ABD'de göreve başlayan Trump yönetiminin seçimlerden önce de dillendirdiği korumacılık söyleminin ne kadar gerçeğe dönüşeceği dünya ekonomisini doğrudan ilgilendiren önemli bir konu.
Batı'nın Çin hesabı tutmadı
Birincisi Çin, Batı'nın kontrol edemediği ve dev nüfusuyla ileride tehdit oluşturabilecek bir güç olduğu için Batılı normlara ve ekonomik düzene entegre edilip kontrol altında tutulmalıydı. İkinci olarak Çin'in kendi iç pazarı Batı ekonomileri için çok cazip ve geniş yatırım imkanları sunmaktaydı. Bu iki ana sebeple Çin'in bu örgüte girmesi desteklendi. Ancak, bunca yıl sonunda Çin global ekonomiye belli ölçüde entegre oldu olmasına ama gelinen noktada kimin kime daha çok bağımlı hale geldiği de oldukça tartışmalı.
Batı, küresel ekonomide belirleyici gücünü kaybediyor
Son yıllarda karşılaştığımız yoğun korumacılık söylemleri ve hatta Avrupa'da yükselişe geçen aşırı sağcı söylemler iktisadi olarak Batı'nın global ekonomik düzene yön verme kabiliyetinin sona ermesi ve kendi toplumlarının ekonomik sorunlarının artması sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Çin'in gittikçe, en azından Asya Pasifik ölçeğinde, rakipsiz ekonomik güç haline gelmesi ve artan şekilde Batı'nın egemen olduğu her türlü ürünü daha ucuza satıyor olması tüm dünyada deprem etkisi yaratmakta.
Örneğin Çin son yıllarda otomobilden yolcu uçağına kadar her pazara girmiş durumda. Bunun anlamı Avrupa ve Amerika'da daha fazla işsizlik ve memnuniyetsiz bir orta sınıf. Bu orta sınıf aşırı sağ veya Amerika'da olduğu gibi kurulu nizama karşı çıkan siyasetçilerle kendini ifade etmekte.
Bununla birlikte kurulu nizamın neredeyse tüm kurumlarına karşı olan Trump yönetiminin korumacılık tedbirleri yine Amerika içerisinde ciddi direnç görecektir. Amerikan hükümetinin Çin ve Meksika gibi ciddi ticari açık verdiği ülkelere karşı sert tedbirler almasının önündeki en büyük engel Dünya Ticaret Örgütü'nün Amerika'nın da uymakla yükümlü olduğu kuralları.
Cumhuriyetçiler de muhalefet edebilir
Peki Trump yönetimi gerçekten global ticareti sarsacak şekilde Amerika'nın Dünya Ticaret Örgütü'nden çıkması için karar çıkartabilir mi?
Trump yönetimi Amerikan orta sınıfı için yeni iş imkanları yaratmak istiyor ve bu amaçla Amerikalı firmaları yatırımlarını Amerika'ya çekmek için zorluyor. Öncelikle böyle bir karar alınabilmesi için Amerika içindeki muhalefetin de ikna edilebilmesi gerekecek ki Cumhuriyetçi Parti'nin bile böyle bir karara destek vermesi pek olası görünmüyor. Trump henüz kendi istediği ekibi göreve getirmekte bile çok başarılı oldu denilemez.
Böyle bir siyasi çekişme ortamında çok riskli hamleler Amerika içinde hem Demokratlardan hem de Cumhuriyetçilerden sert tepki görebilir. Dolayısıyla Amerika'nın Dünya Ticaret Örgütü'nden çıkmasının pek muhtemel olmadığı ancak bazı ticari dengesizlik yaratan konuların yeniden görüşülmesinin gündeme gelebileceği öngörülebilir. Bu durumda Amerika içinde siyasi desteğin sağlanması da daha kolay olabilir. Sonuç olarak Trump yönetimi bir şekilde Çin gibi cari dengesizliklerin olduğu ülkelere karşı öyle veya böyle çeşitli tedbirler almaya çalışacak. Bu kadarı bile hassas olan global ekonomik büyümeyi sekteye uğratabilir.
Türkiye için fırsatlar
Çin ve Japonya gibi Asya Pasifik ülkeleriyle ikili anlaşmaları arttırarak ticari alımlarını Asya Pasifik ülkelerine kaydırmak bu bakımdan isabetli bir tercih olabilir. Benzer şekilde bu ülkelere kendi ürünlerini satmak için de yeni fırsatlar elde edip, yeniden kurulan müzakere masasında taze bir başlangıç yapma imkanına kavuşabilir.