ABD Başkanı Donald Trump ülkesinin ithal ettiği çelik ve alüminyum ürünlerine ağır gümrük vergileri getireceğini açıklamıştı. Amacının çelik sanayisini korumak olduğunu ilan eden Trump’a karşı, gümrük vergisinin istihdamı arttırmakta başarısız olacağı söylemi gelirken, AB'den birkaç gün içinde kararlı ve orantılı karşı önlemlerin devreye sokulacağı açıklandı. Trump dünde söylemini tekrar ederek sosyal medya hesabından, "Ticaret savaşları iyidir; kolay kazanılır" açıklamasında bulundu.
Trump’ın açıklamaları sonrası başta iş dünyası olmak üzere pek çok kesimden tepkiler gelmeye başladı.
AB Komisyonu Başkanı Jean Claude Juncker, birkaç gün içinde kararlı ve orantılı karşı önlemlerin devreye sokulacağını söyledi.
Trump'ın kararını esefle karşıladıklarını belirten ve korumacılığın, çelik sektöründeki ortak sorunun yanıtı olamayacağının altını çizen Juncker, yazılı bir açıklama yaparak, "Avrupa'da binlerce kişiye istihdam sağlayan sanayimizi riske sokan bu adil olmayan tedbirler karşısında boş durmayacağız" ifadelerini kullandı.
ABD'nin ek vergi kararı AB tarafından 'kışkırtıcı' olarak görülüyor. Gerekli karşılığın verileceğini vurgulayan Juncker, "AB Komisyonu, önümüzdeki günlerde ABD'ye karşı durumun dengelenmesi için Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarıyla uyumlu karşı önlemleri alacak" dedi.
"Vergi kararı avantaja dönüşecek"
Türkiye’de alüminyum sektörünün öncü kuruluşlarından Eralsen Metal Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Serhan Çelikkol, yenisafak.com’a yaptığı değerlendirmede, “Türkiye'ye dezavantaj gibi görünen kısmı avantaja dönüşme durumu var. Başta Ford olmak üzere diğer Amerikalı üreticilere parça üretimi yapan çok sayıda otomotiv yan parça üreticisi var. Bunlar alüminyumu orada işlenmesini istemiyorlar. Çünkü sattığı malzemeler daha düşük fiyatlara gidiyordu. Orada gümrük vergisi alüminyuma direk uygulanınca oradaki üreticilerin otomatikman fiyatları yükselmiş olacak. Türkiye’deki üreticiler de buradan parça üretip, parça satışını arttırabilecek. Türkiye’ye katma değer yaratacak. Döviz girişi sağlayacak” dedi.
“Alüminyum parça üreticileri etkilenmeyecek”
Çelikkol, ABD’de iş yapan çok sayıda Türk müteahhit olduğunu ifade ederek, “Türkiye’den aldıkları alüminyumu alıp işliyorlar. Onlar içinde tam tersi bir zarar söz konusu. Çünkü anlaşmış olduğu işlerde fiyatları yansıtamıyorlar. Amerika’da ABD’li bir iş yaparken bunun fiyatına faklı bir gözle bakıyorlar, bir Türk müteahhit iş yaparken onun işlerine farklı gözle bakıyorlar. Bundan dolayı orada inşaat sektörüyle ilgili alüminyum kullanan insanların daha fazla etkileneceği, otomotiv sektörü için gönderilen alüminyum parçalarının üreticileri etkilenmeyecek” açıklamasında bulundu.
Çin yerine Türkiye’yi tercih ettiler
"Gümrüksüz giden bir ticaret söz konusuyken şimdi yeni dönemde gümrük olacağı için onlarda parçaları Türkiye’de ürettirmeyi tercih edecekler” diyen Çelikkol, “Daha uyguna gelecek. İşçilik ucuz, hammadde daha ucuz, onlarda ABD’ye otomotiv yedek parça olarak sokacaklar” dedi.
Çelikkol, BMW’nin yakın dönemde yan parça üretimini Çin’e kaydırdığını ancak sağlıklı ürünü alamayınca tekrar Türk pazarına yönlendirmek zorunda kaldığını ifade ederek, otomotiv fiyatlarındaki yükselişin küresel piyasalarda hissedileceğini açıkladı.
"ABD’ye ihracatımız yine devam eder"
Çelik İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Namık Ekinci de, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kuralları uyarınca adil ticaretten yana olduklarını ve haksız yere yürürlüğe alınmaya çalışılan korumacı önlemlerin dünya ticaretini olumsuz etkilediğinin altını çizerek Trump’ın kararı ile ilgili şunları söyledi:
“Elbette olmaması en doğrusu ancak illa vergi konacaksa tüm ülkelere eşit bir şekilde vergi getirilmesi en normalidir. Bu kararla bazı ülkelerin ABD’ye çelik ihracatı devam edeceği gibi bizim ihracatımız da devam eder.”
