EROL YILMAZ
Asgari ücretin net 1.300 liraya yükselmesi sonrası bazı basın kuruluşlarında da yer almaya başlayan Asgari Geçim İndirimi (AGİ) devlet desteklerinin asgari ücrete ilk kez dahil edildiği yönünde hatalı tespitlere uzmanlardan yalanlama geldi. Asgari ücret, AGİ'nin yürürlüğe girdiği 2008 yılında beri AGİ dahil olarak bekar ve çocuksuz bir işçi üzerinden hesaplanıyor. Bu nedenle uzmanlar, bekar ve çocuksuz bir işçinin aldığı asgari ücrete zaten dahil olan AGİ'den ek bir ödeme daha olmayacağını belirtiyor. Yani net 1.300,99 TL'lik tutar, bekar bir mükellef için belirlenmiş olan 123,52 TL tutarındaki AGİ'yi de içeriyor. Yani, söz konusu asgari tutara ayrıca 123,52 TL'lik AGİ ilave edilmeyecek.
EVLİ VEYA ÇOCUKLULAR EK DESTEK ALACAKLAR
Sektör uzmanları, 1.300 liranın üzerinde ek AGİ desteği alabilmek için ise ancak asgari ücretle çalışan işçinin evli veya çocuklu olması koşulunun gerçekleşmesi gerektiğini belirtiyor. Bu durum oluştuğu takdirde asgari ücretlinin ek olarak alacağı devlet desteği ödemesi kademeli olarak yükseliyor. Asgari ücrete ilişkin genel uygulama altı aylık dönemler için geçerli olacak ücretlerin ayrı ayrı belirlenmesi şeklindeydi. Ancak, Asgari Ücret Tespit Komisyonunca 2016 yılı için belirlenen asgari ücret, önceki yıllardan farklı olarak, 2016 yılının tamamı için geçerli olacak. Dolayısıyla, belirlenen asgari ücretin yılın ikinci yarısında artırılması gibi bir durum da gerçekleşmeyecek.
FİŞ TOPLAMANIN YERİNE GETİRİLDİ
2008 yılına kadar çeşitli isimler altında uygulanan ve halk arasında fiş toplama olarak da bilinen “ücretlilere vergi iadesi” sistemi, 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren AGİ adı altında yeni bir sisteme dönüştürüldü. AGİ; asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için yüzde 50'si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10'u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için yüzde 7,5, üçüncü çocuk için yüzde 10, diğer çocuklar için yüzde 5 olarak hesaplanıyor. AGİ, bu şekilde belirlenen tutar ile gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan yüzde 15'lik oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan Gelir Vergisi'nden indirilmesi suretiyle maaşlara yansıyor.
Bin 177 lira söylemi suistimale yol açar
Asgari ücret uygulamasının bekar bir işçi üzerinden belirlendiğini vurgulayan Türk-İş uzmanı Bağdadioğlu, şöyle devam etti: “Bir takım arkadaşlar diyor ki, AGİ hariç asgari ücret bin 177 lira, bunun sakıncası nedir biliyor musunuz, siz net ücret bin 177 lira dediğiniz zaman işveren de çıkartır bin 177 lira verebilir. Bekar bir işçinin eline AGİ dahil net 1.300,99 TL geçecek. Evli veya çocukluda bu ücret fark eder. Mesela, ben geçen yıl Kasım'da asgari ücret olarak 1.000 lira alıyordum. Aralık'ta evlendim. Bu nedenle ücretim eşimin çalışmadığını baz alırsak % 10 artarak 18 lira yükseldi. Çünkü daha önce benden asgari ücretin % 50'si vergi dışı tutulurken şimdi % 60 vergi dışı tutuluyor.”
Karışıklık davalara yol açıyor
AGİ'deki bilgi karışıklığının iş yerinde sakıncalar doğurduğunu vurgulayan Bağdadioğlu, “Asgarinin AGİ hariç 1.177 lira olduğu denilirse, yanlış algılama nedeniyle bazı işveren de 1.177 lira vermeye kalkar ve işçiye 'Sen ne karışıyorsun vergi ödemiyorsun ki biz seninle net ücretten anlaştık' der. Böyle çok davalar da var” dedi.
Geçen yıllarda da durum aynıydı
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) uzmanlarından Enis Bağdadioğlu, bekar ve çocuksuz mükellef için belirlenen asgari ücrete AGİ'nin de dahil olduğunun altını çizerek, “Söz konusu AGİ geçen yıl ki asgari ücret olan 1.000 lirada da vardı” dedi. AGİ'nin sadece asgari ücretliyi değil, memurlar da dahil tüm çalışanlar için geçerli olduğunu hatırlatan Bağdadioğlu, “Burada da ölçü vergi dışı bırakılacak miktar bekar için asgari ücretin yüzde 50'si denilmiş. Şimdi hükümet dedi ki: Bin liralık asgari ücreti 1300 lira yapacağız. Bin liranın içinde AGİ var mıydı vardı, Bin 300 liranın içinde de AGİ var. Diyelim ki AGİ'yi hiç mufaza etmeden yüzde 15 vergi kesildi. Bu muhasebe tekniği açısından da yanlış” ifadelerini kullandı.