Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Türkiye'nin önünde çok önemli fırsat penceresi bulunduğunu belirterek, "Ekonomi Reform Paketi ile fırsatları yakalamak istiyoruz." dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan paketin hazırlık sürecine ilişkin bilgiler veren Elvan, bu süreçte bakanlıkların yanı sıra vatandaşların taleplerini, sivil toplum kuruluşlarının görüşlerini bir bütün halinde değerlendirdiklerini söyledi.
Elvan, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir araya gelerek paketin içerisindeki her bir maddenin üzerinden geçtiklerine değinerek, "Burada yer alan her bir maddenin altında yüzlerce, onlarca sayfalık çalışma var. Diğer taraftan bununla ilgili bir kanun ya da yönetmelik gerekiyorsa bunlara yönelik hazırlıklarımızı hemen hemen tamamladık." ifadelerini kullandı.
Pakete neden ihtiyaç duyulduğuna ilişkin değerlendirmelerde bulunan Elvan, dünyanın çok hızlı bir değişim ve dönüşüm sürecinde olduğunu söyledi.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınını getirdiği ciddi sorunlar bulunduğuna işaret eden Elvan, "İnsanların yaşam, davranış, alışveriş şekillerinde, ticari hayatta, hangi alana bakarsanız bakın Kovid-19 sonrası süreç, yeni bir değişim ve dönüşümün işaretlerini ortaya koyuyor. Bu sürece bizim mutlaka hazırlıklı olmamız gerekiyor. Bu açıdan bizim ekonomi reform programımız son derece önemli" dedi.
"Pandemi sonrası döneme hazır olmak adına yol haritası"
Kovid-19 sürecinde tedarik zincirinde kopukluklar yaşandığını anımsatan Elvan, özellikle Avrupa ülkelerinde otomobil sanayi ve diğer sektörlerde Çin'den tedarik edilen ham maddenin veya değişik araç ve gereçlerin zamanında gelemediğini, konteyner sorunları yaşandığını anlattı.
"Büyükelçilerle bir araya geleceğiz"
Ekonomi Reform Paketinin yabancılara anlatılması için yapılan çalışmalara ilişkin de bilgi veren Elvan, çok değişik ülkelerden, büyükelçiliklerinden paketle ilgili bilgi istenildiğini söyledi. Elvan, "Önümüzdeki günlerde Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere G20 ülkelerinin büyükelçileriyle bir araya geleceğiz. Ekonomi Reformlarının detaylarını paylaşacağız" dedi.
"Ertelenmiş bir taleple karşı karşıyayız"
Elvan, 2020'de özellikle Kovid-19 süreciyle dünyada doğrudan yatırımların ciddi bir şekilde daraldığına dikkati çekerek, "Yüzde 40'ın üzerinde bir daralma söz konusu. Şu anda biz ertelenmiş bir taleple karşı karşıyayız. Bu iyi bir şey. Türkiye'nin önünde de çok önemli bir fırsat penceresi var. İşte hazırladığımız bu paketle fırsatları yakalamak istiyoruz." diye konuştu.
"Yatırımcıların önünü açabilecek bir mekanizma oluşturmayı düşünüyoruz"
Elvan, makroekonomik istikrara yönelik tedbirlerin dışında yapısal reformlar ayağında da çok önemli bir çerçeve oluşturduklarına dikkati çekerek, "Yatırım Uyuşmazlığı Kurumunun kurulması söz konusu. Özellikle yatırımcılarımızın kamu kurumalarıyla sık sık problemlerle karşı karşıya kaldığını görüyoruz. Bu problemlerin mahkeme kanallarına gitmeden, çok kolay bir şekilde çözülmesini, yatırımcıların önünü açabilecek, öngörülebilirliğini artıracak bir mekanizma oluşturmayı düşünüyoruz" diye konuştu.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sürecinde esnafa sağlanan desteklerin salgının gelişimine bağlı olarak tekrar değerlendirilmesinin mümkün olacağını belirten Elvan, "Bütçe disiplini bizim açımızdan önemli ama salgınla ilgili harcamalarımız dışındaki alanlarda gerekli disiplini sağlıyoruz. Sayın Cumhurbaşkanı'mız da 2021 yılı için yüzde 4,3 olan bütçe açığı hedefimizi yüzde 3,5'e çekeceğimizi ifade etti. Tüm çalışmalarımız bu yönde. Gelir ve harcama yönüyle en ince hesaplamaları yapıyoruz. Odaklandığımız alan bütçe disiplini ama esnafımızı da yalnız bırakmadık, bundan sonraki süreçte de yalnız bırakmayacağız" dedi.