Ekinci, bu karardan en çok ABD’nin olumsuz etkileneceğini vurgulayarak, “ABD Ticaret Bakanı’nın 16 Şubat’ta Section 232 ile ilgili olarak 3 vergi seçeneğini içeren raporu basına açıklamasının ardından ABD iç piyasasındaki tüm çelik ürünlerinin fiyatlarında artış yaşandı. Örneğin ABD’de inşaat çeliği fiyatı 850 dolarlara kadar çıktı. Bu rakamın daha da yükselerek 900 doları aşması bekleniyor. ABD Başkanı olarak Trump, yalnızca çelik sektörünün değil tüm yerli üreticilerin ve halkın menfaatlerini göz önünde tutmalıydı ancak halkının ve sanayicisinin zararına rağmen açık ara yerli çelik üreticilerinin tarafını tutmuştur. Bunun anlamı ise çelik kullanan sektörlerden, ABD’li yerli çelik üreticilerine kar transferi sağlamaktır. ABD’de çeliği hammadde olarak kullanan otomotiv, beyaz eşya, makine imalat, inşaat ve bunun gibi sektörlerin müşterisi olan halk, fiyatların artmasından dolayı büyük zarar görecektir” açıklamasında bulundu.
“ABD orta vadede büyük zarara uğrayacak”
“ABD, böyle bir kararla kendi çelik sanayisine fayda sağlamayacak aksine orta vadede büyük zararlara yol açacaktır” diyen Ekinci, “ABD’deki yerli çelik sanayi eski teknoloji ile verimsiz çalışıyor. Ticareti dışarı kapatmak, rekabetçi olmak için çaba harcamamalarına yol açacaktır. Çalışmalarında daha da geriye gidecekler ve teknolojik yenilenmeye ayak diretecekler. Bu da çelik sanayisinin bir nevi rehavetinden kaynaklanacaktır” dedi.
ÇİB Başkanı Namık Ekinci, bu durumun şimdilik Türkiye’nin ABD’ye olan çelik ihracatına fazla bir olumsuz etkisi olmayacağını düşündüğünü vurguladı.
ABD’nin alüminyum ve çelik ithalatı vergi kararına ilişkin ekonomistler de, durumun global çelik ve alüminyum fiyatlarında dalgalanma görülmesine neden olacağını ve otomotiv fiyatlarında yükseliş beklentisinin oluşacağını ifade etti.
“Türkiye ürettiği çeliğin yaklaşık yüzde 10’unu ABD’ye ihraç ediyor”
Türkiye’nin ABD’de çelik ithalatında tüm ülkeler arasında 6., uzun mamuller bazında ise 2. Sırada olduğunu ifade eden KapitalFX Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, “Türkiye ABD’nin çelik ithalatında yüzde 7’lik bir paya sahip. Sahip oldukları paylar itibariyle ABD’nin kararından Kanada, Brezilya, Güney Kore, Meksika ve Rusya Türkiye’ye oranla daha olumsuz etkilenecektir. ABD’nin toplamda 35 milyon tonluk çelik ithalatı toplam global ticaret hacminin yüzde 8’ine tekabül ediyor. Elbette bu durum global çelik ve alüminyum fiyatlarında dalgalanma görülmesine neden olacaktır. Türkiye ise toplam ürettiği çeliğin yaklaşık yüzde 10’unu ABD’ye ihraç ediyor” açıklamasında bulundu.
“ABD son dönemde çelik ihracatında Türkiye açısından büyüyen bir pazar”
Erkan, “Kardemir ihracat yapmıyor, Erdemir’in ise ABD’ye ihracatı toplam satışlarında %1’den daha az bir paya sahiptir, Erdemir daha çok Avrupa’ya ihracat yapıyor. Şirket bazında aşırı bir reaksiyon olmasını beklemeyiz, ancak ABD ihracatı azalırsa ithal çelik yurtiçi piyasada olumsuz bir fiyat baskısı yaratabilir. Etkiler makro bazlı olur gibi görünüyor, çünkü ABD’nin son dönemde çelik ihracatında Türkiye açısından büyüyen bir pazar olduğu görülüyordu.
Trump’ın bu hamlesi küresel piyasalarda ABD endekslerinin yüzde 1’in üzerinde kayıpla dünü kapatmasına neden olurken, Dolar endeksinin 91 puanlara yükselme iştahını da törpülemesine neden olmuş durumda” diyen İntegral Yatırım Araştırma Uzmanı Eda Karadağ, “Enstrümanlara bakıldığında, ABD Dolarına karşı sınırlı pozitif bir havanın olduğunu söyleyebiliriz. Ancak, bu gelişmenin Dolar üzerinde yeni bir dalgalanma veya sayfa açtığını söyleyemem” dedi.
“Kısa vadeli bir etki oluşabilir”
İntegral Yatırım Araştırma Uzmanı Eda Karadağ, “Otomotiv fiyatlarında yükseliş beklentisi oluşuyor, bu doğru bir değerlendirme olabilir. ABD’de vergi indirimlerini konuştuğumuz dönemde endekslerde ralliye neden olurken, bu durumunda kısa vadeli olarak endeksler üzerinde satış baskısının oluşturabileceğini söylemek mümkün" açıklamasında bulundu.
"Bugün için sürpriz bir açıklama değildi zaten biz bu konunun görüşüleceğini biliyorduk" diyen Karadağ, "Dolayısıyla, bu haberin orta vadeye yayılmalı bir şekilde değil, kısa vadeli bir etkinin oluşabileceğini belirtmekte yarar var. Önemli olan bundan sonraki süreçte farklı vergi kalemlerinde artışların görülmemesidir” dedi.