Ülkemizin bitki genetiğinin korunması ve uzun süreli muhafazası için başlatılan tohum çalışmaları tüm hızıyla sürüyor. İklim değişikliği, salgın hastalıklar gibi durumlara karşı yeni tohum çeşitlerin geliştirilmesi için gen bankalarında muhafaza edilen ata tohumlar hayati önem taşıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın Eylül 2024’te yayımladığı rapora göre, İzmir’de bulunan Ulusal Tohum Gen Bankası’nda 3 bin 90 türe ait 58 bin 511, Ankara’daki Türkiye Tohum Gen Bankası'nda 1.334 türe ait 63 bin 4 tohum örneği koruma altına alındı. Bakanlık, Temmuz ayı itibarıyla 48 yerel çeşit örneğini incelenmek üzere enstitülere gönderdi. Tohumların tanımlama çalışmaları sürüyor.
107 TÜR KORUNUYOR
Ata tohumların tescil edilmesi için 2019'da çıkarılan yönetmeliğin ardından ülkemizin farklı bölgelerinden elde edilen tohumlar koruma altına alınmaya başladı. Bu çerçevede 18 Arazi Gen Bankası'nda 107 türe ait 10 bin 108 canlı örnek muhafaza ediliyor. Bakanlığa bağlı 6 araştırma enstitüsünde yaklaşık 7 bin popülasyona ait bin türde soğanlı ve yumrulu doğal süs bitkisi (geofit) de yine koruma altında.
YASAK YOK TEŞVİK VAR
Ülkemizin tohumculuk mevzuatına göre, yerel çeşitliliğe ait tohumluk üretimi veya kullanımını yasaklayan herhangi bir düzenleme yok. Aksine, Tohumculuk Kanunu'yla çiftçilere kendi ihtiyaçlarını üretmesi ve ihtiyaçları oranında kendi arasında takas izni de verildi. Yapılan yasal düzenlemeyle ata tohumlarına ait tescil, sertifikasyon ve ticari olarak pazarlanmasına da olanak tanındı. Zararlı olabilecek tohumlukların yerel tohum adı altında pazarlanmasının önüne geçildi.
KDV YÜZDE 1'E İNDİ
Sertifikalandırılan tohumlukların satışında KDV oranı yüzde 1’e indirilirken, tohum ve fidan ilk kez destekleme kapsamına alındı. Bu sene buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale ve çeltikt sertifikalı tohumluk kullanım desteği 50 TL'den
yüzde 30 artış ile 65 TL'ye yükseldi. Nohut, kuru fasulye, mercimek, patates ve yonca yüzde 30, susam yüzde 25, aspir yüzde 50, yerfıstığı yüzde 32, korunga, fiğ, soya ve yem bezelyesi yüzde 29, kolzada yüzde 33 oranında arttı.
1 milyon 300 bin denetim yapıldı
Tarım Bakanlığı, gıdaları tarladan sofraya her aşamada denetliyor. 2023'te 7 bin 500 olan kontrol görevlisi tarafından 1 milyon 300 bin denetim yapıldı. Gıdaların uygunluk kontrolleri 39 kamu laboratuvarı, Bursa Gıda Yem Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü ve 108 özel gıda kontrol laboratuvarında yapılıyor. Alo 174 Gıda Hattı'na ise en iyi denetçi olan tüketiciler, 3 milyon 129 başvuru yaptı.