştuğumuz özellikle kontrollü yaşam daha nasıl olabilir, minimal temas nasıl sağlanabilir? Bu anlamda çalışma yapılacak. Ulaşım, uçak, minibüs ve benzeri birçok alanda daha kontrollü bir yaşamı şekillendiren birtakım Bilim Kurulunun önerileri olabilir. Bu doğrultuda karar alınması gerekiyorsa gereği yapılabilir.
Soru: Hastaneye gitmesi gereken insanlar oluyor. Hastanelerin durumu malum, gidemiyorlar. Acaba izole hastanesi çalışması olabilir mi? İl bazında virüsün yayılma konusunda haritalandırmanız var mı? Kendinizi nasıl izole ediyorsunuz? Kendinizle ilgili aldığı önlemler neler?
Bakan Koca: Gördüğünüz gibi toplantıda en az 1 metrede yaşamın devam etmesini önemsiyoruz. İkramları da devre dışı bırakıyoruz. Hastanelerle ilgili özellikle şüpheli olan vakalarla ilgili o hastaları, diğer hastalardan ayırıyoruz. Pandemi hastanelerin servisleri, yoğun bakımları birbirinden ayrı. Orada çalışan personel de diğer servislerle ilgili değil. Bu çerçevede hareket ediliyor. İl bazında var. Biz il bazındaki dağılımı da göstermiş olacağız. Bunu biliyoruz. Bunu da benzer tabloda yayınlamış olacağız. Her gün dijital ortamda yoğun bakımda yatan, entübe olan, iyileşen hastalarımız dahil olmak üzere yapılan test, kaybettiğimiz vaka sayımızı da gösteren bu ekranda görüldüğü şeklinde güncelleyeceğiz. İl bazında gerektiğinde verilir.
Soru: Her iki bakana sormak istiyorum. Sayın Selçuk, liseye, üniversiteye giriş sınavları ertelenecek mi? Okullara ara verildi ama bu süreçte öğretmenler, öğrenciler arasında virüs tespit edilen vaka var mı? Sayın Koca kontrollü yaşan daha nasıl minimalize olabilir dediniz. Şehirlerarası ve uçuşlara sınırlama getirilebilir mi? Yurtdışından gelen öğrencilere nasıl tedbir alınacak?
Bakan Selçuk: Sınavlar konusu gündemimizde. Prensip olarak zamanında yapılmasını önemseriz. LGS ile ilgili üç senaryomuz var. Sınavların ertelenmesi veya ertelenmesi buradaki bilimsel metodoloji sonucunda ortaya çıkacak kararlara bağlı. YKS sınavının kararını Yüksek Öğretim Kurulu ve ÖSYM verir. Önemli olan çocuklarımızın sınavla ilgili streslerini en asgariye indirmektir. Öğrencilerimize okulda gördükleri derslerden sınava gireceklerini söyleyerek zaten rahatlatmıştık.
Soru: Şu ana kadar kaç kutu ilaç alındı? Yoğun bakımda bulunan hastalar bu ilaçları kullanıyor mu? Bir hastanın iyileşmesi için kaç güne ihtiyacı var? Öne çıkan bir iki semptom var mı? Hangi koşullarda test yapılıyor? Bir kişiye pozitif demişsek o kişiye temas eden diğer kişilerde semptom şartı aranıyor mu?
Bakan Koca: Yoğun bakımda dün itibariyle hasta sayısını görüyorsunuz, 136 hasta. Hastalara ilaç tadevisi başladı. Ortalama 1 kutunun bir hasta için kullanıldığını biliyoruz. En az 5 günlük bir kullanım. Çin'de bu ilacın kullanıldığı hasta sayısı belliydi. Bizde şu an bu hasta sayısının da önemli sayı olduğunu, Bilim Kurulu buradan sonuç alıp almadığımızı önümüzdeki bir hafta içerisinde bunu daha net konuşabiliriz.
Bizim getirdiğimiz ilaç miktarı 1250 kutuydu, 3750 kutu siparişi verildi. Bu arada faydasının olup olmadığını görmek istiyoruz. 83 milyonun test yaptırması gerekmiyor. Dünyada böyle bir uygulama yok. Çünkü testi yaptırdığınızda negatif çıkabilir, kendinizi daha rahat ve özgür hissedebilirsiniz ama üç gün sonra pozitif çıkabilir ve başka insanlara bulaştırabilirsiniz. Herkes kendisini virüs taşıyıcısı gibi hareket ediyor olmalı. Bu son derece önemli. Eğer test negatifse bu olmayacağı anlamına gelmez, üç beş gün sonra tekrar pozitif çıkabilir. O nedenle 14 günü önemsiyoruz.
