Türkiye'nin dış ödemelerin en büyük tutar olan enerji kalemi için yeni bir süreç başlayabilir.
Enerji uzmanlarına göre 1990'lı yıllarda atılan ve halen yürürlükte olan sözleşmeler ülkemizin indirim alması konusundaki en büyük engel.
Yenisafak.com hem 90'larda atılan imzaların bugünkü yansımalarını hem de Avrupa'nın bu konuda attığı adımları ve muhtemel yol haritasını Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu ile konuştu.
Rusya kilit noktada
Rusya'nın gerek Avrupa ülkelerine gerek Türkiye'ye doğal gaz satışı için kilit konumda olduğunu anlatan Kumbaroğlu, Rusların bu alandaki en büyük şirketi olan Gazprom'un satışlarının petrol fiyatlarına endeksli olduğunu hatırlattı.
Kimi ülkelerle 25 yılı bulan uzun vadeli sözleşmeler yapıldığını anlatan Kumbaroğlu, "Şirketin sitesinde 4 trilyon metreküpü aşkın gaz miktarı için bu şekilde sözleşmeleri bulunduğu bilgisi mevcut. Bu gazın maddi karşılığı geçen seneki ortalama fiyatlarla KDV hariç 836 milyar Avro." ifadesini kullandı.
Avrupa sözleşmeleri revize etti
Avrupa ülkelerinin daha önce imzaladıkları uzun süreli sözleşmeleri revize ettiği bilgisini paylaşan Kumbaroğlu, şöyle devam etti:
"Bu sözleşmelerin revize edildiği, Avrupa için uzun vadeli petrol fiyatlarına endeksli sözleşme kalmadığı konusu artık herkesin bildiği bir 'sır'.
Avrupa’ya yönelik uzun süreli sözleşmelerin hepsinin spot doğal gaz fiyatlarına endekslendiği güvenilir bir Rus uzman tarafından Uluslararası Enerji Ekonomisi Derneği (IAEE) Avrupa Konferansı'nda açıklandı.
Türkiye'nin bu sözleşmelerden acilen kurtulması gerekiyor
Açıklama doğru ise bu coğrafyada Gazprom ile petrol fiyatlarına endeksli uzun vadeli sözleşmesi olan sadece Türkiye kalmış demektir.
Türkiye'nin de piyasa gerçeklerini yansıtmayan antika sözleşmelerden tıpkı diğer Avrupa ülkelerinin yaptığı gibi bir an önce kurtulması gerekiyor."
Türkiye'nin uzun süreli doğal gaz anlaşmaları
Türkiye, doğal gaz alımı konusunda Rusya, İran ve Azerbaycan ile 1990'lı yıllarda çeşitli sözleşmeler imzaladı.
Kimi zaman uzun süresi, kimi zaman alım garantisi, kimi zaman da yüksek fiyat nedeniyle eleştirilen bu anlaşmalar halen yürürlükte.
Türkiye'nin Rusya dışında İran ve Azerbaycan ile uzun süreli sözleşmeleri var. 1996 yılında İran’dan yıllık 9.6 milyar metreküp doğal gaz alımı için 30 yıllık sözleşme imzalandı, 2026 yılında sona eriyor
2001 yılında ise Azerbaycan’dan yıllık 6.6 milyar metreküp doğal gaz alımı için 20 yıllık sözleşme imzalandı. Bu anlaşma da 2021 yılında sona eriyor.