Türkiye’de yatırım maliyetlerini artırdığı için eleştirilen yüksek faizin temelindeki bankacılık sisteminin, aynı zamanda döviz kurundaki artışın da nedeni olduğu görüldü. Döviz kurunda dış piyasalarda düşüş yaşandığı dönemlerde dahi Türkiye’de artış göstermesinin nedenleri bir türlü anlaşılamazken, Merkez Bankası'nın yeni geliştirdiği bir sistem söz konusu artışın arkasındaki gücün bankalar olduğunu ortaya çıkardı. Uzmanlar, bankaların dövizde sürekli yukarı yönlü beklenti içinde olarak pozisyonlarını aldığını, bunun da Merkez Bankası'nın geçen yılın Kasım ayında geliştirdiği Türk Lirası Uzlaşmalı Vadeli Döviz ihalelerine verilen yüksek kur tekliflerinden gözlemlendiğini söyledi.
40 ihalenin sadece 4’ünde hedefe yaklaştı
Türk Lirası Uzlaşmalı Vadeli Döviz ihalesinde Merkez, ileri tarihli döviz ihtiyacı halinde ortaya çıkacak oynaklığı önlemek için kur farkını Türk Lirası üzerinden ödemeyi taahhüt ediyor. Düzenleme gereği örneğin vade tarihindeki kurun 4 lira olacağı öngörülerek ihalede teklif edildiğinde eğer 4 liranın üzerine çıkarsa aradaki farkı Merkez Bankası bankalara ödüyor. Aradaki fark ihaledeki teklifin altında kalırsa bankalar Merkez Bankası'na farkı ödüyor. Ancak düzenlenen ihalelerin 36’sına bankalar döviz kurunun artacağı öngörüsü ile teklif verdi. Ancak bankaların kurun artacağı öngörüleri tutmadı. Bunun için de Merkez Bankasına 4 milyon lira ödemek zorunda kaldı. Dolar kuru ile ilgili sonuçlanan 36 ihalede bankalar sadece 4 ihalede verdikleri kur teklifleri ile gerçekleşen kur düzeyinin altında kaldılar. Merkez Bankası sadece bu 4 ihaledeki teklifler karşılığında bankalara fark ödemesi yaptı.
31 TEKLİF YAKINDAN TAKİP EDİLECEK
Merkez Bankasının TL uzlaşmalı vadeli döviz ihaleleri devam ediyor. Bu yılın ilk çeyreğindeki ihalelere ilişkin takvim açıklanırken, 67 ihalenin 31’inin vadesi ise henüz dolmadı. Şimdi “Vadesi gelmemiş olan bu ihalelerde bankalar makul kur tahminleri yaptı mı, teklifler ona göre mi verildi” soruları kafalarda oluştu.
ARADAKİ MAKAS YÜKSEK
İlk olarak kasım ayının 20’sinde başlayan ihalelerde o dönem kur ortalamasının yüksek seyretmesinden dolayı bankaların tekliflerini 3,94-3,95 aralığında verdikleri görülürken, aynı dönemlerde kur ise 3,80-3,83 aralığında seyretti. Kurun yüksek seyrinde düşüş yaşanmayacağı düşüncesinin de bankacılıkta oluştuğu da görüldü. Bankaların 20 Şubat tarihinde 4,02226 tekliflerini yine 27 Şubat tarihinde 4,015546 olarak vermeleri dikkat çekti. Ayın dönemlerde kur ise 3,80-3,83 aralığında seyretti.