Elvan, bu adımın, salgın süreciyle kısıtlı geçici bir uygulama olmayacağını vurguladı.
"Meclisin bütçe hakkını güçlendireceğiz"
Döner sermaye ve özel hesap uygulamalarına ilişkin adımlara da açıklık getiren Elvan, döner sermayeler ve özel hesap uygulamalarının Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu ile Kamu İhale Kanunu'na tabi olmadığını, Sayıştay denetimi kapsamında bulunduğunu ifade etti.
"Kurumların daha hızlı karar vermesi ve etkin çalışması sağlanacak"
Temsil, ağırlama ve taşıt gibi alanlar dışındaki konularda da tasarrufun son derece önem taşıdığına dikkati çeken Elvan, bakanlıklar ve kamu kurumlarının etkinlik ve verimliliklerini daha da artırıcı çalışma yaptıklarını, bunu da sürekli yineleyip kurumların daha hızlı karar vermesini ve etkin çalışmasını sağlayacak çalışmalar yürüteceklerini anlattı.
"Yerel yönetimlerin faiz giderlerinde artış var"
Bakan Elvan, mahalli idarelerin borç yüklerinin artmasını önleyici tedbirlere ilişkin de bilgi verirken, yerel yönetimlerde mali disiplinin son derece önemli olduğunu söyledi. Belediyelerin meclis kararıyla borçlanma yetkisine sahip olduğunu ve önemli kısmının çok yüksek oranda borçlandıklarını dile getiren Elvan, faiz giderlerinde de ciddi miktarda artış olduğunu, bunun bütçe yapılarını bozduğunu, bu nedenle yatırım ve transfer harcamalarında kısıntıya gitmek zorunda kaldıklarını bildirdi.
Elvan, belediyelerin şirket kurmak istediğinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı üzerinden Cumhurbaşkanlığından izin aldığını anımsatarak, "Son aylarda, son 1 yılda ise şöyle bir gelişme görüyoruz, herhangi bir vatandaş şirket kuruyor, bu şirketi belediyeye hibe olarak veriyor ve Cumhurbaşkanlığından izin almadan bunun üzerinden belediyeler iş yapıyor. Bu da tamamıyla kanunu dolanmak anlamına geliyor. Bunlara çekidüzen vermek istiyoruz" ifadelerini kullandı.
Kamu İktisadi Teşebbüslerinin (KİT) ana mevzuatının 1984'te oluşturulduğunu ve 37 yıldır önemli bir değişiklik gerçekleştirilmediğini belirten Elvan, KİT'lerin günün koşullarına uygun, esnek, etkin ve rekabetçi bir yapıya kavuşmasını arzu ettiklerini söyledi.
Özel kesimdeki karar alma süreçleri ne kadar hızlıysa KİT'lerde de karar alma süreçlerinin o kadar hızlı ve etkin olmasını arzu ettiklerini dile getiren Elvan, "Bu çerçevede KİT'leri bütün olarak değerlendirip enerjiden tarıma, ulaştırmadan sanayiye kadar uzanan birçok sektörde faaliyet gösteren 19 KİT kanununu güncelleyip, günün koşullarına uygun hale getirmeyi arzu ediyoruz." diye konuştu.
"Kamu alım ihalelerinde denetimi güçlendirip, tasarruf ve şeffaflığı artıracağız"
Kamu alım ihalelerine de değinen Elvan, bunun çok tartışılan bir konu olduğunu bildirdi.
