Eskişehir'in Mihalıççık ilçesinde, 8 asırdır otantik yöntemlerle yapılan çömlekçilik geleneği kadınlar tarafından yaşatılıyor. Sorkun Mahallesi'nde gelişen teknolojiye rağmen önemli geçim kaynağı olan çömlekçilik, geçmişten kalma yöntemlerle üretiliyor.
Emek yoğun üretimin hemen hemen her aşamasından kadınlar ön plana çıkıyor. Sorkun'da, erkekler yalnızca çömleğin hammaddesi "beyaz" ve "kızıl" toprağın çıkarılması ve pişirme aşamasında yardımcı oluyor.
Çömleğin özelliğini aldığı söz konusu iki toprağın karıştırılıp çamur haline getirilmesinde, şekil verilmesinde, kurutmasında, kazınmasında, sırlanmasında kadınların alın teri bulunuyor.
Ninelerden torunlara
41 yıldır çömlek üreten Fethiye Ünsal yaptığı açıklamada, ninelerinden, annesinden öğrendiği çömlekçiliği sürdürdüğünü bildirdi. Eşleri tarafından mahallenin çeşitli yerlerinden bulanan çömlek yapımında kullanılan toprağı karıp, çamur haline getirdiklerini anlatan Ünsal, "Çamuru hamur gibi yoğuruyoruz. Daha sonra ayaklarımızla çiğneyerek katılaşmasını sağlıyoruz. Söz konusu çamuru çömlek yapımı için yanımıza alıp, şekillendirmeye başlıyoruz. Çömlek yapımı bizim için artık zor değil. Genellikle kadınlar tarafından sürdürülen çömlek yapımının bazı aşamalarından eşlerimiz de bize yardımcı oluyor" diye konuştu.
Çömlek üretimini 16 yıldır sürdüren Tenzile Güleç de bir çömleğin hazır hale gelmesi için 12 aşamadan geçtiğini söyledi.
Sorkun çömleğinin meşakkatli bir ürün olduğuna değinen Güleç, "Geçimimizi tamamen çömlekçilikten sağlıyoruz. Artık yeteri kadar para kazanamasak da geleneklerimiz için çömlekçiliği sürdürüyoruz. Ninelerimizden kalma bir meslek. El yapımı çömlek ile çarkta yapılan çömlek arasında farkla var. Genellikle el yapımı çömlek tercih edilmelidir" ifadelerini kullandı.
Yurt içi ve dışına satılıyor
Çömleğin pişirilme aşamasında eşine yardımcı olan Ali Osman Kartal ise kadınların elle işlediği Sorkun çömleğinin pişirme aşamasına erkeklerin devreye girdiğini kaydetti. Yılın her ayında üretilebilen çömleğin rüzgarlı bahar dönemlerinde pişirildiğini dile getiren Kartal, "Açık alanda pişirmeyi yapıyoruz. Fırında pişirilmesi uygun değil. Fırında pişirilen çömlekte sorunlar çıkıyor. Mahalledeki ortak açık alanımızda çömlekleri üzerilerine odun parçaları koyup yakarak pişiriyoruz. Türkiye'nin her yerine çömlek satıyoruz. Arap ülkelerine de gönderiyoruz" dedi.
Mahalle muhtarı Numan Nebioğlu da 800 yıllık geçmişe sahip mahallenin en önemli geçim kaynağının çömlekçilik olduğunu vurguladı.
Her evde çömlek üretiminin mevcut olduğunu belirten Nebioğlu, "Çömlek yapımında genellikle kadınlar ön planda. El yapımı çömleğe ilgi çok fazla ancak yapan sayısı azaldığından ihtiyaçlara yetişemiyoruz. Bu geleneğin sona ermemesi gerekiyor" değerlendirmesinde bulundu.