Testin kimlere yapılmasına dair Bilim Kurulu sürekli bunun algoritmasını değiştirerek bugünlere geldi. Başta Çin, İran, İtalya ve yurt dışıydı. Devamında ateş, öksürük yakınması olan neredeyse herkes, solunum sıkıntısı olan zaten herkes. Dün İstanbul'da bir hastanemizde kuyruklar oluştu. Bu doğru yaklaşım tarzı değil. Ancak testi hekim uygun görürse yaptırabilir olmalıyız. Birinde pozitif çıktıysa kiminle temas ettiyse o kişileri taramak istiyoruz. Ancak o şekilde yayılımını önleyebiliriz. O taramayı da yine eğer semptomu varsa test yapılır, yoksa en az bu süreçte 7 gün hatta gerektiğinde antikor testi yaptırabilir, hatta PCR testi yaptırabilir. O kişilerin kendilerini izole etmelerini istiyoruz.
Soru: Özellikle İstanbul'da özel laboratuvarlar yurt dışından testleri getirerek yüksek meblağlarla yapıldığını söylüyorlar. Sosyal medyada bayılma vakaları dolaşıyor. Özel okullarla ilgili çok soru geliyor. Ücret, yemek ve servis ücretleri ile velilere mesaj gittiğini görüyoruz.
Bakan Selçuk: Dünyada 1,5 milyara yakın öğrenci evde. Bizim bütün velilerimize, özel ya da resmi okullarımızda öğrencisi olan velilerimize önerimiz. Bu konu uzun soluklu bir konu. Telafisi yapılacak olan bir husus. Özel okullarla ilgili temsilci ve derneklerle görüştüğümüzde gündeme geldi. Şimdi yapılmayan eğitim hizmeti tamamlanacağı veya telafi edileceği için problem çıkacağını sanmıyorum. Bunun ötesindeki problemler sağlık problemleri. Eğitimsel olarak bizim için önemli olanın çocuklar olduğunu, çocuklar için çalışıyoruz, moral ve motivasyonumuz yüksek, umutluyuz. Velilerimize gün gün hafta hafta yapacağız.
Bakan Koca: Özelde ücret karşılığı test yapılması konusu, hiçbir testin asla ücret karşılığı yapılsın istemiyoruz. Bizim izin verdiğimiz merkezlerde, üniversiteler dahil olmak üzere, kiti biz bakanlık olarak veriyoruz. Her kim PCR'i bulunduruyorsa kiti biz veriyoruz. Ne bakanlık ne üniversiteler ücret alma durumunda değil. Biz izni vakıf üniversitelerine de verdik. Pozitif çıkan vakanın bulaştırdığı kişileri taramak istiyoruz. Temas içinde olduğu kişileri izole edemezsiniz, bu salgınla mücadele edemezsiniz. Bu konudaki yasal mevzuat çok katı.
Pandemide bildirilmesi gereken bir hastalık ise bunu bildirmek zorundalar. Biz bu testi yapabilecek merkezlere yetki vermiş oluyoruz. Bu dönemi istismar etmek isteyen, korsan çalışmak isteyen birtakım laboratuvarlar olursa lütfen bize bildirin, gereğini yapalım. İstanbul'da bir laboratuvarı bizzat arayarak asla ücret alınmasını söyledim. Yapan olursa lütfen haberimiz olsun. Ayrıca maalesef bu dönemde birtakım algıları oluşturmak isteyenler az da olsa olduğunu görüyoruz. Bayılan, anında kaybedilen, düşen dört beş vaka dün sosyal medyada servis edildi. Kimisi geçen aydan olan, kimisi alkol alan. Öncelikle mevsimsel grip gibi başlayan devamında solunum sıkıntısı ve yoğun bakım şartlara ihtiyaç gösteren süreç içerisinde ilerler. Bu hastalık anında düşmeyle, ölümle sonuçlanabilir bir seyirle gitmiyor. Bu tip şeylere asla inanmayın. Bu anlamda bu algıyı oluşturmak isteyenlerle ilgili yasal çerçevede ilgili birimler devrede.
Soru: Çin'den yardım talebiniz oldu mu? Salgının yayılmasını önlemek maksadıyla, mesela Wuhan kentinde hayat normale dönüyor. Bu virüs belası Türkiye'yi ne zaman terk edecek. Havaların ısınmasıyla iddialar vardı. Şu anki vakalarda gençlerle durum nedir, oran ne vaziyette?