Zorunlu olabilecek istisnaları da disiplin altına alacaklarını belirten Elvan, yatırımların daha hızlı hayata geçirilmesi için ihalelerdeki bürokratik süreç ve işlem sürelerinin önemli ölçüde azaltılacağını söyledi.
Bu konuda sertifikasyon sistemi oluşturduklarına işaret eden Elvan, "Nedir sertifikasyon sistemi? Firmaların liyakat ve yetkinliklerini belirleyen kriterler kamuoyuyla paylaşılacak" dedi.
"Son derece hızlı hareket edilecek ve ihaleler kısa sürede neticelenecek"
Konuyu Sağlık Bakanlığı ihaleleri üzerinden örneklendiren Elvan, Bakanlığın kanla ilgili test hizmeti ihalesine çıkmadan önce kriterleri belirleyeceğini, bir başka deyişle ihaleyle ilgili şirketlerin sahip olması gereken ölçütleri belirleyip kamuoyuyla paylaşacağını kaydetti.
Firmaların eksik belge sunma gibi sorunlarının da önüne geçileceğine dikkati çeken Elvan, son derece hızlı hareket edilerek kısa sürede ihalelerin neticeleneceği bir yapının oluşturulacağını bildirdi.
"Uluslararası yatırımcılar açısından öngörülebilirlik ve şeffaflık önemli"
Bakan Elvan, yatırımcılar açısından şeffaflığın öngörülebilirliği de artırdığına işaret ederek, şu değerlendirmede bulundu:
"Kamu-özel iş birliğinde mevzuat dağınıklığı ortadan kalkacak"
Kamu-özel iş birliği alanında Türkiye'nin 8'inci Cumhurbaşkanı rahmetli Turgut Özal döneminde başlayan süreci başarılı bulduğunu dile getiren Elvan, bunun hukuki altyapısıyla ilgili 11 farklı yasal düzenleme olduğunu söyledi.
Mükelleflerce süresi geldiğinde ödenmeyen vergilerle sigortalıların ödenmeyen SGK primleri için ayrı idareler tarafından takip ve tahsil işlemlerinin gerçekleştirildiğini belirten Elvan, şunları söyledi:
Elvan, Vergi Usul Kanunu ile beyanname verme, iade yapma, zaman aşımı, defter tutma, fatura düzenleme gibi konulara ilişkin soruların yanıtlandığını anımsatarak, söz konusu kanunu günün koşullarına uygun hale getirmek istediklerinin altını çizdi.
STK ve toplumun değişik kesimlerinden kanunun güncellenmesi noktasında talepler olduğunu aktaran Elvan, bu kapsamda kanundaki değerleme hükümlerine, fiil ile ceza arasında ölçülülük ilkesine, amortismana yönelik istekler geldiğini anlattı.
Elvan, bunları bir bütün olarak değerlendireceklerini vurgulayarak, "Biz bir çalışma yürütüyoruz ve önemli bir noktaya da getirdik ama ilgili kesimlerin de mutlaka görüşlerini alacağız. Mükellefin ihtiyaçlarına tam olarak cevap veren, mükellefin gönüllü uyumunu artıran bir yapıya dönüştüreceğiz" diye konuştu.
"Dijital vergi dairesi uygulamasını başlatıyoruz"
Ekonomi Reform Paketi kapsamında "dijital vergi dairesi" uygulamasını başlatacaklarını belirten Elvan, 7 gün 24 saat hizmet verecek sistemle vergiyle ilgili iş ve işlemlerin elektronik ortamda yapılabileceğini, çalışmaların son aşamaya geldiğini anlattı.
Vergi denetimini de elektronik ortamda yapmayı hedeflediklerini dile getiren Elvan, "Elektronik tebligat, inceleme, tutanak, raporlama bunların tamamı elektronik ortamda ve çok kısa sürede tamamlanabilecek bir yapıya gelecek. Diğer taraftan denetimlerde bir standart oluşturacağız, çalışmalarımız devam ediyor" ifadesini kullandı.
