Anayasa Mahkemesi’nin (AYM), eski CHP Milletvekili Enis Berberoğlu hakkında verdiği “ihlal” kararı birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. Son günlerin en çok tartışılan kararında, ilk günden bugüne yaşanan süreç şöyle:
MİT TIR’larının durdurulması görüntülerini eski Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar’a vererek ifşa eden Berberoğlu’nun dokunulmazlığı, 8 Haziran 2016’da kaldırıldı. Dokunulmazlığının kaldırılmasının ardından yargılamasına başlanan Berberoğlu, “gizli kalması gereken bilgileri açıklamak” suçundan 5 yıl 10 ay hapis cezasına çarptırıldı.
TALEP YARGITAY’DAN DÖNDÜ
Dava dosyası Yargıtay’da temyiz aşamasındayken Berberoğlu, 24 Haziran 2018’de yeniden milletvekili seçildi. Berberoğlu, yeniden milletvekili seçilmesi dolayısıyla yargılamanın durdurulmasını ve tahliyesini talep etti. Ancak Yargıtay, kanuna eklenen geçici madde uyarınca Berberoğlu’nun bu dosya bakımından dokunulmazlık korumasına kavuşmadığını, dolayısıyla bu dosya ile ilgili milletvekilinin yasama dokunulmazlığından faydalanabilmesinin mümkün olmadığını belirterek, yargılamanın durdurulmasına ilişkin talebi reddetti.
MİLLETVEKİLLİĞİ DÜŞTÜ
Yargıtay, 20 Eylül 2018 tarihinde, 5 yıl 10 ay hapis cezasını onadı ve milletvekilliği sona erinceye kadar Berberoğlu’nun cezasının infazının durdurulmasına ve salıverilmesine de karar verdi. Berberoğlu’nun milletvekilliği 4 Haziran 2020’de TBMM Genel Kurulu’nda düşürüldü.
AYM ‘YENİDEN YARGILAMA’ DEDİ
AYM ise 24 Haziran seçimlerinde Berberoğlu’nun yeniden milletvekili seçilmesi dolayısıyla tekrar yasama dokunulmazlığından yararlanmaya başladığını belirterek ihlal kararı verdi. Söz konusu ihlalin mahkeme kararlarından kaynaklandığına işaret edilen AYM’nin gerekçeli kararında, bu ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunduğu kaydedildi.
YEREL MAHKEME GEREK GÖRMEDİ
Kararın bir örneği, İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderildi. Gerekçede, “İlk derece mahkemesince yapılması gereken ilk iş Yargıtay’ın onama kararına bağlı sonuçların geri alınması amacıyla yeniden yargılama kararı verdikten sonra başvurucu hakkında yargılamanın durmasına karar vermekten ibarettir” denildi. Ancak İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, AYM’nin hak ihlali kararını yerindelik denetimi olarak gördü ve “yeniden yargılama yapılmasına gerek olmadığına” karar verdi.
SÜPER TEMYİZ MAHKEMESİ GİBİ DAVRANAMAZ
AYM’nin söz konusu kararı birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. Hukukçular, yerel mahkemenin kararında olduğu gibi AYM’nin yerindelik denetimi yaptığına dikkat çekti. Bireysel başvuruları karara bağlamanın AYM’nin görevlerinden olduğunu hatırlatan hukukçular, bunu yaparken de Yüksek Mahkeme’nin, Anayasa ve yasaların belirlediği sınırları aşamayacağına vurgu yaptı. AYM’nin kendisini ilk derece, istinaf ya da temyiz mahkemesinin yerine koyamayacağına işaret eden hukukçular, “AYM, ilk derece mahkemesi, istinaf mahkemesi ya da temyiz mahkemesi, hatta süper temyiz mahkemesi gibi davranamaz ve bu mahkemeler gibi karar veremez” değerlendirmesini yaptı.
Kardeşi FETÖ’cü çıktı
Sosyal medya hesabından ‘ışıklar yanıyor’ paylaşımı yapan AYM üyesi Engin Yıldırım’ın kardeşi Deniz Yıldırım hakkında FETÖ’ye üye olma suçundan soruşturma olduğu ortaya çıktı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından açılan 2020/60525 no’lu dosyada FETÖ’ye olma suçundan soruşturma yürütülen Deniz Yıldırım’ın, terör örgütünün bankası olan Bank Asya’ya 41 bin 917 TL yatırdığı belirlendi.
Yargıtay’a göndermeliydi
Bazı hukukçular, Berberoğlu’nun yeniden milletvekili seçilse bile yargılandığı dosya yönünden dokunulmazlığı kazanamayacağını, dolayısıyla AYM’nin ihlal kararının hatalı olduğunu ifade etti. Hukukçular, AYM’nin Anayasa’nın 83/4. maddesine göre bir ihlal kararı verecekse de söz konusu ihlal kararının gereğinin yapılması üzerine dosyanın Yargıtay’a gönderilmesi gerektiğine işaret etti. AYM’nin kararına göre, ihlali yerel mahkemenin değil Yargıtay’ın yaptığını söyleyen hukukçular, “Dava yerel ve istinaf aşamasındayken Enis Berberoğlu’nun dokunulmazlığı yoktu. Temyiz aşamasına gelindiğinde ise yeniden milletvekili seçildi. Yani yerel mahkeme yargılamasını bitirmiş, kararını vermiş. Dolayısıyla eğer AYM, hak ihlali görüyor ve yargılamayı durdurmak gerekiyorsa, durdurması gereken merci Yargıtay’dır, yerel mahkeme değildir” ifadelerini kullandı.