Bakan Koca: Dağılım aslında genel. Genç, orta yaş ve yaşlı herkeste. Ama yaşlıda, veya orta yaşlı, altta kronik hastalık olan kişilerde daha ağır seyrediyor. Çin'den yarım, sayın büyükelçi ile görüştüğümüzde özellikle Bilim Kurulu ile bilim insanlarının karşılıklı tecrübelerinin paylaşmasını konuştuk. Önümüzdeki günlerde planlamış olacağımız. Çin bu noktada son derece iyi niyetle her açıdan destek olmak istediklerini belirtmiş oldular. Bu tamamen, bugün özellikle dikkat ederseniz, tek tek herkesin kendisini virüs taşıyıcısı gibi görerek sosyal izolasyona evde hatta odasında girmesinin altını çizdim. Kendimizi izole etmeye zorlarsak bu süreç o kadar kısa sürer. Kural tanımazsak o kadar da bunun mücadelesini sürdürmek zorlaşır.
Soru: 30 Nisan'a kadar özel kurslar, İngilizce, sınavlara hazırlık kursları kapalı olacak mı? Sayın Koca saydığınız şehirler vakaların görüldüğü şehirler mi? Salgın sürecinde işlerine gitmek zorunda olan insanlar var. Talepleri dışında insanların işten çıkarıldığını duyuyoruz.
Bakan Koca: Bu tip şeylere inanmayın. Bakın ben ilişkimi kestim. Son 1-1,5 yılda oradaki arkadaşlara sorun, beni kaç kez görmüştür.Bu süreçte böyle bir durum asla söz konusu değil. Bu algıları oluşturmak isteyenler var, lütfen bunlara inanmayın. Bütün illerde dağılımı önümüzdeki dönemde paylaşmış oluruz.
Soru: Sosyal medyada dolaşan iddialar var. Sağlık çalışanların maske sıkıntısı yaşadığına yönelik.
Bakan Koca: Maske konusu ülkemiz üretim noktasında yeterli kapasiteye sahip. Maalesef bunu istismar eden az sayıda değil çok sayıda üreticimiz ve satıcımız oldu. Bu süreçte yurt dışına ihracı daha çok ön planda tutan, içeride fiyatları yükselten 14 kuruşa aldığınız maskeyi bakanlık olarak 3 liraya 3,5 liraya alamadığımız dönemi gördük. Hem İçişleri hem MASAK bu anlamda operasyonlar yapıldı. Depolardaki mallara el konuldu. Üretimin sadece bakanlığa yapılmak üzere çok sıkı tedbirler aldık. Bu noktada halen farklı yaklaşımlar içinde olursa bunun devamı el koymaktır. Bu çok nettir. Hem okullarda hem birtakım iş adamlarımız dahil olmak üzere birçok yerde üretim yapılıyor.
Kamu, üniversite hastanelerimize maske, gözlük, tulum dahil olmak üzere Gazi Üniversitesi bugün yine vermek üzere. Bugün özel sektör bu noktada çok zorlandıklarını ifade ettiler. Yine biz aracılık ederek hangi fiyattan alıyor isek o rakamla özellikle hiçbir şey ilave etmeden özel sektöre de vermeyi başlatmış olduk. Önümüzdeki günlerde istismar edenlere asla fırsat vermeyeceğimizi, hekim ve sağlık çalışanlarımızı bu anlamda malzemesiz bırakmama noktasında kararlı olacağımıza emin olun. Hür türlü imkanı zorlayacağıma siz de inanın. N95'i herkes kullanmamalı. Nerede kullanılacağını Bilim Kurulu algoritmayı geliştirmiş durumda. Özellikle yoğun bakım hastasının kullanılması gerektiğini biliyoruz. Normal cerrahi maskenin önemli olduğunu ve kullanmak zorunda olan hekim arkadaşlarımıza da N95'i asla eksik bırakmamak noktasında çaba içerisinde olduğumuzu, önümüzdeki günlerde daha yoğun malzemenin olacağını, eksiklik oluşturmayacağımızı ısrarla ifade etmek istiyorum. Özel sektörün de taleplerini alıp bunu vermeyi düşünüyoruz. Üreticilerimiz ve satıcılarımız şu dönemde asla farklı bir yaklaşım içine girmiyor olmalıdırlar. Biz sağlıkçılarımızı asla malzemesiz bırakmak istemiyoruz,bunun içi de her türlü kavgaya hazır olduğumuzu bildirmek istiyoruz."
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün kabine üyeleriyle yaptığı telekonferans görüşmesi kapsamında Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk'a, uzaktan eğitim sürecine ilişkin son kararın Bilim Kurulu tarafından verilmesi gerektiğini iletmişti.