"Yapısal şokların olası etkilerini takip edeceğiz"
Bakan Elvan, şunları kaydetti:
Yapısal şok dediğiniz nedir? Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) sürecinde yaşadık; ham madde tedarikinde ciddi sıkıntılar yaşayan işletmelerimiz var. Fiyat endekslerinin belirli alanlarda inanılmaz düzeyde arttığını görüyoruz. Örneğin, enerji fiyatlarında ani bir yükseliş, sanayiyi derinden etkileyebiliyor. Arz kaynaklı sıkıntılar doğrudan fiyatlara yansıyabiliyor. Bu komite ne yapacak? İlgili tüm bakanlıkları ve Merkez Bankamızı aynı masa etrafından toplayıp çözüm önerilerine odaklanacak. Burada asla rekabetçi piyasa mekanizmasına müdahale etmemiz söz konusu değil. Aksine arz şoklarının yarattığı beklenen enflasyonun yeniden orta vadeli hedefe yönelmesine destek sağlayacağız.
Bu komite üretim tarafı başta olmak üzere, fiyatlardaki aşırı oynaklıkların kök sebeplerine inecek. Eğer konu konteyner sıkıntısıysa yurt içinde firmaları konteyner üretmeye teşvik edeceğiz, destek sağlayacağız. Bu komite, Merkez Bankasının elini de güçlendirecek, para politikalarını tamamlayıcı bir rol üstlenecek. Arz sıkıntısı kaynaklı fiyat artışı varsa, arza yönelik tedbirlere burada karar verilecek."
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun pakette işsizlik ve tasarrufa yer verilmediği şeklindeki eleştirisine yönelik Elvan, konulara herkesin aynı pencereden bakmasını beklemediklerini söyledi.
Ara kademede teknisyen düzeyinde çalıştırabilecek elemanda sıkıntı çeken iş dünyasının, bu sorunun çözülmesini istediğini belirten Elvan, şunları kaydetti:
"İş dünyası bize bunu aktardı. Bizim Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde olan mesleki eğitim merkezlerimiz var. Burada 150 bin civarında öğrencimiz var. Çıralık, kalfalık, ustalık eğitimi alıyorlar. Biz dedik ki 'bunların ücretlerini iyileştireceğiz.' Ayrıca mesleki eğitim merkezlerinde eğitim gören öğrencilerin ücretlerini kamu olarak biz karşılayacağız. Bunun anlamı şudur, iş dünyasının talebini doğrudan giderecek bir önlem. Mesleki eğitim merkezlerinde bugün 150 bin öğrenci bulunuyorsa, yarın bu 300, 400, 500 bin olacak. Dolayısıyla iş dünyasının sorununu çözmüş olacağız."
"İl il sektörel beceri haritaları oluşturuluyor"
Salgın ile farklı bir sürece, farklı bir davranış ve yaşam şekline girildiğine işaret eden Elvan, "İl il sektörel beceri haritaları oluşturuyoruz. Bunları belirleyeceğiz ve eğitim programlarına destek vereceğiz." bilgisini verdi.
Elvan, artık dijital dönüşüm çağının yaşandığını, iş yapış şekillerinin de değiştiğini, bunlara adapte olmak gerektiğini anlattı.
Dolayısıyla yetiştirecekleri elemanların bu sürece uyum sağlaması ve bu çerçevede bir program hazırlanması gerektiğini vurgulayan Elvan, "İŞKUR'un geleneksel mesleki eğitimin ötesine geçerek yeni iş alanlarına odaklanan bir yapıda faaliyet göstermesini sağlayacağız." ifadelerini kullandı.
İstihdam teşvikinde sadeleşme
İstihdam teşviki konusunda çok sayıda düzenleme bulunduğuna dikkati çeken Elvan, bunları baştan aşağı gözden geçirdiklerini ve teşviklerin etkin olanlarını daha da güçlendireceklerini aktardı. İstihdam teşvikinde sadeleştirmeye gidecekleri bilgisini veren Elvan, şöyle devam etti:
"Bütçe disiplini son derece önemli"
Pakette tasarruf konusuna çok yer verilmediğine yönelik eleştiriler konusunda ise Elvan, harcamalara yönelik çok ciddi tedbirler olduğunun altını çizdi.
Takvim gelecek hafta salı günü açıklanacak
Ekonomi Reform Paketi'ne ilişkin takvimi hazırladıklarını dile getiren Elvan, "Ne var takvimimizde? Sorumlu kuruluş, ilgili kuruluşlar kimlerdir? Bu eylemi ne kadarlık bir sürede tamamlayacağız? Bunların hepsini kapsamlı olarak en geç önümüzdeki hafta salı günü paylaşacağız. Aslında planımız cuma günü ama biraz daha ihtiyatlı olmak adına önümüzdeki hafta en geç salı günü eylem planımızı, takvimimizi sizlerle paylaşacağız. Her 3 ayda bir gerçekleştireceğimiz reform takip toplantılarıyla programın uygulama başarısını da değerlendirerek, kamuoyunun takdirine sunacağız" ifadelerini kullandı.
Yapısal cari açığın azaltacak politikalara hız vereceklerinin altını çizen Elvan, "Buradaki temel problemimiz, sanayide ithal ara mal bağımlılığımız oldukça yüksek. Bunu aşağı çekmek durumundayız. İhracatımızın teknoloji yoğunluğu istediğimiz seviyede değil. Katma değeri yüksek ürünler daha fazla ürünler üretmek zorundayız" diye konuştu.
Elvan, yapısal cari açığa yönelik olarak küresel değer zincirlerine daha güçlü bir entegrasyon sağlamayı düşündüklerini belirterek, spesifik ürünlerde spesifik ülkelere yönelik çalışmalar başlattıklarını bildirdi.
"Binlerce gencimizin yazılım ve donanım alanında çalışmalarını istiyoruz"
Sağlık ile yazılım ve donanım endüstrileri oluşturacaklarına işaret eden Elvan, şu değerlendirmede bulundu:
Enerji verimliliğin önemini ne vurgulayan Elvan, sadece sanayi tesislerine enerji verimliliği konusunda destek verdiklerini, buna iş yerlerini ve konutları da dahil edeceklerini bildirdi.
Elvan, elektrik enerjisi depolama tesislerinin kurulmasının da önemli bir alan olduğunun altını çizerek, doğal gaz piyasasının yapılandırılması ve serbestleştirilmesi hususunun da aşamalı bir şekilde gerçekleştirileceğini kaydetti.
Elvan, "Madencilik, petrol ve doğal gaz arama ve üretiminde yatırım ortamının daha da iyileştirilmesi ve ruhsat sahiplerinin güveninin daha da artırılması son derece önemli. Buna yönelik düzenlemelerimiz söz konusu olacak" diye konuştu.
Kredi Garanti Fonu teminatıyla Yatırım Teşvik Sistemi kapsamındaki 5. ve 6. bölgelerde uzun vadeli cazip kredi destekleri vereceklerini anlatan Elvan, bu bölgelerde son yıllarda çok önemli gelişmeler olduğunu ve çok önemli yatırımlar yapıldığını söyledi.
Elvan, İstanbul gibi merkezlerin artık sanayileşme açısından negatif dışsallık vermeye başladığının altını çizerek, bu yüzden diğer bölgelerde sanayi koridorlarının oluşturulması gerektiğini kaydetti.
"Yeni nesil ihtisas serbest bölgelerimizi faaliyete geçireceğiz"
Cari açığın azaltılması için ihracatın tabana yayılması noktasında yurt dışı lojistik merkezlerini son derece önemsediklerini belirten Elvan, elektronik ticaret daha da güçlenmesi açısından bunu süratle gerçekleştirip takibini de yapacaklarını bildirdi.
Altın konusunda da bazı tedbirler aldıklarını dile getiren Elvan, "Kıymetli maden aracı kuruluşları, rafineriler ve kuyumcular tüm aktörleriyle yeniden düzenlenecek. Bunları bütün halde değerlendiriyoruz. Kıymetli madenlerin ithalatı sonrası kaydedilen aşamalar daha şeffaf ve izlenebilir hale gelecek. Piyasada kayıt dışılığın azaltılması için de tedbirleri almaya başladık." dedi.
Sanayide yeşil dönüşümün de son derece önemli olduğuna işaret eden Elvan, bundan sonraki süreçte özellikle kredi tahsislerinde ve projelerin desteklenmesinde sanayide yeşil dönüşümün ön planda olacağını söyledi.
Yeşil üretim için Ar-Ge desteklerini artıracaklarını anlatan Elvan, yeşil finansmandan Türkiye'nin alacağı payın artırılması gerektiğini kaydetti.
"TÜİK'e müdahale etmemiz söz konusu değil"
Bakan Elvan, Türkiye İstatistik Kurumuna (TÜİK) dair değerlendirmelere de değinerek Kurumu ilişkili bir yapıya dönüştürüleceğini söyledi.
Gerek Kalkınma Bakanlı gerek Hazine ve Maliye Bakanlığı yaptığı döneminde TÜİK'e en ufak bir talimat verme ve süresinden önce bilgi alma talebinin söz konusu olmadığını ve olamayacağını vurgulayan Elvan, "Enflasyon ile ilgili verileri, vatandaşlarımız saat 10.00'da öğreniyorsa ben de onlarla birlikte saat 10.00'da öğreniyorum. TÜİK'e müdahale etmemiz söz konusu değildir. TÜİK'i ilişkili kuruma dönüştüreceğiz, en kısa sürede de bunu gerçekleştireceğiz" diye konuştu.
Bankalara olan kredi borçları
Bankalara olan kredi borçlarıyla ilgili de konuşan Elvan, "Şu anda takipteki alacakların miktarı 151,6 milyar lira, bu da yüzde 4,1'lik bir orana tekabül ediyor. Yakın izlemedeki krediler ise 387,5 milyar lira. Bu da yüzde 10,5'lik bir orana karşılık geliyor. Bu, son derece yönetilebilir durumda" dedi.
Kredi Yaşam Döngüsü Projesi hayata geçirilecek
Elvan, Kredi Yaşam Döngüsü Projesi'ni hayata geçireceklerini bildirerek, girişim sermayesi yatırım fonlarını ve menkul kıymetleri bu amaçla kullanacaklarını söyledi.
"Varlık yönetim şirketleri güçlendirilecek"
Varlık yönetim şirketlerinin "cılız" olduklarını dile getiren Elvan, anılan şirketlerin yasal altyapısının zayıf olduğunu ve bunları güçlendirmek istediklerini söyledi.
İstanbul Finans Merkezi kapsamında bir "Tahkim Merkezi" oluşturacaklarını kaydeden Elvan, katılım finansla ilgili anlaşmazlıkların mahkemeye gitmeden hızlı çözülmesine yardımcı olacak söz konusu mekanizmayı hayata geçireceklerini belirtti.
Finans sektöründe kurumsal altyapının güçlendirilmesinin de önemine dikkati çeken Elvan, "Dijital şubesiz bankacılık lisanslamalarına imkan sağlayacağız. Bu sayede vatandaşlarımız zaman ve mekan kısıtı olmaksızın bankacılık sisteminden yararlanabilecek. Finansal tüketicilerimizin korunması da önemli. Bu tüketicilerin korunmasına yönelik bir gözetim mekanizması oluşturacağız. Bu, piyasa bütünlüğü ve rekabetin güçlendirilmesinde önemli" diye konuştu.
"Dijital paranın altyapısı oluşturulacak"
Dijital para konusuna da değinen Elvan, bunun altyapısını oluşturacaklarını ifade ederek, "Dijital para ile kriptoyu karıştırmamak lazım. TL karşılığı dijital paradan bahsediyoruz. Kripto paralarla ilgili çok ciddi kaygılarımız var" değerlendirmesinde bulundu.
Elvan, Bitcoin'i de bütün dünyanın tartıştığının altını çizerek, bu alanda Türkiye'de işlemlerin yapıldığına yönelik Bakan Yardımcısının çalışmalar yürüttüğünü, sonuçlandığında bunu kamuoyuyla paylaşacaklarını sözlerine ekledi.